Kral Midas'ın mezarındaki sır

Anadolu’nun en ilginç geçmiÅŸ krallarından, tiyatro oyunlarına ve filmlere konu olan Midas’ın yattığı sanılan Gordion’daki mezar, babasına ait olabilir.Ankara yakınlarında bulunan Gordion’daki (Polatlı, Yassıhöyük Köyü) mezarın ünlü Kral Midas’a ait olmadığı kesinleÅŸti. Science dergisinde yayımlanan araÅŸtırmaya göre, Amerikalı ve Avrupalı tarihçiler ve arkeologlar yeni tarihleme yöntemleriyle Tunç ve Demir Çağı Orta DoÄŸu ve Ege bölgeleri tarihini daha büyük bir kesinlikle belirleme olanağına kavuÅŸtu ve Midas’ın mezarı konusunu aydınlığa kavuÅŸturdular. Babasına mı ait?Cornell Ãœniversitesi’nden arkeolog Dr. Peter I. Kuniholm, daha önce belirlenen en eski tarihlerden 22 yıl daha geriye gitmek gerektiÄŸini söyledi. Bu durumda Orta Anadolu’da Gordion’daki mezarın üzerindeki tarihin yaklaşık İÖ 740 olması gerekiyor.Asur metinlerine göre Midas, Frigya’ya 718’den sonra kral oldu. Bu durumda, boyu 53 metreye çapı üç yüz metreye ulaÅŸan mezarın, Midas’ın babasına ya da büyükbabasına ait olduÄŸu düşünülebilir. Cenaze töreni yemeÄŸiÖte yandan Pennsylvania Ãœniversitesi’nden araÅŸtırmacılar iki yıl önce mezardan çıkan kirli tabak ve çanaktaki kalıntıları inceleyip bunların Midas’ın cenaze yemeÄŸinde yenilip içilenlerin kalıntıları olduÄŸunu ileri sürmüş ve dahası üniversitenin bu buluÅŸu kutlamak için verdiÄŸi partide Midas’ın cenazesindeki mönüye uygun olarak ÅŸarap, bira ve bal eÅŸliÄŸinde barbeküde kuzu eti sunulmuÅŸtu. Pennsylvania’daki arkeologlardan Dr. Keith R. DeVries, yeni tarihlemeyi gayet sakin karşıladı ve ‘Desenize Midas ziyafeti kıl payı kaçırmış,’ dedi. İÖ beÅŸinci yüzyılda yaÅŸayan tarihçi Herodotos, Midas’ın Delphoi Tapınağı’na armaÄŸan gönderen ilk yabancı olduÄŸunu yazmıştı. Herodotos’un yaÅŸadığı dönemden üç yüz yıl önce gönderilen bu armaÄŸan bir tahttı ve Apollon Tapınağı’na yakın Korinthos Hazinesi’nde saklanıyordu. Kimi araÅŸtırmacıya göre bu, Midas’ın Gordion’da kullandığı kendi tahtlarından biriydi. 1939’da Fransız arkeologlar, Korinthos Hazinesi yıkıntıları yakınında 22,5 cm boyunda bir heykelcik buldu. Bir aslanla terbiyecisini gösteren heykel tartışma yarattı. Yunan heykeline benzemediÄŸi kesindi, bu heykelciliÄŸin tahtla birlikte Midas tarafından armaÄŸan olarak gönderilmiÅŸ olabileceÄŸini ileri sürdü. Anadolu özelliÄŸiYeni tarihlemeye göre heykelciÄŸin sekizinci yüzyıl sonuyla yedinci yüzyıl başında, yani Midas’ın yaÅŸadığı dönemde yapıldığı anlaşılıyor. Heykelin Yunan deÄŸil, Anadolu özellikleri taşıdığını belirten Dr. DeVries, tabanındaki oyma süslemede kullanılan kare motiflerin, Midas döneminde Frigya sanatında görüldüğünü söyledi. Yakın zamanlarda Türkiye’deki bir Frigya mezarında bulunan iki fildiÅŸi ve bir gümüş heykelciÄŸin de bu kanıyı güçlendirdiÄŸini ileri süren Dr. DeVries ‘Bu heykelciliÄŸin bir zamanlar Herodotos tarafından ‘görmeye deÄŸer’ olarak nitelendirilen tahta yapışık olduÄŸu anlaşılıyor’ dedi.EÅŸek Kulaklı Midas Söylenceler ve söylencelerden ayrılması güç tarih kayıtları Frigya Kralı Midas’ın, Olympos’taki tanrılardan çok Anadolu’daki ana tanrıça tapınımıyla ve Åžarap Tanrısı Dionysos’la baÄŸlantılı olduÄŸunu gösteriyor. Akıl tanrısı Apollo’nun temsil ettiÄŸi gelenekle ÅŸarap tanrısı Dionysos ve ana tanrıça tapınımları arasındaki en büyük fark, ikincinin doÄŸayla ve yöre olarak Anadolu ve DoÄŸu’yla baÄŸlantılı olması. Azra Erhat Mitoloji Sözlüğü’nde Herodotos tarihine göre Midas’ı şöyle anlatır: Frigya’nın ilk kralı ve Gordion kentinin kurucusu Gordias, ana kraliçe ile birleÅŸmiÅŸ ve Midas doÄŸmuÅŸtur. Bu nedenle büyüyünce Kibele’nin baÅŸ rahibi olmuÅŸ ve tanrıça için büyük bir tapınak yaptırmıştır. Frigya dışında Ege yöresinin Lidya ve Karia gibi bölgelerinde anlatılan söylencelerde de Midas bir Anadolu tanrısı olan Dionysos’un yolundan gider ve ondan yardım görür (Erhat 261). Her ÅŸey altın oluyorOvidius, Metamorphoses (DeÄŸiÅŸimler) kitabında Dionysos’un Midas’a duyduÄŸu sevginin nedenini şöyle açıklar: Dionysos’un satirlerinden yaÅŸlı ve sarhoÅŸ Silenos bu yöredeki daÄŸlarda sızıp kalır. Köylüler Silenos’u yakalayıp Kral Midas’a götürür. Dionysos tapınımını bilen Midas, Silenos’un bir satir olduÄŸunu anlar ve onu on gün konuk edip ağırladıktan sonra Dionysos’a teslim eder. Dionysos buna karşılık Midas’a, ‘Dile benden ne dilersen’ der. Midas da dokunduÄŸu her ÅŸeyin altın olmasını ister. Sarayına dönerken dokunduÄŸu dallar, taÅŸlar, bitkiler altın olunca çok sevinen Midas, sofrada elini yemeklere uzattığında bunların da altın olduÄŸunu görünce yeniden Dionysos’a koÅŸup yardım ister (Erhat 262). DoÄŸa-uygarlık ya da akıl-duygu karşıtlığı Ovidius’un anlattığı bir baÅŸka söylencede karşımıza çıkar. Akılcı geleneÄŸin temsilcisi Apollon, savaşçı Atina devletinin tanrısıdır. Ana tanrıça tapınımının devamı olarak görülebilecek Dionysos ise, insanın doÄŸanın bir parçası olduÄŸunu, insan-hayvan ve tanrı yönleriyle simgeler. Lir çalan Apollon’la kaval çalan Pan arasındaki müzik yarışmasına tanık olan Midas, kavalın sesini daha çok beÄŸendiÄŸini söyler. Bunun üzerine Apollon kralın kulaklarını uzatıp eÅŸek kulağına çevirir. Midas’a yakıştırılan bu hayvansı yön, büyük bir olasılıkla Dionysos’a yakınlığından gelmektedir. Midas’ın kulaklarıMidas, tiyatro oyununa da konu olmuÅŸtur. Söylenceden esinlenerek Midas’ın Kulakları oyununu yazan Güngör Dilmen’e göre, Midas bir süre eÅŸek kulaklarını sivri külahıyla gizler, ama berberi kimseye söyleyemediÄŸi bu sırrı, topraÄŸa açtığı bir çukurdan içeri fısıldar: ‘Midas’ın kulakları, eÅŸek kulakları.’ Berberin kazdığı yerde biten otlar ve kamışlar, yel estikçe bu fısıltıyı ortalığa yaymaya baÅŸlar.Güngör Dilmen’in oyununda Midas, kulaklarından utanır, ama bu korkuyu yenerek halkın karşısına çıktığında uzun kulaklarını bir mucize olarak deÄŸerlendiren halk onu yüceltir. Bunun üzerine tanrı Apollon, Midas’ın uzun kulaklarını yok eder. Midas bir anda halkın gözünden düşer. Herkes onun yalancı olduÄŸunu düşünür.Belki de insanlar, doÄŸaya ve toprak anaya daha yakın olduÄŸu anlaşılan gerçek kral Midas gibi yöneticileri, kendilerine daha yakın bulacaktır. Â