Kültür Bakanlığı dedektif gibi
Güncelleme Tarihi:
Kültür Bakanlığı, yurt dışına kaçırılan tarihi eserlerin izlerini dedektif gibi sürerek yurda getiriyor. Davaları sonuçlananlar geri alınırken bir kısmının da getirilmesi için çalışmalar bütün hızıyla devam ediyor.
KÜLTÜR Bakanlığı, yurtdışına kaçırılan tarihi eserlerin iadesi için ‘dedektif’ gibi çalışıyor. Kültür Bakanlığı'nın girişimleri, açılan davalar ve Interpol kanalıyla Türkiye'ye pek çok ünlü tarihi eserin iadesi sağlandı.
Kültür Bakanlığı'nın 9 ülkede sürdürdüğü iade çalışmaları şöyle:
Antik adı Hattuşaş olan Boğazköy ören yerinde Almanlar tarafından 1906-1912 yılları arasında yapılan kazılarda bulunan 2 sfenks ile yaklaşık 10 bin çivi yazılı tablet, 1917 yılında iade edilmek kaydıyla temizlenmek ve onarılmak üzere Osmanlı Devleti'nin izniyle Berlin'e gönderilirken, bunlardan 2 bin 943 tablet ile 1 sfenks 1924-1942 yılları arasında iade edildi. 1987 yılında da geriye kalan yaklaşık 7 bin 400 tabletin iadesi sağlanırken, Kültür Bakanlığı'nın halen Berlin Müzeleri'nde bulunan ‘Boğazköy Sfenksi’nin iadesi için yoğun girişimleri sürüyor.
BERGAMA-ZEUS
Bergama Pergamon ören yerinde Alman mühendis Carl Humann tarafından 1868-78 yılları arasında yapılan kaçak kazılar sonucu bulunan ve Berlin'e yasa dışı yollarla nakledilen mimari ögelerin iadesine çalışılıyor. Berlin'de bu eserlerin adını verdiği ‘Pergamon Museum’ da 1930'lu yıllarda orijinaline uygun olarak inşa edilen ‘Bergama-Zeus Sunağı’nın iadesi için ise 1991 yılından bu yana çalışılıyor.
1907 yılında yasadışı yollarla yurtdışına götürülen 13'üncü yüzyıla ait ‘Beyhekim Camii Mihrabı’, halen Berlin'deki Pergamon Museum'un ‘İslam Eserleri Bölümü’nde sergileniyor. Eserlerin iadesi için Kültür Bakanlığı 1991 yılında girişimde bulunurken, iade hakkında ikili görüşmeler halen devam ediyor.
TROYA ESERLERİ
Çanakkale Hisarlık'taki antik Troya kentinden çıkarılan ve 1871-1890 yılları arasında bulunan 17 grup eser yurtdışına kaçırılmış.1945 yılına kadar Berlin'de sergilenen eserler, 1991 yılındaki Troya Kataloğunda incelenmesiyle 480 civarındaki eserin Almanya'da olduğu belirlenmesi üzerine iade için resmi girişimlerde bulunuldu.
Bu arada, 2'nci Dünya Savaşı sırasında kaybolduğu sanılan Troya eserlerinin 1990 yılı sonlarında büyük bir bölümü Moskova Puşkin ve Petersburg'daki müzede saklandığı öğrenildi. 1991 yılından itibaren de iade çalışmaları başlatıldı.
1980 yılında Perge ören yerinden bilimsel kazılar sonucu alt yarısı çıkarılan ve halen Antalya Müzesi'nde sergilenen ‘Herakles Heykeli’nin üst yarısının ABD Boston Museum of Fine Arts-Shelby White-Leon Levy adlı koleksiyonerlerin mülkiyetinde olduğu belirlenerek, Prof. Dr. Jale İnan'ın yardımlarıyla yapılan çalışmalar sonucunda parçaların birbirine ait olduğu ispat edildi. Eserin iadesi ile ilgili gerekli görüşmeler avukatlar tarafından sürdürülüyor.
İSVİÇRE'DE DE VAR
Danimarka David's Samling Müzesi'nde bulunan ‘Diyarbakır Müzesi Sfenks Figürü’, ‘Akşehir Seydi Mahmut Hayrani Türbesi’ne ait sanduka, ‘Cizre Ulu Camii kapı tokmağı’ nın iadesi için girişimler de devam ediyor. İngiliz makamlarınca ele geçirilen ve Anadolu kaynaklı bronz Dionysos heykelinin iadesi için de işlemler sürüyor. İsviçre makamlarınca ele geçirilen Anadolu kökenli olduğu belirlenen eserlerin de iade çalışmaları sürerken, İtalya Interpolü'nce yakalanan Lidya Yazıtları'nı iadesi girişimleri devam ediyor.
NELER GETİRİLDİ
İadesi sağlanan eserler arasında Afrodisias Eserleri (1980), Tunç Vazo (1982), Herakles Lahti (1998), Boğazköy Tabletleri (1924, 1942, 1987), Osmanlı Tombak (1991), Elmalı Sikkeleri (1988, 1991, 1992, 1999), Lidya Eserleri (1993), Girlandlı Lahit (1994), Marsyas Heykeli (1994), Afrodisias Friz Bloğu (1994), Mermer Kadın Başı (1997), Kurşun Mühür (1998), Atatürk'ün Gümüş Sigara Tabakası (1998), Henkel Koleksiyonu'nda bulunan eserler (1998), Divriği Ulu Camii'ne ait ahşap pano (1999), Manş Denizi batığındaki eserler (Birinci grup 1999), Zeugma ören yerinden çalınan 2 parça mozaik (2000), Nuruosmaniye Kütüphanesi'nden çalınan Kuran (2000), Oklahoma gümrüğünde ele geçen eserler (2000), Afrodisias ören yerinden çalınan yüksek kabartma baş - Meleager Başı (1994), İzmir Müze Müdürlüğü bahçesinden çalınan kadın heykeli (1995), İzmir Birgi Aydınoğlu Mehmet Bey Camii'nden çalınan minber kapısı (1995) ve Erdek Açıkhava Müzesi'nden çalınan Torso (1995) bulunuyor.