Kuveyt’in ilk kadın pilotu Elif Kaptan

Kaptan pilot Elif Güveyler, sınırları zorlamayı seven bir kadın. 25 yaşında, iki yıllık İngilizce öğretmeni iken, çevresindekilerin söylediklerine kulak tıkayıp tüm birikimini Türk Hava Kurumu’nun uçuş okuluna yatırıp pilot oldu. Şimdi 12 senelik pilot. Güveyler geçtiğimiz ay Kuveyt’in ilk kadın kaptan pilotu olmayı başardı. Zorlukları aşarak başardığı uçuş hikâyesini dinliyoruz: 

AİLENİN TEK OKUYAN KIZI

“1985 İzmir doğumluyum. İşçi bir babanın kızıyım. Zor şartlarda büyüdüm. Ortaokuldan sonra  Konya’da yatılı öğretmen okuluna gittim. Daha sonra 9 Eylül Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği’nden mezun oldum. Pilot olmak hayalini bile kurmadığım bir meslekti. Kadınsanız öğretmenlik toplumun size çok uygun gördüğü bir meslek. Ailemde bırakın pilot olmayı üniversite okuyan tek kişi benim. Benim için tek çıkış yolu okumaktı. Konya’ya öğretmen okuluna gitmek büyük bir dönüm noktası oldu. Çünkü erken yaşta kendi ayaklarım üzerinde durmamı sağladı ve sonrasında verdiğim cesur kararlarda da etkili oldu. Üniversitedeyken öğretmenliğe başlamıştım, hem okuyup hem çalışıyordum.”

HİÇ DESTEK GÖRMEDİM

Güveyler, üniversitede okutman olarak mesleğine devam etmiş. Fizik tedavi, tıp, mühendislik gibi fakültelerin İngilizce derslerine girmiş:

“Eğitimini aldığım bir meslek var ama KPSS’de bambaşka konulardan bir sınava tabi tutuluyorsunuz. Bunu doğru bulmadığım için sınava girmedim. Üniversitede sözleşmeli olarak çalışmaya başladım. Öğretmenliği çok sevmeme rağmen kendimi daha çok geliştirebileceğim bir alan arayışındaydım. Pilotluk hiç aklımda yoktu. Türkiye’de 15 sene önceye kadar sivil insanlar pilot olamıyordu. Öğretmenliği bırakıp pilot olma yoluna girmem, etrafım tarafından çokça eleştirilen bir karar oldu. Kimse desteklemediği gibi, ‘Ne güzel gül gibi öğretmenlik mesleğin vardı, niye bıraktın?’ tepkileri aldım. Kadına çok yakıştırılan bir meslek değildi.”

ÖZGÜRCE KARAR VEREBİLDİM

Peki pilotluk okuluna gitme süreci nasıl gelişti? Güveyler yanıtlıyor: “Aslında öğrencilerim sayesinde pilot olma fikri kafama girdi. Asker ve polislerin yurtdışı görevleri oluyor, bunun için İngilizce dersleri almaları gerekiyor. 25 yaşındaydım, öğrencilerimden Türk Hava Kurumu’nun özel uçuş okulu olduğunu öğrendim. ‘Tam bana göre bir iş’ diye düşündüm. Hep sınırlarımı aşmak isteyen, farklı şeyler yapabilirim diye düşünen biriydim. Bazen hayatta size yol gösteren insanların olmaması avantaj olabiliyor, daha özgür tercihler yapabiliyorsunuz. Özel uçuş okulunun maddi boyutu da vardı. Çalışıp biriktirdiğim parayla pilotluk eğitimine girdim. 2 yıllık bir eğitimin ardından öğrenci pilot olarak lisansımı aldım. Uçuş okulunu bitiriyor olmak otomatik olarak şirketlerde işe başlayabilirsiniz anlamına gelmiyor. Zor sınavlardan geçtim. Onur Air’de işe başladım. İki sene Onur Air’de çalıştıktan sonra Türk Hava Yolları’na girdim.”

KOKPİTE EN BAKIMLI HALİMLE OTURUYORUM

- “En unutamadığınız uçuş anınız neydi?” diye soruyorum:  “12-13 senedir uçuyorum. Normal bir insana çok anormal gelebilecek şeyler bana o kadar normal geliyor ki böyle bir soruda pek çok şey geçiyor kafamdan. Örneğin uçağa yıldırım düşmesi bizim için çok normal. Ben yolcularla olan diyaloglardan çok keyif alıyorum. Türkiye’deyken bir keresinde kadın pilot görünce, “Hiç uçtun mu peki?” diye sormuşlardı. Uçağı benim uçuracağımdan habersizler. Uçakta beni görünce pilot olduğuma inanmıyorlar ve hostes olduğumu düşünüyorlardı. Meslekte azınlık olunca sanki ‘kadınsı olmamamız gerekir, pilotluk erkeksi olmayı gerektirir’ gibi bir algı var. Ben de hep bunun tersini yapmak istedim. Benim iş tanımım erkek gibi olmayı gerekmiyor ki... Hep klişeleri yıkmak isterim. Bu yüzden kadın olarak en bakımlı halimle pilot koltuğuna oturuyorum.”

YURTDIŞINA AÇILMAK İSTEDİM

"Türk Hava Yolları’nda mutluydum ama konfor alanı oluşturmuştum, yurtdışı tecrübesi yaşamak istedim. Konfor alanımdan çıkmak istedim. Bu ülkede havacılara özel bir yasa var ve tüm izinler, çalışma koşulları, ücretler buna göre şekillenmiş. Benim için zorlayıcıydı ama kendime yeni bir hedef koymak ve bunu yapmak istedim. Kimsenin torpiliyle bir yerlere gelmedim. Bu yüzden yabancı bir ülkede de kendi bileğimin hakkıyla hayatta kalırım diye düşündüm."

KOLAY DEĞİLDİ

- Peki pilotluktaki ilk yıllar, ilk izlenimler nasıldı? “Pilotluk deyince kafamda çok farklı çok entelektüel bir ortam bekliyordum. Pek öyle değildi. Kadın olarak Türkiye’de pilot olarak başlamak hiç de kolay değil. Şirketlerde hem sivil olarak hem de kadın olarak kendimizi kabul ettirmemiz gerekiyor. Çünkü hep asker pilotlar var. Sabiha Gökçen’den sonra 1995 yılına kadar Hava Kuvvetleri’ne hiç kadın alımı yapılmamış, bu arada büyük bir boşluk var. Sadece birkaç kadındık. Ama benim için güzel bir eğitim süreci oldu. ”

ÖZEL BİR YASASI OLMALI

Havacılığın, kendine özgü zorlukları olan çok farklı bir sektör olduğunu söyleyen Güveyler bu alana özel bir yasa bulunmadığından yakınıyor: “Zor bir iş yapıyorum, dinlenme saatlerinin önemli olduğu riskli bir iş yaparken, izin sürelerinin az olması büyük bir problem yaratıyordu. Bayram, yılbaşı gibi dönemler bizim en çok çalıştığımız zamanlar.”

KUVEYT’TE PİLOTLUK

- Güveyler, Kuveyt’in şeriat ülkesi olmasına rağmen kadın olarak rahat ettiğini söylüyor: “Kaptan pilot olma hayaliyle Kuveyt’e geldim. Çünkü THY’de kaptan pilot olmak için uzun süreler beklemeniz gerekiyor. Yeterliliğiniz olsa bile önünüzde bekleyen çok insan olduğu için kaptan pilot olmak uzun sürüyor. İkinci pilot olarak geldim. Kuveyt’te bizden önceki yıllarda kadın pilot çalıştırmak yasaktı. Bir Hintli pilot ve ben bu ülkede çalışan ilk kadın pilotlar olduk. Ayrıca bu ay kaptan pilot olarak Kuveyt tarihinde ilk kadın kaptan pilot oldum.”

BENİM İÇİN GURUR

Bu başarının ardından nasıl tepkiler aldığını soruyorum: “Aldığım tepkiler çok güzel oldu. Kuveyt’te de Türkiye’de de memnuniyetle karşılandı. Kuveyt değil kaptan pilot, ikinci pilot olmayı bile yadırgayan bir ülkeydi. Buna rağmen tepkiler çok hoş oldu. Türkiye’de de ‘Pilot kadınsa uçmam’ diyen yolcularla karşılaştığım için daha büyük sorunlar yaşamayı bekliyordum ama beklentimin aksine güzel bir atmosfer oluştu. Kadınlar sosyal yaşamda aktif de olsa kolay kolay yönetici yapılmıyor, iyi yerlere gelemiyor. Bu açıdan hiç kolay olmadı ve bunu bir Arap ülkesinde yabancı olarak başarıyor olmak benim için bir gurur.”