Konutlardaki çürükleri videoyla tespit ettiler

Düzce halkının kalıcı konut tartışması geçtiğimiz şubat ayından beri devam ediyor. Düzceli depremzede bir ailenin bina inşaatlarında yaptığı video çekim, kalıcı konutların deprem güvenliğine gölge düşürdü. Çekimlerdeki manzara korkutucuydu. Açığa çıkmış demirler, bağlantı noktalarından çatlayan, dökülen kirişler ve yamuk kolonlar.

Düzceli aile bu video bandını bölgedeki deprem derneklerine ulaştırdı. Görüntüleri seyreden inşaat mühendisleri ve mimarlar da dehşete kapılınca, olaydan, sırasıyla Düzce Belediyesi, İnşaat Mühendisleri Odası, Türkiye Mimar ve Mühendis Odaları Birliği (TMMOB) ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı haberdar oldu.

DÜZCE'YE HEYET GİDİYOR

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın isteği üzerine TMMOB tarafından bölgeye mart ayında inşaat ve jeoloji mühendisleri ile mimarlardan oluşan uzman bir heyet gönderildi.

Heyet, 6 bin kalıcı konut yapımının sürdüğü Düzce bölgesinde, sorunlu olduğu bildirilen binaları tek tek inceledi ve raporunu 3 Mart 2001 tarihinde Genel Sekreter M. Fikret Özbilgin imzasıyla Bakanlığa sundu. İşçilik hatalarını ve denetim eksikliklerini vurgulayan raporun özeti şöyleydi:

"Pas payı yeterli olmayan bazı kolon-kiriş birleşim bölgelerinde kolon etriyelerinin devam ettirilmediği gözlenmiştir. Bu donatıların gerekliliği afet bölgesinde yapılacak yapılar için hazırlanan tüm yönetmeliklerde önemle belirtilmektedir. Betonarmenin bazı bölgelerinde işçilik hatalarının sebep olduğu ayrışma ve boşlukların yanısıra bazı taşıyıcı elemanlarda donatıların açıkta olduğu gözlenmiştir. Bazı bloklarda, kolon ve perdelerde temel üstünden itibaren 60 santimetre mesafede (subasman hizasında), 6-7 santimetre civarında eksantristre (merkezden kayma) yaratacak şekilde kolonların kaydırılarak döküldüğü gözlenmiştir. Bu durum depremlerde oluşacak yatay yükler altında risk oluşturabilir. Yapılan teknik gözlemlerde özellikle işçilik hataları tespit edilmiştir. Bu hatalar yapım sürecinde gerekli mühendislik ve mimarlık hizmetlerinin yeterince verilmediğini ortaya koymaktadır.''

BU BİNALAR YIKILMAZ

Bölgede inceleme yapan heyet içinde bulunanlardan biri de Ankara İnşaat Mühendisleri Odası Denetim Komisyonu üyesi Kemal Türkaslan'dı. Türkaslan, evlerin güvenliğine ilişkin şu bilgileri verdi:
"Haziran ayında inceleme yapmak için gittiğimizde, 6 bin konutun inşaatı devam ediyordu. Biz sadece çok problemli olanları gördük. Çekimi yapılan binaya da gittik. Gerçekten binanın giderilmesi gereken problemleri vardı. Ancak şunu söylemeliyim; 27 yıldır yalnızca statik proje yapıyorum, Gölcük'teki kalıcı konut projelerini ben hazırladım. Düzce'deki binaları da iyi biliyorum. Binalar, basit hataları tolere edebilecek durumda. Bu hatalar olası bir depremde yıkıma asla neden olmaz. Ben gönül rahatlığıyla bu binalarda otururum. Asıl sıkıntı denetim eksikliğinden kaynaklandı. 6-7 bin konutta denetim kaçakları olabilir. Çünkü inşaatların 5 ayda bitirilmesi şartı büyük bir hataydı."

Kalıcı konutların inşaatı sırasında yaşanan denetim eksikliğini heyette görev alan bir başka mimar da kabul ediyor:

"Bölgede yapılan binalara bir inşaat mühendisinin günde en fazla bir saat uğrayabildiğini düşünelim. Bu en az 62 mühendis demektir. Buna elektrik mühendisi ve mimarları da ekleyelim. Bu da görece sağlıklı denetim için en az 186 teknik eleman ihtiyacı anlamına gelir. Oysa mevcut durum nedir? Kalıcı konutların bütün denetimini yalnızca 5 teknik eleman yaptı. Olayın boyutlarının vehametini siz hesaplayın.''

BAŞKAN: BUNLAR DEDİKODU

Video görüntülerinden ve 'kalıcı konutların güvenliği' tartışmasından Düzce Belediye Başkanı Ruhi Kurnaz da haberdar. Ancak Kurnaz'a göre bunlar sadece dedikodu:

"Kalıcı konutların depreme karşı güvenli olmadığı söylentilerini duyduk. Ankara'dan bir heyet gelip inceleme yaptı. Fotoğraflar da çekmişler. Ancak deprem bölgelerinde bu tip söylentiler çok olur. Kalıcı konutların betonlarında teknik bir problem yok. Kalıpların iyi muhafaza edilememesinden dolayı bazı taşmalar olmuş. Halktan şikayet geldikçe belediye olarak biz de gerekli incelemeleri yaptık. Kalıcı konutlar depreme karşı tamamen güvenli.''

ALTYAPI RAPORU: SEL TEHLİKESİ VAR

Kalıcı konutlarla ilgili tek sorun ne yazıkki deprem güvenliği değil. Ankara İnşaat Mühendisleri Odası'ndan Murat Şahin, TMMOB'un isteği üzerine Düzce'ye haziran ayında ikinci kez gidildiğini ve bu kez altyapı raporu hazırlandığını söyledi. Şahin ikinci raporda ele alınan ikinci tehlikeye dikkat çekti:

"İlk incelemeden sonra inşaat firmaları eksiklikleri gideriyoruz dedi. Yapılarda birtakım eksikliklerin olduğu doğru ama binalar depreme dayanıksız demek haksızlık olur. Haziran ayında yapılan ikinci inceleme gezisinde ise önemli bir uyarıda bulunduk. Çünkü bölgede vadiler var. Bu vadiler 50 yılda bir yaşanabilecek sel baskınında tehlike yaratabilir. Buna karşı önlem alınmasını istedik.''

Sel baskını tehlikesine dikkat çeken ikinci rapor ise şöyle: "Altyapı çalışmalarının teknik gözlem tarihinden önce çok büyük oranda bitirilmiş olmasından dolayı bu aşamada sistemin iyi çalışıp çalışmayacağı hakkında bir öngörüde bulunmak zor. Ancak sistem işletmeye alındığında çıkabilecek sorunların günlük yaşamı olumsuz etkilemesini önlemek için müdahale edebilecek ekip ve ekipman bölgede hazır tutulmalıdır. Konut alanı içerisinde vadiler bulunmaktadır. Bu yöreye düşen yağış rejimi tekrar gözden geçirilmeli ve yağmur suyunun neden olabileceği sel felaketlerine karşı şimdiden önlem alınmalıdır.''