Levye elinde kalmış

Şanlıurfa Uçağı'nın ucuz atlatılan kazasından sonra incelemeler başladı. İlk belirlemelerde uçağın yüzde 60'ının hasar gördüğü bildirildi. Kaptan pilotun uçağı durdurabilmek için büyük çaba harcadığı ve uçağın direksiyonu olarak tanımlanabilecek levyenin de kırıldığı belirlendi. Teknik heyet raporu, pilot kusuru olup olmadığını belirleyecek.

Samsun'da ölümle burun buruna gelinen kazada pilotun büyük bir güçle tuttuğu levyenin bir parçasının kırılarak elinde kaldığı belirlendi. Uçakların direksiyonu olarak adlandırılan levyenin kırıldığını gören uzmanlar, pilotun uçağı durdurabilmek için bütün sistemleri büyük bir güçle kullandığını söylediler. Pilotun uçağına bütün gücüyle hâkim olmaya çalışmasına rağmen, pistin kaygan olması nedeniyle uzağına savrulduğu iddia edildi. Pist üzerinde frenlemenin zayıf olduğunun kule tarafından bildirilmediği, pilotun pisti görünce indiği, ancak kayganlık yüzünden duramadığı belirtildi.

Samsun Havaalanı'nda pistteki frenleme ölçümü için alet bulunmadığı, bu ölçümün Türkiye'deki birçok havaalanında olduğu gibi zaman zaman otomobille süratlenerek fren yapılıp ölçüldüğü öğrenildi. Kaza günü sabah bir ölçüm yapıldığı, ancak daha sonra hava sıcaklığının düştüğü ve pistin kayganlığının arttığı da iddialar arasında yer aldı.

Aletli yaklaşma sistemi olarak bilinen ILS bulunmayan Samsun Havaalanı'nda bunun yerine hizmet veren VOR sisteminin de üç aydır çalışmadığı öğrenildi. Bu sistemin yerine de NDB adı verilen bir başka sistemin çalıştığı, ancak bu sistemin de çevredeki özel radyo yayınları nedeniyle sürekli olarak 3 ile 5 derece arasında yanılmalara yol açtığı belirlendi. Ancak mesul kaptan pilot havalimanına yaklaşmasını tamamladığı için artık bu sistemlerdeki bir hatanın olayın ana nedeni oluşturmadığını söyleyen uzmanlar, şu değerlendirmeyi yaptılar:

Sorun, kaygan pist

‘‘Pilot bunları geçmiş. Önce deniz tarafından alçalmış. Bakmış pist kolay görülmüyor. O sırada zaten görüş de oldukça düşükmüş. Mesul kaptan pilot, pas geçmiş ve sonra kara tarafından yeniden gelmiş. Piste iyice alçalmış. Pist sonunu da görmüş. Ancak tekerlerini koyacağı sırada pist üzerindeki sis iyice yoğunlaşmış. Bir aralıktan pisti farkettiği için de tekerleri koymuş. Biz sanıldığı gibi pilotun pistin yarısını geçmiş olacağını sanmıyoruz. Kaldı ki pistin yarısında olsa bile pist kaygan olmadığı sürece durabilir. Görerek herşeyi yapmış. Pistin bir bölümü geride kaldığı için frenleme yapmaya başladığında pistin büyük bölümü altından geçip gitmiş. Büyük ihtimalle pist sanılandan çok daha kaygandı. Bu tam rapor edilmemiş. Bu uçaklarda reverse sistemi yok. Bir başka frenleme sistemi var. Bütün gücüyle yüklenmiş, ama tıpkı otomobillerdeki ABS sistemi gibi, bu sistemde siz ne kadar zorlarsanız zorlayın, o uygun frenleme yapıyor. Bütün sorun kayganlıktır. Frenleme ölçümü ya yoktur ya da hatalıdır.’’

THY minimaları yükseltti

Türkiye'nin birçok yerindeki küçük havaalanlarında altyapı eksikleri olduğunu bilen THY, geçtiğimiz günlerde pilotların iniş ve kalkış için verilen minimalarını yükseltti. İniş için görüş uzaklağını 3 bin 200 metreye çıkaran THY, bununla pilotların hiçbir şekilde risk almamalarını sağladı. Adının açıklanmasını istemeyen bir yetkili, bu konuda şunları söyledi:

‘‘Şirket olarak görüş uzaklığını 3 bin 200 metreye kadar çıkardık. Bu demek ki bunun altında bir görüş uzaklığı varsa hiçbir deneme yapmanın anlamı yok. Dön yedek meydana in. Yakıt yeterli ise ana üsse geri gel. Bu kadar toleranslı havayolu şirketi çok azdır. Ama ağzımız Van kazasından yandığı için pilotları rahatlatacak her türlü tedbiri aldık. Samsun'da görüş önce 300 metreymiş. Sonraki denemede görüş 3 bin metreye kadar çıkmış. Ama pistin üzerinde yoğunlaşan sis tabakası, tekerler piste konduğu sırada her tarafı görünmez hale getirmiş. Üstelik zaten pistin neredeyse yarısına gelinmiş. İşte böyle durumlarda risk almak gereksizdir. Kalkıp dönme, bu gibi hatalar olmaz.’’

Kuleyle konuşma

İstanbul'dan kalkan ve önceki gün saat 14.45'de Samsun Havalimanı'nda olması gereken Şanlıurfa uçağının pilotla kule arasındaki telsiz konuşmalarında, insiyatif kullanıldığı ortaya çıktı. Uçak ile kule arasındaki son görüşmeler şöyle:

PİLOT: Pisti sisli görüyorum, pas geçiyorum.

KULE: Serbestsiniz.

PİLOT: Tamam pisti gördüm, iniyorum.

KULE: Pisti görüyorsanız, serbestsiniz.

Pilotun ifadesi

Şanlıurfa Uçağı'nın öğretmenlik de yapan Kaptan Pilotu Hikmet İşbuyuran'ın savcılığa verdiği ifadede, ‘‘Pist ıslaktı, ama yine de tekerleği yere indirdim. Birden pistin kısaldığını gördüm. Tekrar kalkmayı düşündüm. Yapamayacağımı anlayınca pistten çıkmayı gözönüne aldım ve frenlere yüklendim. Allah'tan olayda önemli bir yaralanma olayı olmadı. Gerçekten büyük bir faciadan döndük’’ dediği ileri sürüldü.

Uçak 5.8 trilyona sigortalı

Şanlıurfa Uçağı’nın, yaklaşık 5.8 trilyon liraya sigortalı olduğu bildirildi. Ray Sigorta'dan İMKB'ye gönderilen açıklamada, 27 milyon 378 bin 291 dolar (yaklaşık 5 trilyon 777 milyar) bedel üzerinden sigortalanan uçağın hasar tespit çalışmalarının kısa sürede tamamlanacağı belirtildi. Açıklamada, ödenecek hasar tazminatının Ray Sigorta'nın kârı üzerinde herhangi bir olumsuz etki yaratmayacağı kaydedildi. İlk belirlemelere göre, RJ-100 Şanlıurfa Uçağı'nda yüzde 60'dan fazla hasarlı olduğu belirlendi. Bu uçağın tamir edilip edilemeyeceğine sigorta şirketinin elemanları karar verecek.

THY enkazı kaldırıyor

THY’nin Şanlıurfa uçağının enkazını kaldırmak üzere gönderdiği 20 kişilik ekip dün kente geldi. THY, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ve DHMİ Genel Müdürlüğü'nden gelen heyet ise uçakta incelemeye başladı. Teknik heyetin vereceği karardan sonra uçağın kaldırılacağı açıklandı. Sivil Havacılık’ın 3 kişilik kaza kırım ekibi de Samsun'a geldi. Ekip, Samsun'da pilotla kule arasındaki konuşmaların yer aldığı bantlarla, pilotların konuşmalarını banda alan ve bazı teknik bilgileri içeren karakutuyu incelemeye aldı.

Ayrı yönden pasa yasaklama

THY, bundan böyle pilotların pistlerin farklı başlarından pas geçişini yasaklayacak. Piste ancak aynı yönden ikinci kez iniş denemesi yapacak olan pilotlar bunda başarılı olamazlarsa yedek meydana ya da ana üsse geri dönecekler. Bir inişi pistin bir başından, sonrakini pistin diğer başından denemek ve pas geçmek böylece yasaklanmış oluyor.

Mürettebat şoku atlatamadı

Samsun Havalimanı'na inişi sırasında kayarak toprağa saplanan 'Şanlıurfa' adlı RC-100 tipi uçağın pilotları Hikmet İşbuyuran, Halil Cura ve Yavuz Gözeler ile hostesler Canan Yunusoğlu, Aylin Ardana ve Sibel Bakırhan, İstanbul'a geldiler. Uçuş İşletme Başkanı Kaptan Pilot Mustafa Kolko'yu makamında ziyaret eden uçağın uçuş ekibi, hâlâ olayın şokunu yaşıyordu. Kolko, ‘‘Her pilot pas geçebilir. Ancak burada ısrar var mı, yok mu? Yapılacak inceleme ve araştırma sonunda ısrarın olup olmadığı da mutlaka ortaya çıkacak’’ dedi.