Libya’ya bomba var da Suriye’ye neden yok
Güncelleme Tarihi:
Dünya, kendi halkını vuran iki ülkeden Libya’ya jet hızda askeri operasyon düzenleyen ABD ve Avrupa’nın neden Suriye’ye bir kınama kararı bile çıkaramadığını tartışıyor. ABD Savunma Bakanı Gates “Tepkimiz her ülkenin şartlarına göre değişir” dedi. Kanadalı bir ekonomiste göre ise Batı’nın asıl amacı Çin’i dünyanın en kârlı petrolünün çıkarıldığı Libya’dan uzak tutmak.
İKİ ülke, ikisinde de kendi hükümetleri tarafından vatandaşlarına uygulanan orantısız bir şiddet var. Birine ABD ve Avrupalı müttefikleri askeri müdahalede bulunurken diğerine bir kınama kararı bile çıkarılamıyor. Libya ve Suriye’de akan kana Batı dünyasının gösterdiği çelişkili tepki dünyada tartışma konusu oldu.
Suriye’de Mart’ın ortasından beri Esad rejimine karşı gösterilerde en 400 kişi öldü, sadece geçen cuma ölen insan sayısı 76. ABD Başkanı Barack Obama’nın buna karşı tepkisi ise “şiddetle kınamak”tan öte gitmedi. Ancak Libya lideri Muammer Kaddafi asi kent Bingazi halkı için “hepsini tek tek geberteceğim” deyince ABD’nin tepkisi çok farklı oldu. BM’den hemen uçuşa yasak bölge ve sivilleri korumak için askeri müdahale izni çıkarıldı. Kısa sürede de bombalar yağmaya başladı. “Neden Libya, Suriye değil” sorusuna Beyaz Saray Basın Sözcüsü Jay Carney, “Libya’nın benzersiz bir durumu var. Bu ülkenin önemli bir kısmı Kaddafi’nin kontrolü dışında. Arap Birliği de dahil uluslararası bir uzlaşma var” cevabını verdi. ABD Savunma Bakanı Robert Gates ise “Amerikan değerleri her ülkeye uygulanıyor. Her ülkeye tepkimiz o ülkeye göre, o ülkeye özgü koşullara göre şekillenir” diyerek üstü örtülü şekilde kendi çıkarlarının bunu gerektirdiğini dile getiriyor.
Libya’nın petrolü var
Peki nedir bu çıkarlar? Buna da Kanadalı ünlü ekonomist Profesör Michel Chossudovsky cevap veriyor: “Askeri harekatın sebebi tıpkı Irak’ta olduğu gibi Libya’nın petrol kaynaklarını kontrol etmek. Libya petrollerinin yüzde 80’i isyanın çıktığı doğudaki Sirte Körfezi havzasında. Petrolün varil fiyatı 110 dolarken, Libya petrolünün çıkarılmasının maliyeti ise inanılmaz derecede düşük: sadece 1 dolar. Yani Libya petrolü 109 dolar kar sağlıyor. İşgal öncesi Libya’da faaliyet gösteren yabancı petrol şirketleri arasında bugün ülkeyi bombalayan Fransa’nın Total’i, İngiltere’nin BP’si, ABD’nin ExxonMobil’i ile Chevron geliyor. Ancak Çin Ulusal Petrol Şirketi CNPC de son zamanlarda ülkeye nüfuz etmeye başladı ve Libya petrolünün yüzde 11’i
Çin’e pompalanmaya başladı. ABD ve Avrupa için kendi çıkar sahalarına bir “tecavüz” ve saldırının ardında yatan en önemli neden Çin’i dünyanın bu en karlı petrolünden uzaklaştırmak”.
Libya’da 30.000 kişi ölmüş olabilir
ABD’nin Libya Büyükelçisi Gene Cretz, Libya’da iki ayı aşkın süredir devam eden şiddet olaylarında ölenlerin sayısının 30 bini bulmuş olabileceğini söyledi. Cretz, Washington’da yaptığı açıklamada, Libya lideri Muammer Kaddafi’nin yönetim karşıtı protestoculara müdahalesinde ve muhaliflerle hükümete bağlı güçlerin çatışmalarında kaç kişinin öldüğünü hesaplamanın zor olduğunu, ancak Amerikalı yetkililerin 10 bin ile 30 bin arasında değişen rakamlar gördüklerini belirtti. Amerikalı Büyükelçi, ABD’nin “sahilde cesetler ortaya çıkarıldığına” dair duyumlar aldığını da kaydetti. Cretz, Libya’daki olaylar bitinceye kadar da kaç kişinin hayatını kaybedeceğini bilmenin mümkün olmadığını söyledi.
Ortadoğu tepetaklak olur
Berlin Özgür Üniversitesi’nden siyaset bilimci Prof. Anja Zorob, “Suriye coğrafi olarak Libya’dan çok daha farklı durumda. İsrail, Lübnan, Irak ve Ürdün ile sınırları var. Ayrıca Suriye’de etnik ve mezhep temelli iç savaş çıkabilir” yorumunu yaptı. ABD’de Neocon (yeni muhafazakâr) çizginin düşünce kuruluşlarından “American Enterprise Institute”ten ise “Önce Libya oldu. Bu yüzden ilk önce oraya tepki geldi. Ayrıca Arap liderler kişisel düşmanlıklarından dolayı Kaddafi’ye karşı harekata destek verdi. Esad’ı devirmek ise Ortadoğu’da ABD’nin yararına olan politik dinamikleri değiştirir. Suriye’ye karşı daha güçlü bir uzlaşma olmadan müdahale zor” açıklaması geldi.
Esad’ın partisinde istifa depremi
SURİYE’de Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın Baas Partisi’nin 200 kadar üyesi, demokrasi yanlısı göstericilere karşı kuvvet kullanılması yüzünden istifa etti. Son istifaların odak noktası, son altı haftada yaşanan şiddet olaylarında 450 kişinin öldüğü haberleri gelen güneydeki Deraa kenti.
Bu istifalar, başkent Şam’ın kuzeybatısındaki kıyı kenti Baniyas’ta Baas Partisi’nden 30 görevlinin istifa ettiği haberlerini izliyor. Deraa’da önceki gece de ateş sesleri duyuldu. Hükümet, Deraa’da yeniden kontrol sağlanması için kente tanklarla askeri birlikler sevketmişti. Suriye 1963 yılındaki darbeden bu yana Baas partisinin yönetimi altında.
Bu arada, BM Güvenlik Konseyi, Suriye hükümetinin göstericilere karşı kullandığı şiddeti kınayan ortak bir açıklama üzerinde anlaşmaya varamadı. Bugün, BM İnsan Hakları Konseyi, Cumhurbaşkanı Esad’ın muhalif grupları sindirme çabalarına derhal son vermesi çağrısında bulunan bir karar tasarısını oylayacak.