Korsan takside patlama

Sivil denetleme ekiplerinin kaldırılması sonucu İstanbul'da korsan taksi sayısı beş bini buldu. Yetkililer taksi şoförleriyle korsanlar arasında çatışmalar çıkacağından korkuyor.

Son olarak 1991'de plaka tahdidi yapılan İstanbul'da resmi taksi sayısı 18 bin. Ancak sayılarının 3-5 bin arasında olduğu tahmin edilen korsan taksiler de var.

Otomobilciler Esnaf Odası bunun son derece tehlikeli olduğunu söyleyerek, milyarlarca lira plaka tahdidi parası ödeyip vergi veren taksi esnafıyla, korsan taksiciler arasında çatışmalar çıkmasından endişe ediyor. Son olarak Halkalı'da karşılıklı silah çekme noktasına gelen durak şoförleriyle korsan taksiciler arasındaki kavgada odanın araya girmesiyle geçici barış sağlandı.

Sivil ekipler kalktı

Göç, eğitimsizlik ve işsizliğin şoförlük mesleğini mesleksizlerin mesleği haline getirdiğini söyleyen İstanbul Otomobilciler Esnaf Odası Başkanı Semih Kaçanoğlu, son altı ayda korsan taksi sayısında patlama yaşandığını bildirdi. Kaçanoğlu buna gerekçe olarak ilçelerde görev yapan sivil denetleme ekiplerinin dağıtılmasını gösteriyor:

‘‘1999'un 12'inci ayına kadar ilçelerde Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü'ne bağlı olarak görev yapan gezici sivil ekipler bulunuyordu. Ekipleri kaldırdılar. Bu da meydanı korsanlara bıraktı.’’

İstanbul'da hangi taksiye binseniz, korsan taksilerin Emniyet'le ilgisi olduğuna dair söylentiler dinliyorsunuz. ‘‘Filan komiserin şu kadar arabası var, şoförlere kartını dağıtmış çalıştırıyor, kimse de ses edemiyor’’ türünden iddialar, taksi şoförlerinin günlük muhabbetleri haline gelmiş.

Yolcu getirdim dönüyorum

Bu iddiaların doğruluğunu sorduğumuz Oda Başkanı Kaçanoğlu, bu tür uygulamalar olsa bile korsan taksinin asıl dört ana kaynağı olduğunu söylüyor. Birincisi kendi imkanlarıyla kaçak takicilik yapanlar. İkinci ve daha azılı bir grup ise sahte plaka yaptırıp çalıntı taksimetreyle yolcu taşıyanlar. Bir diğer grup ise metropol alanı dışından ya da başka şehirlerden gelip İstanbul'da çalışan taksiciler. Bunlarla başedilemiyor, çünkü yanıtları hazır: ‘‘Abi, yolcu getirdim, dönüyorum.’’

Kiralık araba firması

Esnaf Odası'nı en çok ilgilendiren grup ise dördüncü grup dediğimiz ‘rent a car‘ servisi gibi çalışıp, taksicilik yapan grup. Oda başkanı Semih Kaçanoğlu bu son grubun pervasızca tarife bastırıp sağda solda broşür dağıttığını anlatıyor:

‘‘Kendilerine, 'şoförlü kiralık araba firması' diyorlar. Ne demek canım bu! Sorsanız taksici değiller ama kendi belirledikleri fiyattan istediğiniz semte sizi götürüyorlar. Fiyatları da daha düşük çünkü plaka tahdid parası gibi bir yükümlülükleri yok. Sonunda iyice daralan taksi esnafıyla bunlar arasında çatışmalar kaçınılmaz. Bu adamlar evlere kadar broşür dağıtıyor. Kimse mi görmüyor! Broşür dağıttıkları evlerde hiç mi vergi memuruyla karşılaşmıyorlar? Hiç mi güvenlik görevlisine çatmıyorlar?’’

15 gün trafikten men

İstanbul Otomobilciler Esnaf Odası aslında büyük bir baskı grubu. Her takside en az iki şoförün çalıştığını hesaplarsanız bunlar aileleriyle birlikte yaklaşık 200 bin kişilik bir oy potansiyeli. Oda Başkanı Kaçanoğlu, arkasındaki bu güce dayanarak ilgilileri uyarıyor. Başkana göre korsan taksiyle mücadelede yasal boşluklar bulunuyor. Korsana karşı tek yaptırım 15 gün trafikten men cezası. Caydırıcı önlemler arttırılırken denetimin de yeniden sıkılaştırılması gerekiyor. Taksici esnafının kentin en organize esnafı olduğunu belirten Kaçanoğlu istediği taksiyi de 15 dakika içinde bulabileceğini iddia ediyor.

Otomotiv sektörüne çağrı

Araçlarda telsiz bulunduğu için trafiğin sıkışık yerlerini bile şoförlere bildirdiklerini anlatan Kaçanoğlu, can güvenliklerini yine de sağlayamadıklarını ve 36 şoförün hayatını kaybettiğini hatırlatıyor:

‘‘Bir kere güvenlik güçlerinin artık taksi müşterilerini de aramaları gerekiyor. Eğer taksideki kişi gasp amacıyla arabaya binmişse mutlaka üzerinde bıçak ya da silah bulunacaktır. İkinci ve aslında daha çok önem verdiğimiz mesele yerli otomotiv sektörünün gasp anında arabayı tamamen kilitleyecek ve çıkışı im kansız kılacak araçlar üretmesi. İçeride kapalı kalacağını bilen kimse gaspa cesaret edemez.’’

Taksi gaspı yapan kişiler 17-30 yaş grubuna ait ve genellikle sabıkasız kişilerden oluşuyor. Bu yüzden sabıkalılara ait fotoğraf ve parmak izleri polisin bir işine yaramıyor ve iş, mağdurun verdiği robot resme kalıyor.

Bir taksi durağı nasıl kurulur?

Yeni kurulan bir sitenin, hastanenin, okulun ya da alışveriş merkezinin yanına taksi durağı kurabilmek için ya o bölgenin sakinlerinin ya da ilgili ilçe belediyesinin odaya bir yazıyla başvurması gerekiyor. Oda, bu başvuruyu değerlendirerek, talebi bir kroki eşliğinde İl Trafik Komisyonu'na gönderiyor. Komisyon durak talebini ayda bir yaptığı toplantılarda dikkate alıyor ve teknik araştırmanın yapılabilmesi için bir alt komisyona havale ediyor. Alt komisyon bölgede trafiği inceliyor ve uygun bulursa durak kuruluyor. Kurulan herhangi bir duraktan yararlanmak bütün taksicilerin hakkı. Ancak durak taksicileri kendi aralarında durağın çay, telefon ve benzeri giderlerini karşıladıkları için ancak bu masraflara ortak olan taksiler duraktan yararlanıyor.

Korsanın tarihçesi

İlk olarak 1970'lerde görülmeye başlanan korsan taksilere karşı önlemler de yine bu senelerde alınmaya başlandı. 1976'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü'nün hazırladığı rapor korsan taksilerle mücadele edilmesi gerektiğini duyurunca, 70'lerin sonunda korsan takside önemli bir azalma görüldü. 80'lerde ikinci büyük korsan dalgası geldi ve taksi şoförünün profili değişti. Artık sokaklarda kenti bilmeyen şoförler türedi. 90'larda korsancılık ayyuka çıktı. 1999'un 12'inci ayında Trafik Şube Müdürlüğü'nün sivil denetleme ekipleri kaldırılınca 2000 yılı korsancılığın altın dönemi oldu.

Havaalanı taksileri nasıl çalışıyor?

Atatürk Havaalanı durağına bağlı yaklaşık 300 taksi var. Havaalanının özel koşullarından dolayı bu taksiciler kendi aralarında bir kooperatif bünyesinde toplanmış. Bir uçak boşaldığında ellisi birden çıkıyor. Geri kalan iki yüz elli taksi bir sonraki uçağı beklemek zorunda. Taksiciler kendi aralarında havalimanından taksi otoparkı için bir yer kiralamışlar. Ayrıca sayıları bu kadar fazla olunca, berber, tuvalet, büfe gibi ihtiyaçları için de yine aynı kooperatif vasıtasıyla yan hizmetler oluşturmuşlar. Bu yapılanma havaalanının güvenliği gerekçesiyle Valilik tarafından da destekleniyor.