Kurban kimlere düşer? Kurban hangi durumlarda kesilmelidir?
Güncelleme Tarihi:
Müslümanlar için vacip olan ibaretler arasında yer alan kurban ile ilgili sorular, Kurban Bayramı’na sayılı zaman kala dini görevlerini yerine getirmek isteyen vatandaşların gündeminde yer alıyor. Bu sorulardan en çok araştırılan ise, ‘kurban kimlere düşer, hangi durumlarda kesilmeli’ konusu. Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların kanının akıtılmasıyla idrak edilecek olan kurban kimlere düşer? Kimler kurban kesmelidir? İşte yanıtları…
Kurban, İslam dininde imkanı olan Müslümanlar için vacip kılınan ibadetler arasında yer almaktadır. Allah-ü Teala'ya yakınlık sağlamak amacı ve udhiyye manasıyla kesilen hayvanı tanımlayan kurban, büyükbaş ve küçükbaş hayvanların kanının akıtılmasıyla idrak edilmektedir. Maddi ve manevi imkanlar dahilinde kimlerin kurban kesebileceğini sorgulayan binlerce vatandaş, konuyla ilgili araştırmalarını sürdürüyor. İşte, Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan alınan bilgilere göre kurban kesimi hakkında bazı bilgiler…
Hanefîler, Kur’an’da Hz. Peygamber’e hitaben, “Rabbin için namaz kıl, kurban kes” (el-Kevser 108/2) buyrulmasının ümmeti de kapsadığı ve gereklilik bildirdiği görüşündedir. Ayrıca Resûl-i Ekrem’in birçok hadisinde hali vakti yerinde olanların kurban kesmesi emredilmiş veya tavsiye edilmiş, hatta, “Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın” (Müsned, II, 321; İbn Mâce, “Eđâĥî”, 2); “Ey insanlar, her sene her ev halkına kurban kesmek vâciptir” (İbn Mâce, “Eđâĥî”, 2; Tirmizî, “Eđâĥî”, 18) gibi ifadelerle bu gereklilik önemle vurgulanmıştır.
Öte yandan kurban kesmeyi Hz. Peygamber hiç terketmemiştir. Bu ve benzeri delillerden hareket eden fakihler, gerekli şartları taşıyanların Kurban Bayramında kurban kesmesini vâcip görürler. Sünnet olduğunu ileri sürenler ise Kur’an’da bu konuda açık bir emrin bulunmayışından, Resûl-i Ekrem’in devamlı yapmış olmasının kurbanın sünnet olmasıyla da açıklanabileceği noktasından, ayrıca bu yöndeki sahâbe uygulamasından hareket ederler.
KİMLER KURBAN KESMEKLE YÜKÜMLÜDÜR?
Bir kimsenin kurban kesmekle yükümlü sayılması için aranan şartlara kurbanın vücûb şartları denilir. Kurban kesmenin sünnet olduğunu söyleyenlere göre ise bunlar sünnet oluşun şartlarıdır. Bir kimsenin kurban kesmekle yükümlü olabilmesi için müslüman, akıl bâliğ (ergen), mukim ve zengin olması şartları birlikte aranır.
Hanefîler’den Ebû Hanîfe ve Ebû Yûsuf ile Mâlikî ve Hanbelî mezheplerine göre kurbanla yükümlü sayılmak için akıl ve bulûğ şart olmayıp gerekli malî güce sahip olan küçük çocuklar ve akıl hastaları adına kanunî temsilcileri tarafından kurban kesilmesi dinî hükmü konusundaki görüş farklılığına bağlı olarak gereklidir veya sünnettir.
Bu fakihler, kurbanın malî bir ibadet oluşunu ve başta fakirler olmak üzere üçüncü şahısların hakkının gözetilmesi hususunu ön planda tutmuşlardır. Hanefî fakihlerinden İmam Muhammed ve Züfer ile Şâfiîler’e göre kurban mükellefiyeti için akıl ve bulûğ şarttır. Hanefî mezhebinde bu konuda fetva İmam Muhammed’in görüşüne göre verilmiş ve uygulamada bu görüş ağırlık kazanmıştır.