Kuzey Irak imzası Dubai’de atıldı Bush geldiğinde askıya alındı
Güncelleme Tarihi:
Çiğdem TOKER
Oluşturulma Tarihi: Haziran 29, 2007 00:00
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’ın önceki akşam söz ettiği, "Hükümetin 1 milyar dolar karşılığında Kuzey Irak’a müdahale etmeyeceğine ilişkin uluslararası anlaşma" ile 22 Eylül 2003’de Dubai’de imzalanan, ancak hiç yürürlüğe girmeden 9 ay sonra 27 Haziran 2004’te Ankara’da askıya alınan, Türkiye’ye 8.5 milyar dolarlık Amerikan kredisi verilmesini içeren Dubai Anlaşması’nı kastettiği anlaşıldı.
IMF-Dünya Bankası Sonbahar toplantılarına denk getirilen ve Hürriyet’in de izlediği imza törenindeki anlaşmaya, dönemin ABD Hazine Bakanı John Snow ile Devlet Bakanı Ali Babacan imza koymuştu. Her bir kredi çekişi, Türkiye’nin ABD’nin ilgili yasasında belirlenen koşulları karşılamasına bağlı olacaktı.
ASIL ŞART KANUNDA: Kuzey Irak şartı, anlaşmanın dayandığı kanunda ise açıkça yer alıyordu. Amerikan yönetiminin, Irak’ı işgalinden hemen sonra, Nisan 2003’de Temsilciler Meclisi ile Senato’dan geçirdiği "Savaş Dönemi Acil Ek Ödenekler Yasası"na göre, Türkiye, Kuzey Irak’a "tek taraflı ve bağlayıcı olarak girerse" bu kredi iptal edilecekti. Temsilciler Meclisi’nin, bu yasayı anlatan 8 Nisan 2003 tarihli "HR 1559" (House Resolutions) sayılı duyurusunda, bu bölüm orijinal olarak şöyle yer aldı: "Türkiye, Irak Özgürlük Operasyonu’nda, insani yardımı içerecek biçimde ABD ile işbirliği yapmazsa ya da askeri birliklerini Kuzey Irak’a tek taraflı ve bağlayıcı olarak muharebe düzeninde yerleştirirse, bu kredinin kullanımı mümkün olmayacaktır."
ASKER DE İSTEMEDİ: Kredinin yürürlüğe girebilmesi için, TBMM onayından geçirilmesi gerekiyordu. Dönemin Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök, Ekim 2003’de TBMM’nin açılış resepsiyonunda, bu anlaşmadan rahatsız olduklarını söyledi. ABD Başkanı Georg W. Bush’un Türkiye ziyaretinde 27 Haziran 2004’te Başbakan Tayyip Erdoğan’la Başbakanlıkta yaptığı görüşme sonrasında, anlaşmanın askıya alındığı açıklandı.
Erdoğan: Siyasi şart olduğu için almadık
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’ın ’biz önledik’ dediği 1 milyar dolarlık kredi, hükümet tarafından ’Irak şartı’ nedeniyle reddedilmişti. ABD yönetimi bu kaynağı Irak ve Afganistan için ayrılan 81 milyar dolarlık bütçeye aktarmıştı. O dönemde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da, "1 milyar dolar hibe alacaktık. Ancak bunu almayı siyasi şart konduğu için uygun bulmadık, kullanmadık" demişti.
ASIL ŞART KANUNDA: Kuzey Irak şartı, anlaşmanın dayandığı kanunda ise açıkça yer alıyordu. Amerikan yönetiminin, Irak’ı işgalinden hemen sonra, Nisan 2003’de Temsilciler Meclisi ile Senato’dan geçirdiği "Savaş Dönemi Acil Ek Ödenekler Yasası"na göre, Türkiye, Kuzey Irak’a "tek taraflı ve bağlayıcı olarak girerse" bu kredi iptal edilecekti. Temsilciler Meclisi’nin, bu yasayı anlatan 8 Nisan 2003 tarihli "HR 1559" (House Resolutions) sayılı duyurusunda, bu bölüm orijinal olarak şöyle yer aldı: "Türkiye, Irak Özgürlük Operasyonu’nda, insani yardımı içerecek biçimde ABD ile işbirliği yapmazsa ya da askeri birliklerini Kuzey Irak’a tek taraflı ve bağlayıcı olarak muharebe düzeninde yerleştirirse, bu kredinin kullanımı mümkün olmayacaktır."
ASKER DE İSTEMEDİ: Kredinin yürürlüğe girebilmesi için, TBMM onayından geçirilmesi gerekiyordu. Dönemin Genelkurmay Başkanı Hilmi Özkök, Ekim 2003’de TBMM’nin açılış resepsiyonunda, bu anlaşmadan rahatsız olduklarını söyledi. ABD Başkanı Georg W. Bush’un Türkiye ziyaretinde 27 Haziran 2004’te Başbakan Tayyip Erdoğan’la Başbakanlıkta yaptığı görüşme sonrasında, anlaşmanın askıya alındığı açıklandı.
Erdoğan: Siyasi şart olduğu için almadık
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’ın ’biz önledik’ dediği 1 milyar dolarlık kredi, hükümet tarafından ’Irak şartı’ nedeniyle reddedilmişti. ABD yönetimi bu kaynağı Irak ve Afganistan için ayrılan 81 milyar dolarlık bütçeye aktarmıştı. O dönemde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da, "1 milyar dolar hibe alacaktık. Ancak bunu almayı siyasi şart konduğu için uygun bulmadık, kullanmadık" demişti.