Komünist lidere nişan faşist lidere tutuklama

Şili'yi 1973-1990 yılları arasında demir yumrukla yöneten faşist cuntanın lideri Augosto Pinochet'nin Londra'da tutuklanması, başta Güney Amerika ülkeleri olmak üzere dünyanın biçok ülkesinde sevinç dalgası yarattı. Solcu partiler, insan hakları örgütleri ve sokaktaki insan, diktatörden işlediği tüm suçların hesabının sorulmasını istiyor. Diktatörün en büyük siyasi muhalifi Küba lideri Castro'ya ise Portekiz'de Porto Şarap Üreticleri Kardeşlik Madalyası verildi...

Dünyanın en nefret edilen liderleri arasında yer alan Şili'nin eski diktatörü General Augosto Pinochet'in önceki gün tedavi gördüğü Londra'da tutuklanması, başta Güney Amerika ülkeleri olmak üzere tüm dünyada bayram havası yarattı. Kendileri de benzer askeri yönetimler altında türlü acılar çeken Arjantin, Guatemala, El Salvador gibi Latin Amerika ülkelerinin halkları, Pinochet'nin tutuklanmasını sokaklara dökülüp sevinç gösterileriyle kutladılar.

CASTRO'NUN TEPKİSİ

82 yaşındaki diktatörün siyasi yaşamındaki en büyük muhalifi olan 72 yaşındaki Küba lideri Fidel Castro ise haberi İber-Amerika Zirvesi için bulunduğu Portekiz'de heyacanla karşıladı. Kulaklarına inanamayan Castro gazetecilere birkaç kez ‘‘Doğru mu, Pinochet tutuklandı mı?’’ diye sordu. Portekiz'de düzenlenen ve 21 ülkenin katıldığı İber-Amerikan Zirvesi'ne katılan Castro, ‘‘Pinochet'nin tutuklanması olağanüstü. İlgili hukuki sorunların karmaşıklığı göz önüne alındığında bunun olacağını hiçbir zaman hayal bile edemezdim. Bu yasal bir zaferdir’’ diye konuştu.

ŞİLİ'DE SEVİNÇ

Castro, Falkland Adaları konusundaki anlaşmazlık nedeniyle 1982'de İngiltere ve Arjantin arasında çıkan savaşta Şili'nin İngiltere'yi desteklediği yönündeki yaygın söylentilerden dolayı Pinochet'nin tutuklanmasının ‘‘sürpriz’’ olduğunu da söyledi.

Pinochet'in tutuklanma haberi duyulur duyulmaz Şili Sosyalist Partisi'nin çağrısı üzerine Başkanlık Sarayı çevresinde toplanan halk, diktatörden hesap sorulmasını istedi. Yapılan konuşmalarda 17 yıllık kanlı iktidarı sırasında 4 bin cinayetten sorumlu tutulan Pinochet'nin hak ettiği cezaya çarptırılması gerektiği vurgulandı. Şili Komünist Partisi de diktatörün tutuklanmasını memnuniyetle karşıladığını açıkladı. 1999'daki devlet başkanlığı seçiminde Komünist Parti'den adaylığını koyan Gladys Marin, bundan sonraki siyasi mücadeleye daha büyük bir şevkle devam edeceğini söyleyerek ‘‘Bu duygularımı binlerce ve binlerce Şilili paylaşıyor’’ dedi. Devrik Sosyalist lider Salvador Allende'nin kızı İsabel Allende, Şili'de diktatörlük döneminde işlenen cinayetlerin ve insan hakları ihlallerinin tam olarak ortaya çıkarılması için bulunmaz bir fırsat yakalandığını belirtti. Kayıp Yakınları Örgütü'nün Başkanı Viviana Diaz, İngiltere Başbakanı Tony Blair'e mektup yazarak Pinochet'in kaçmaması için her türlü önlemin alınmasını istedi.

İÇİŞLERE MÜDAHALE

Pinochet'nin oğlu Augosto Pinochet Hiriart, kararı uluslararası normlara bir saldırı olarak niteleyip babasını savunurken muhafazakâr ve sağcı liderler, İngiliz hükümetinin aldığı kararla Şili'nin içişlerine müdahale ettiğini ileri sürdüler. Şili hükümeti de resmen İngiltere'yi protesto etti.

Arjantin'de yapılan gösterilerde ‘‘insan haklarını görülmedik boyutlarda ihlal eden Pinochet gibi kişilerin artık elini kolunu sallayarak serbestçe dolaşmasının mümkün olmadığı’’ dile getirildi. Kayıp yakınlarının oluşturduğu dernekler, İngiliz hükümetinin son kararını ‘‘gerçek ve adalet için atılmış bir adım olarak’’ nitelediler. Guatemala insan hakları örgütleri, tutuklama kararını alkışlayarak ‘‘artık hesap sorma zamanı geldiğini’’ ifade ettiler. Tutuklama kararı El Salvador'da coşkulu bir sevinç yarattı. Pinochet'nin 1973'te seçilmiş sosyalist lider Salvador Allende'yi askeri bir darbeyle devirerek iktidara gelmesini tezgahladığı ileri sürülen ABD, son gelişmeye ilişkin görüş açıklamadı. ABD Dışişleri Sözcüsü James Rubin, konuyla ilgili herhangi bir yorum yapmayarak ‘‘ayrıntılı bilgi beklediklerini’’ söylemekle yetindi.

Şarap üreticilerinin kardeşi

Portekiz'in Oporto kentindenki 8'nci İber-Amerika Zirvesi'ne katılan 21 ülkenin devlet ya da hükümet başkanları Şili eski diktatörü Pinochet'nin İngiltere'de tutuklanması haberi üzerine kendi gündem konularına olan ilgilerini kaybettiler. İspanya ve Portekiz'in 19 eski sömürgesinin liderleri gündemlerindeki ekonomik sorunları bir kenara bırakarak Pinochet'nin tutuklanması üzerine yorumlar yaparak bundan sonraki olası gelişmeler üzerine tahminde bulundular. Zirvenin yapıldığı Bolsa Sarayı'nın önünde Castro sempazitanları sevgi gösterileri yaparken içeride Küba liderine Porto Şarap Üreticileri Kardeşlik Nişanı verildi. Geleneksel İspanyol kıyafetleri içinde nişanı alan Castro başta İspanya Kralı Juan Carlos olmak üzere tüm liderlerle kadeh kaldırdı.

Diktatörlerin sonu iyi olmuyor

Pinochet, tedavi için gittiği Londra'da tutuklanmadan önce The New Yorker Dergisi'ne yaptığı açıklamada ‘‘Tarih göstermiştir ki, diktatörlerin sonu hiç de iyi olmuyor’’ dedi. Kendisini ‘‘diktatörlük heveslisi’’ olarak nitelemekten geri kalmayan Pinochet, ‘‘kılı kırk yaran, çalışkan, ancak fazla parlak olmayan, özellikle tarih kitapları okuyan’’ biri olarak tanımladı. Pinochet ‘‘Bugün maalesef, dünyada hemen hemen herkes, kendisi bilmese de Marksisttir’’ iddiasında bulunan Pinochet, ‘‘artık yaşlandığını, hayatında büyük tutkular kalmadığını’’ söyledi.

Pinochet’nin sabıka dosyası kabarık

Şili'yi kana boğan diktatör Pinochet, yaklaşık 4 bin kişinin ölüm veya kaybolmasından sorumlu tutuluyor. İnsan hakları örgütlerine göre, Pinochet'nin bizzat emrini verdiği ya da sorumlu olduğu bazı insan hakları ihllaleri şöyle:

Meşru Devlet Başkanı Allende'nin devirilmesinin hemen ardından yüzlerce kişinin kurşuna dizilmesi.

70 kadar solcu sendikacının ölüm karavanları içinde öldürülmesi.

Kendisinden önceki Genelkurmay Başkanı General Carlo Prats'ın Arjantin'de öldürülmesi.

Sürgündeki eski Devlet Başkan Yardımcısı Bernardo Leighton'a Roma'da saldırıya uğraması.

İspanyol diplomat Carmelo Soria'nın öldürülmesi.

Sürgündeki sosyalist liderlerden Orlando Letelier ve yardımcısı Ronnie Moffit'in Washington'da suikaste kurban gitmesi.

Sendikacı Mario Fernandez Lopez'in 1984'de gizli polis tarafından işkenceyle öldürülmesi.

1985'te 3 komünist parti üyesi Jose Manuel Parada, Prof. Manuel Guerrero ve sanatçı Santiago Nattino'nun öldürülmesi.

Gazeteci Jose Carrasco'nun 1986'da öldürülmesi.

Manuel Rodriguez Yurtsever Cephesi adlı yeraltı direniş örgütüne mensup 12 kişinin gizli polisin düzenlediği ‘‘Arnavutluk Operasyonu’’ sonucu 1987'de katledilmesi.

1973-80 yılları arasında Uruguay ve Arjantin'deki askeri yönetimlerle işbirliği yaparak Latin Amerika'daki solcuları ortadan kaldırmak amacıyla ‘‘Akbaba Operasyonu’’ adı altında büyük bir temizlik harekatına girişmesi.

Tutuklama tartışması

İki İspanyol hâkimin İspanyol vatandaşlarının ölümünden sorumlu tutarak İspanya'ya iadesini istediği Pinochet'nin iade edilip edilmeyeceği henüz kesinlik kazanmadı. İngiliz basını Pinochet'nin İspanya'ya iadesi için 40 gün içinde resmi bir başvuru yapılması gerektiğini belirtti. Öte yandan Şili hükümeti ile İngiltere arasında, kendisini ‘‘ömür boyu senatör’’ yapan Pinochet'nin dokunulmazlığı konusunda sert bir tartışma yaşanıyor. Şilili yetkililer diplomatik pasaport sahibi Pinochet'nin dokunulmazlığına saygısızlık yapıldığını ileri sürerken İngiliz yetkililer, yasalara göre Pinochet'nin dokunulmazlık zırhının bulunmadığını belirttiler. İngilizler, kendi yasalarına göre sadece devlet veya hükümet başkanları ile akredite olmuş diplomatların dokunulmazlığa sahip olduğunu vurguladılar.