Küresel krizin sırrı ortaya çıktı

ABD sermaye piyasası organı SEC'in Goldman Sachs'a karşı verdiÄŸi 22 sayfalık ÅŸikayet, bu merak edilen hikayenin de ana hatlarını ortaya koyuyor.     Â

 

Hikayenin aktörleri büyük: Goldman Sachs ve isim benzerliği olsa da eski Hazine Bakanı Henry Paulson'la bir ilgisi olmayan ve konut piyasasının çökeceği tahminleri doğrultusunda piyasada işlem yapan hedge fon Paulson & Co.

 

Kötü adamın adı da adeta casus romanlarından çıkmış gibi: Fabrice Tourre. İddialara göre, Goldman'ın "hazine masasıyla ilgili yapılandırılmış ürünlerden sorumlu" 31 yaşındaki başkan yardımcısı, "Abaküs" isimli bir finansal ürün yaratmakla görevli.

 

Hikayenin kurbanları: Alman devletine ait şanssız IKB bankası, SEC'in raporuna göre, Goldman'ın ürettiği menkul kıymetlerden alım yapmış ve 150 milyon dolar kaybetmiş.

 

Bir de ortada aldatıldığı öne sürülen bir aracı var: ACA Management. SEC, Goldman'ın ACA'den gerçekleri sakladığını öne sürüyor. Üstelik hikayede, yine kriz nedeniyle milyarlarca dolarlık hazine kaynağıyla kurtarılan sigorta devi AIG için de bir yan rol var.

 

Ve sebep: SEC'in iddialarına göre, Paulson, konut piyasasının aşırı ısındığı Arizona, Kaliforniya, Florida ve Nevada gibi eyaletlerdeki riskli mortgage kredilerini inceledikten sonra Goldman'a başvurdu.

 

FİKİR PAULSON’DAN

 

Paulson, Goldman Sachs'a bu yüksek riskli kredilerin batması durumunda para kazanabilmelerini sağlayacak bir ürünün yani Abaküs’ün geliştirilmesi için 15 milyon dolar ödedi. SEC'e göre, hedge fon, kredi notu düşük olan tüketicilerin aldığı değişken faizli kredilerin batacağı öngörüsü üzerinden yatırım yaptı.

 

İddiada, Goldman'ın türettiği bu Abaküs ürününün gerçek riskini sakladığı ve böylece kandırdığı ACA'in durumdan haberi olmayan yatırımcılara satış yapmasını sağladığı belirtildi.

 

Yani Paulson bir yandan Goldman'a hazırlattığı paketlerle batma ihtimali yüksek olan ürünlerin yatırımcılara satışını sağlarken bir yandan da kendi yatırımlarını bu ürünlerin batması olasılığı doğrultusunda geliştirdi. Hedge fon, bu süreçten 1 milyar dolar kazanırken, yatırımcılar da 1 milyar dolar kaybetti.

 

SEC’in raporunda Paulson sanık olarak gösterilmiyor ancak Goldman Sachs dolandırıcılıkla suçlanıyor. Boston Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Elizabeth Nowicki, "Bu, çok ayrıcalıklı bir müşterisinin dünya kadar para kazanması için Goldman'a gerçekleri anlatarak başvurması ve Goldman'ın da bir yandan bunu kabul ederken, diğer yandan da süreçteki diğer aktörlere gerçekleri söylememesi nedeniyle açılan bir dava" dedi.

 

Aynı zamanda SEC'in eski hukukçularından olan Nowicki hedge fonun sanık olarak gösterilmemesini ise, "Paulson, dolambaçlı yollara sapmamış, akıllıca hareket etmiş" diye açıkladı.

 

GOLDMAN DA KAYBETMÄ°Åž

 

Goldman, raporun "hukuken temelsiz olduğunu ve gerçeklere dayanmadığını" söyledi. Bankaya göre, IKB ve ACA'in yapılan işlemler hakkında kendi kararlarını verebilecek detaylara hakim olduklarını öne sürdü. Goldman ayrıca, bu işlemlerden kendisinin de 90 milyon dolar kaybettiğini bildirdi.

 

Her şeye rağmen Goldman’ın bu işlemle krizi tek başına yarattığını söylemek mümkün değil. Ancak SEC'in şikayeti, bir süredir olduğu gibi düzenleyici kurumlar, Goldman'ın sattıklarını satın alan sofistike yatırımcılar, ödeyemeyecekleri evleri satın alan konut sahipleri, bu kişilere kredi veren mortgage şirketleri ve güvenilirliği sorgulanan kredi derecelendirme kuruluşları gibi işin sorumlularıyla ilgili çok sayıda komplo teorisini tetikleyecek nitelikte.

 

Daha önce de söylendiği gibi Goldman bu oyunda tek başına değildi. Diğer Wall Street şirketleri de karmaşık menkul kıymet ürünleri ortaya çıkardı ve genellikle az sayıdaki üst düzey yönetici dışında kimsenin bilgisi olmadan konut fiyatlarının düşeceği yönünde işlemler yaptı.

 

Deutsche Bank da Goldman givi hareket etmek isteyen bankalar arasında yer alıyordu. Ancak, Deutsche, Goldman kadar açık gözlü değildi. Wall Street Journal muhabiri Gregory Zuckerman'ın Paulson hakkındaki kitabına göre, Deutsche, bu fonla yaptığı işlemlerden yarım milyar dolar kaybetti.

 

AIG’NÄ°N DE BATIÅžINDA ETKÄ°Lİ  Â

 

İflasına neden olacak kadar büyük ve riskli işlemler yapan sigortacılık devi AIG, SEC'in şikayetinde yer alan süreçte yer almadı. Ancak Abaküs'ün farklı türlerinde Goldman, AIG ile birlikte piyasada işlem yaptı.

 

Bu işleme göre, eğer konut piyasasındaki yükseliş sürseydi AIG; düşüş olsaydı da Goldman kazanacaktı. AIG, bu işlemde o kadar çok para kaybetti ki sonunda kendini vergi mükelleflerinin kucağında buldu.

 

ABD yönetimi, Goldman'ı hedef tahtasına oturtarak diğer ticari bankalara kendilerini bu işten sıyırma bahanesi vermiş oldu. Bankalar artık, "Bakın, onlar da söylüyor. Bu bizim hatamız değil. Bütün bu sorunları çıkartan kötü kredileri biz yapmadık. Bu işin sorumlusu, Goldman ve şişkin cüzdanı olan yatırımcılar" diyebilecek.

 

Elbette bir de zamanlaması büyük önem taşıyor. Zira bu şikayet tam da ABD Başkanı Barack Obama, Hazine Bakanı Timothy Geithner ve Demokrat Senatör Christopher Dodd'un finansal sistemle ilgili yeni düzenlemeleri Senato'dan geçirebilmek için Cumhuriyetçilerin muhalefetini kırmak amacıyla kamuoyunda Wall Street antipatisi yaratmaya çalıştıkları bir döneme denk geldi.