Kralları ağırlayan iki yüzyıllık binada eÄŸitim yolculuÄŸu

GeçmiÅŸte manastır ve kiliseydi. 15. yüzyılda Ä°talya’daki Monte Cassino benediktenlerinin yönetimine bırakılınca adı bu Hıristiyan tarikatına adını veren azizin, Saint Benoit’nın ismini aldı. 17. yüzyılda Cizvit papazları tarafından ilk kez okula dönüştürüldü. Karaköy’deki binası defalarca yandı, yıkıldı. Hastane, kimsesizler evi oldu. Kralları ağırladı. 19 Temmuz 1783’te, bugüne kadar uzanacak koleji kuran Cizvit papazları öyle köklü bir eÄŸitim geleneÄŸi bırakmıştı ki çaÄŸ deÄŸiÅŸti, disiplin yerinde kaldı. Gündüzleri çatık kaÅŸla dolaÅŸan despot papazlar akÅŸam etüt saatlerinde öğrencilerin rehberi oldu, edebiyat, müzik, resim tarihinde yolculuÄŸa çıkardı onları. Bugün tıp, basın ve diplomasiye yön veren isimler bu sayede yetiÅŸti. Saint Benoit, Fransız okullarının ilkiydi, popülerliÄŸi deÄŸil mutevazılığı seçti.Bir zamanlar orta avlusundaki yüksek duvar, kız ve erkek öğrencileri birbirinden ayırırdı. Bu duvarın üzerinden sapanla karşı tarafa ne mektuplar atıldı, bu sayede ne aÅŸklar doÄŸdu. Kimler suç üstü yakalanıp, 500 satır cezasına çarptırılmadı, kimler Türkçe konuÅŸurken tespit edilip, bir baÅŸkası yakalanana kadar dev paslı anahtarı taşımaya mahkum edilmedi ki...Aradan uzun yıllar geçti ama öğrencilere bu cezaları veren papaz öğretmenler Mösyö Marcoul, Mösyö Diguet, Mösyö Siegfried, Mösyö Sinoir’ın isimleri hálá kulaktan kulaÄŸa dolaşıyor. Avlusu, koridorlarıyla birlikte Saint Benoit’nın efsanevi disiplini (biraz yumuÅŸasa da) özenle korunuyor.Sıradan bir kurum tarihi deÄŸil onun tarihi, Osmanlı-Türk modernleÅŸme sürecinin ve toplumsal tarihinin renkli bir izdüşümü. Tophane sırtlarındaki binası 222 yılda nelere tanık olmadı ki? Salgın hastalıklarla boÄŸuÅŸtu, bomba sesleri arasında ayakta kalmaya, savaÅŸ zamanı ÅŸehirde yaygınlaÅŸan yoksulluÄŸa raÄŸmen kapılarını açık tutmaya çalıştı. SaÄŸlık hizmeti verdi. Åžehirdeki her yıkımdan sonra kül ve tozlarından yeniden dirildi. Ãœnü dünyaya yayıldı. Kralları ağırladı.KÄ°LÄ°SENÄ°N SÃœTUNLARINI YARDIMSEVER MÃœFTÃœ VERDÄ°Bizans dönemi öncesinde Saint Benoit’nın bugün bulunduÄŸu yerde büyükçe bir sarnıç vardır. Semtin sahilinde gemi katranlanır o yıllarda. Muhtemelen Karaköy adı da buradan gelir. Sarnıcın yerine XIV. yüzyılda Sainte Marie de la Misericorde Manastırı inÅŸa edilir. Sütunlu giriÅŸi, gözetleme kulesi bulunan bina 12 Mayıs 1427’de Ä°talya’daki Monte Cassino (Mont Cassin) Benediktenlerinin yönetimine bırakılır. Adı Saint-Benoit olur.1540’ta Fransa Kralı I. François’nın emri, Kanuni’nin izniyle Fransız BüyükelçiliÄŸi kilisesi ilan edilir. Aradan 40 yıl geçer. BeyoÄŸlu’ndaki Hıristiyanların talebiyle yeni kral ve Papa XIII. Gregorius, manastırı Cizvit papazlarına verir. Onlar da 15 Kasım 1583’te bir okul açar. 17. yüzyılın başında, ÅŸehri savaÅŸlar ve veba salgını kavurunca eÄŸitim durur.Kral IV. Henri’nin giriÅŸimiyle bir süre sonra okul yeniden açılır. Bu arada büyükelçiliÄŸi sırasında papazlara destek veren Salignac Baronu Jean de Gontant-Biron, 1610’da ölünce Saint Benoit Kilisesi’ne gömülür. Mezar taşı hálá korunmaktadır.1687’de bir yangın sonucu harap olan kilise yeniden inÅŸa edilir. O devirde sadece saray ve camilerin çatısı kurÅŸunla kaplanmaktadır. Aynı olanak kiliseye de verilir. Yardımsever bir müftünün saÄŸladığı mermer sütunlar, kilisenin giriÅŸine yerleÅŸtirilir. 1696-1731’de Ä°stanbul’da çıkan yangınlardan bina yine nasibini alacak, Fransız Büyükelçi Villeneuve’ün desteÄŸiyle yeniden inÅŸa edilecektir. Bu arada Macar özgürlük savaşının Tekirdağ’da ölen kahramanı Prens Rakoczy de vasiyeti üzerine Saint Benoit’ya gömülür.ÖĞRENCÄ°LER SULTANA SERENAT YAPTI1783’te Cizvitler yerini Lazarist rahiplere bırakır. Lazaristler, 1625’te Paris’te Aziz Vincent de Paul tarafından kurulan tarikatın üyeleridir. Bugüne ulaÅŸan okulun temellerini onlar atar.SavaÅŸ dönemleri, salgın hastalıklar geçer. İçindekiler etkilense de bina ayakta kalır. 1806’daki yangında yatakhane tahrip olur. YokuÅŸa doÄŸru 80 kiÅŸilik bir yatılı kolej binası inÅŸa edilir.1831’de Saint Benoit, Avrupa’daki okulların metot ve yönetmeliklerine uygun olarak yeniden düzenlenir. Ãœniforma geleneÄŸi baÅŸlar. Kendi gri, yakaları ve kolları açık mavi üniforma ve kasketleriyle öğrencileri artık sokakta ayırt edilir hale gelmiÅŸtir. 1959 mezunu 66 yaşındaki Erdinç Agun, okula girip çıkarken ÅŸapka ve kravat takılmasının zorunlu olduÄŸunu anlatırken, ‘O yıllarda başında ÅŸapkayla top oynayan öğrenci görürseniz bilirdiniz ki Saint Benoit’lıdır. Yine orta avluda tenis topu ile futbol oynayan tek öğrenci grubu bizdik. Tatil günü bile BeyoÄŸlu’na kravatla çıkardık’ der.1832’de yeni bir yangın binayı tahrip eder. Ardından salgın hastalıklar gelir. Okul 30 yıl boyunca sürgüne çıkacak, YeÅŸilköy’e, ardından Bebek’e taşınacaktır. 1843’te okul Fransa tarafından Kraliyet Koleji ilan edilir. En parlak günleri baÅŸlamıştır. 1857’de öğrenciler özel bir buharlı gemiyle Sultan Abdülmecit’e seranat yapar, olay okul tarihine geçer.Kızlar bölümünün açılması 1839’a denk düşer. Les Soeurs de la Charite rahibelerince baÅŸlatılan giriÅŸimin ardından, üç yıl sonra Les Freres des Ecoles Chretiennes üyesi rahipler okulun ilkokul bölümünü kurar. Bunu, Pangaltı’da Saint Michel, Kadıköy’de Saint Joseph’in açılması izler. 1865-1866 arasında Galata’da yeni arazi alınıp kutlama salonu inÅŸa edilir. Ve okul 1867’de eski yerine döner.DUVARIN ARKASINA ATILAN MESAJLARErkek öğrencilerin yılları, duvarın arkasındaki kız bölümüne mesaj ulaÅŸtırma yolları keÅŸfetmekle geçer. Bahçede iki bölümü ayıran duvardaki demir kapının anahtar deliÄŸinden kızlar gözetlenir, karşı tarafın dersliklerini gören pencerelerden iÅŸaretle mesajlaşılır. Durumdan rahatsız olan rahibeler, kızları erkeklerin ders saatlerinde teneffüse çıkarmaya baÅŸlar. Yine de flörtleri engelleyemezler. Tünel’de Mandıra Åžarküteri kimi zaman onların buluÅŸma yeri, Tezgahtar Halil de haberleÅŸme elemanları olur.1957 mezunu diÅŸ hekimi Yaman Kubalı, ‘Oynadığım tiyatro oyununda kız öğrenci rol alamadığı için eÅŸimi ünlü sunucu Bülent Özveren oynamıştır’ diye anlatır o yılların katı disiplinini. Aradaki duvarlar ancak 1987’de kalkacaktır.Okula 1956’da giren gazeteci Tufan Türenç, yöneticilerin yanı sıra öğretmenlerin de büyük kısmının papaz olduÄŸunu anlatır: ‘Kültürlü insanlardı. Bizi sinemaya, tiyatroya götürürlerdi. 8 yıl yatılı okudum. DeÄŸil Hırıstiyanlık propagandası, imasını bile hissetmedim. Ramazanlarda öğrencilere sahur yemeÄŸi çıkarılırdı.’Anadolu’dan gelen öğrenciler lakerdayı, Brüksel lahanasını ilk kez okulda tadar. Sosyal yaÅŸama, adabı muaÅŸeret kurallarına göre yetiÅŸir. Çatalı, su ya da ÅŸarap bardağını nereye koyacağını ilk burada öğrenir.BÄ°R YANINDA KÄ°LÄ°SE DÄ°ÄžERÄ°NDE GENELEVSaint Benoit’nın bugün yatılı bölümü yok, Anadolu’dan öğrenci gelmiyor. Cumhuriyetin laik eÄŸitim felsefesi Saint Benoit’daki eÄŸitim programını oluÅŸturmakla birlikte, okul binasındaki dinsel semboller Ä°stanbul kültürünün bir parçası olarak özenle korunuyor. Okulun asırlık çınarlarla süslü orta avlusu ise bugün bile farklı bir geleneÄŸe ev sahipliÄŸi yapıyor. Teneffüs bitiminde öğrenciler sınıflara öğretmenleri eÅŸliÄŸinde çıkıyor. Derslerde, sınıfta ve koridorlarda disiplin devam ediyor.Sanata verilen önem okulun en eski geleneklerinden biri. Bu geleneÄŸi Tufan Türenç şöyle anlatıyor: ‘Tiyatro oynardık. Oyundan sonra bize papazlar ünlü ve büyük biriymiÅŸiz gibi öyle deÄŸer verirdi ki, önlerini ilikleyip, gelip bizi tebrik ederlerdi.’ Okul orkestrası birçok yarışmaya katılır, ödüller alır.Okulun disiplini zaman içinde yeniden ÅŸekillenir. ÖrneÄŸin öğrenci bir hata yaparsa ya da yalan söylerse, olay ortaya çıkmadan öğretmeni ya da yöneticisine itirafta bulunduÄŸu takdirde ceza verilmez. Saint Benoit’ya 12 yaşında giren, üniversite eÄŸitimi sonrasında öğretmen ve yönetici olarak dönen 51 yaşındaki Müdür BaÅŸyardımcısı Serdar Güneysu ‘En önemli kural sorumluluk bilincine sahip öğrenci yetiÅŸtirmek’ diyor.KuruluÅŸ yıllarının aksine bugün okulda kız öğrenciler çoÄŸunlukta. 490’ı kız, 380’i erkek toplam 870 öğrenci eÄŸitim görüyor. Kız öğrencilerin baÅŸarı oranları da erkeklerden yüksek. Bir tarafında Cizvitler’den kalma kulesi, diÄŸerinde kilise, yanında Ä°stanbul’un resmi genelevi bulunan Saint Benoit’nın çoÄŸu öğrencisi eÄŸitimini Fransa’daki üniversitelerde tamamlıyor.Ä°ÅžTE ÃœNLÃœ MEZUNLAR Ressam Mehmet GüleryüzÅžarkıcı Suat SunaOyuncu Pınar AltuÄŸÄ°ÅŸadamı Umut OranOyuncu Halit AkçatepePsikiyatr Mansur BeyazyürekGazeteci Tufan TürençÂ