Mayıs sıkıntısı: Covid mi oldum, polen alerjisi mi?

Dünyanın hemen hemen her ülkesinde pandeminin başlangıç döneminden sonraki ilk pikinin mart-mayıs aylarına denk gelmesi, akıllara polenlerin etkisi olup olmadığıyla ilgili soruları getiriyor ve bu konuda hâlâ birçok araştırma yapılıyor.

En ilgi çekici olan araştırma da dünyanın en saygın bilimsel dergilerinden biri olan PNAS’te 2021 yılının başlarında yayımlandı. Araştırmada Ocak-Nisan 2020 tarihleri arasındaki dönemde, 31 ülkeden 248 polen sayım merkezinden toplanan verilerle, bu ülkelerdeki Covid-19 vaka sayılarının arasındaki ilişki üzerinde duruluyor.

Araştırmada, polen yoğunluğunun Covid-19 enfeksiyonunu arttığı hipotezi savunuluyor. Polenlerin burun mukozasında virüslere karşı koruyucu olan antiviral etkiyi azaltarak ve bağışıklığı etkileyip bazı solunum yolu viral enfeksiyonlarında olduğu gibi, Covid enfeksiyonunu da artırabileceği düşüncesi ileri sürülüyor. Hatta polenlerin enfeksiyon riskini yüzde 10-30 oranında artırdığı ve tek başına polenlerin yanında iklim koşulları ve nem gibi diğer faktörlerin de etkili olabileceği ileri sürülüyor.

Tabii bu araştırmaya yönelik karşı tezler de var. Örneğin, çalışmanın yapıldığı dönemde polen alerjisi nedeniyle oluşan semptomlar, Covid semptomlarına da benzediği için daha fazla sayıda test yapılabileceği, bu nedenle de Covid vakalarının fazla bulunabileceği savunulmakta...

Yine o dönemde yapılan PCR test sayısının alerjik kişilerde daha fazla olduğu ancak enfeksiyon varlığı açısından alerjik ve alerjik olmayan kişiler arasında fark görülmediği de belirtiliyor. Araştırmalar ve çalışmalar sürse de polenlerin Covid-19 enfeksiyonunu artırdığına dair şu an için yine de kesin bir şey söylemek doğru değil. Bu konuda daha fazla bilimsel kanıt ve veriye ihtiyaç var.

Yalnız koronavirüs ile polen alerjisinin benzer belirtiler gösterdiği de bir gerçek… İnsanlar bahar mevsimiyle birlikte alerjik olarak mı reaksiyon gösterdiğini yoksa virüse mi yakalandıklarını anlamakta oldukça güçlük çekiyorlar.

Bu durumda da akla gelen beş kritik soru var:

Koronavirüs enfeksiyonu ile polen alerjisi nasıl ayırt edilebilir?
Belirtiler açısından ne gibi benzerlikler var?
Alerjisi olanlar koronavirüse karşı bağışıklığı güçlendirmek için nasıl bir yol izlemeliler?
Polen alerjisi olanların salgından etkilenmemesi için neye dikkat etmesi gerekiyor?
Alerji için yapılan aşılar koronavirüsten korumada etkili midir?

İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Rana Işık ve Alerji Hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı hurriyet.com.tr önemli bilgiler verdi.

Rana Işık, Covid-19 ve mevsimsel alerjilere bağlı hastalıkların belirtileri arasında benzerlikler bulunduğunu söylüyor. Bu belirtileri ise polen alerjisine bağlı gelişen bahar nezlesi (alerjik rinit) ve alerjik konjoktivite bağlı olarak hapşırık, burunda, damakta, boğazda ve kulakta kaşıntı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, geniz akıntısı, gözlerde kaşıntı, sulanma, kızarıklık, göz kapaklarında şişlik, öksürük veya beraberinde astım da varsa nefes darlığı, hırıltılı-hışıltılı solunum, göğüste baskı hissi şeklinde açıklıyor.

“Covid-19’da da burun tıkanıklığı, hapşırık, burun akıntısı, nefes darlığı, öksürük gibi belirtiler görülebilmektedir. Ancak alerjik nezleden farklı olarak, bu belirtilere özellikle ani koku ve tat kaybı, boğaz ağrısı, ateş, kas ağrısı, halsizlik, bulantı, kusma ve ishal gibi belirtilerin bir veya birkaçı eşlik edebilir. Polen alerjisi olan hastaların daha önceki yıllarda bahar dönemlerinde benzer belirtileri göstermeleri ve genellikle yakınmalarının polenlerin yoğun olduğu dış ortamda artması da Covid-19 enfeksiyonundan ayırıcı diğer noktalardır.”

Ayrıca Rana Işık, bazen alerjik hastalıklar ve Covid-19 bir arada bulunabilir ya da alerjik belirtiler yeni ortaya çıkmış olabilir diye de ekliyor. Bu hastaların, belirtileri nedeniyle bulaştırıcılığı ve yanlış yaklaşımı önlemek için Covid açısından PCR testinin yapmalarını gerektiğini söylüyor. En önemlisiyse maske, mesafe ve hijyen kurallarına dikkatle uyulması gerektiğinin de altını çiziyor.

Elif Dağlı ise Covid-19 belirtileri arasında alerjilerde görülen burun akıntısı ve burun tıkanıklığı bulunmakla birlikte, alerjik bireylerde enfeksiyon yoksa ateş, halsizlik, kas, kemik, karın ağrısı ve ishal olabilir diyor. Ayrıca polen alerjisi olanların da Covid-19 geçirebildiklerini, polenin koronavirüsü kolaylaştırması alerji üzerinden değil, doğrudan bağışıklık sistemini zayıflatması nedeniyle ortaya çıktığını söylüyor.

Bu konuda Rana Işık, öncelikle alerjisi olanların Covid-19 enfeksiyonunu daha sık veya daha ağır geçirdiklerine dair ya da daha riskli olduklarına dair henüz elde çok sağlam bir veri olmadığının altını çiziyor. Yalnız dengesiz beslenme, yorgunluk ve stres gibi faktörlerin bağışıklık sistemini baskıladığının da bilinen bir gerçek olduğunu ifade ediyor.

“ Alerjik kişiler de vitamin ve mineral yönünden dengeli beslenmeli, yeterli uyku uyumalı ve stresten uzak durmalılar. Alerji hastalarının alerjik nezle ve alerjik astım belirtilerini kontrol altına almak için doktorlarının önerdiği kortizonlu burun spreyleri, solunum yoluyla alınan kortizonlu ilaçlar ve diğer kontrol edici ilaçlarını düzenli olarak kullanmaları önerilmektedir.”

Elif Dağlı da pandemi süresinde yapılan çalışmaların, alerjik kişilerin SARS-Cov-2 virüsüne karşı daha dirençli olduklarını gösterdiğini, virüsün insan vücuduna girme noktaları ACE-2 reseptörleri alerjik bireylerde daha az sayıda olduğunu ve tedaviyle etkisizleştirilebildiğini söylüyor. 

“Bu nedenle alerjik bireylerin farklı bir korunma programı olmamalıdır. Sağlıklı beslenme, düzenli uyku, spor ve hijyen kurallarına uyum yeterlidir.”

Alerji için yapılan aşılar koronavirüsten korumada etkili midir?

Doç. Dr. Rana Işık’ın bu soruya cevabı çok net: “Alerji aşıları koronavirüslere ve diğer virüslere karşı koruyucu değildir”

“Halk arasında ‘alerji aşısı’ denilen ve bizim tıp dilinde ‘alerjen immünoterapisi’ dediğimiz tedavi modelinde, duyarlı olunan alerjenler düşük dozlardan başlayarak giderek artan dozlarda hastaya uygulanıp, o etkene karşı duyarsızlaştırma işlemi yapılmaktadır. Sadece alerjik hastalıkları kontrol altına almaya yöneliktir. Koronavirüs enfeksiyonlarına karşı korunmak için koronavirüs aşıları gereklidir.”

‘DIŞARIDA YALNIZ BİLE OLUNSA MASKE TAKILMALI’

Polen alerjisi ile koronavirüs ilişkisinde en önemli noktalardan biri de alerjisi olanların salgından etkilenmemesi dikkat etmesi gerekenler...

Rana Işık, öncelikle insanların alerjenlerden korunarak ve alerjilerine yönelik tedavilerini aksatmadan devam edilmesi gerektiğini vurguluyor. Polen alerjisi olan kişilerde de, alerjisi olmayan popülasyondaki gibi evde kalma, maske, fiziksel mesafe ve hijyen kurallarına uymanın çok önemli olduğunun altını çiziyor.

“Cerrahi maske kullanımı virüs temasını, damlacık ve aerosol yayılımını engellemektedir. Polen alerjisi olanlar da cerrahi maskelerini ağız ve burunlarını tam kapatacak şekilde takmalılar. Maske uzun süre takıldığında nemlenip, kirlenebilir ve koruyuculuğu azalabilir. Bu nedenle en azından 3-4 saatte bir değiştirilmelidir. Polen alerjisi olan hastaların salgın döneminde maske kullanımı ve sokağa çıkma yasağı nedeniyle alerji belirtilerinin azaldığı da gözlenmiştir.”

Elif Dağlı da maske kullanımının önemine dikkat çekerek, alerjik kişiler de toplumdaki herkes gibi maske uygulamasını sürdürmeli diyor.

“Polen yoğunluğu ile Covid vaka sayısı ilişkisinde alerjik mekanizmalar rol oynamamaktadır. Polen alerjik olsun ya da olmasın kişilerin virüse karşı bağışıklığını olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle polen yoğunluğunda herkes dış ortamda yalnız bile olsa maske takmalıdır.”