Kokpit

Ugur CEBECIEllerinde silah ya da bomba ile ucaklara binip teror estirenler yilda bir kac kez buyuk sorunlar yaratiyorlar. Gectigimiz gunlerde Adana'dan THY ucagina binen bir kisi, elindeki oyuncak pandanin icinde barut oldugunu soyleyerek ucak kacirdi. Diyarbakir Havalimani'nda tesirsiz hale getirildi. Bu tip olaylar zaman zaman yasaniyor. Ama ucak kabininde bir kac kadeh ictikten sonra teror havasi estirenlerin sayisi giderek artiyor.Bu kabin teroristleri, bir kac kadehten sonra cevrelerindekilere saldiriyorlar. Kabin memurlari yani hosteslerle kavga ediyorlar. Ellerine gecirdikleri siseleri saga sola atiyorlar. Karsilarina cikanlari yumrukluyorlar. Sigara icilmeyen bolumde sigara iciyorlar. Hemen her firsatta bir ucagin huzurunu bozup, sonra da polise teslim ediliyorlar. Yapilan arastirmalarda, bir cok terorist yolcunun ise rapor edilmedigi ortaya cikiyor. Olay sayisindaki artis, sivil havacilik otoritelerini onlem almaya itti. FAA ve JAA gibi sivil havacilik otoriteleri, olay cikartan yolculara karsi tolerans gosterilmeyerek inis sonrasinda hemen adli makamlara teslim edilmelerini istiyorlar.En buyuk sorun alkolFAA'in (Amerikan Sivil Havacilik Otoritesi) verdigi rakamlara gore Amerika'da cesitli havayolu ucaklarinda 1993'de 96, 1994'de 194, 1996'da 170 olay meydana geldi. Gecen yilla ilgili arastirmalar ise henuz yayinlanmadi. Olaylarin cikis nedenlerinin basinda yuzde 27 ile asiri alkol geliyor. Alkolu, yuzde 16 ile koltuk kavgasi, yuzde 10'la sigara, yuzde 9'la asiri buyuk bagajlarin kabine alinmasi, yuzde 8 ile kabin memurlariyla kavga ve yuzde 5'le yemeklerin begenilmemesinden cikan tartismalar izliyor. Yuzde 25'i ise diger nedenler olusturuyor.Olaylar daha cok business ve first class’larda cikiyor. Ozellikle bu sinifta yolculuk eden unluler, en kucuk aksaklikta bile ortaligi savas alanina cevirebiliyorlar. En son, unlu Ingiliz grup Oasis uyeleri, Cathay Pacific Havayollari'nin Hong Kong-Sydney seferinde first class’da ickiyi fazla kacirinca olay cikardilar. Kabin memurlarinin tum uyarilarina ragmen grup uyeleri ayakta durarak surekli itistiler. Kavga ettiler. Kabin memurlarina satastilar. Ve sert uyarilara ragmen yerlerine oturmadilar. Davranis bozukluklarini surdurduler. Sydney'e inisten sonra da kaptan pilotun sikayeti uzerine tum topluluk elemanlari goz altina alindi. Ozur dilemeyen Oasis grubu hakkinda Cathay Pacific Havayollari yetkillileri boykot karari aldi. Ve bir daha Oasis toplulugu uyelerinin ucaklarinda seyahat edemeyecekleri kendilerine bildirdi.Yetki pilotlardaTurk Hava Yollari ucaklarinda da asiri alkol yuzunden sik sorun cikiyor. Kabin memurlarina kaba davranan, hakaret eden yolcu sayisi hayli kabarik. Ekonomiden business’a gecen ya da first koltuklarina sicrayan yolcular, kurallar geregi yerlerine dondurulunce hemen hostesi sikayet ediyorlar. Asiri buyuk el cantalari ve stardart disi bagajlarin kabine sokulmasi ise THY'nin bitmez tukenmez derdi haline geldi. Check-in sirasinda el bagaji buyuklugunu belirleyen demirden yapilmis deneme kutulari da yok. Yolcu her seyi kabine sokuyor. Ve kabin memurlari bunlara itiraz ettiginde kizilca kiyamet kopuyor.Kabinde olay cikaranlara karsi ucagin mesul kaptan pilotunun mudahale yetkisi bulunuyor. Isterse mesul kaptan pilot ucagini en yakin havalimanina indirip olay cikartan yolculari adli makamlara teslim edebiliyor. Havayollari Pilotlar Birligi ALPA, gecen yil Washington'da bu konuyla ilgili bir toplanti duzenledi. Yasanan olaylar tartisildi ve oneriler uzerinde duruldu. ALPA cikan olaylarin kokpite yansimasindan rahatsiz. Uzmanlar, olaya mudahale etmek uzere kaptan pilotun yerini terk ettigi sirada ucakla ilgili gelisebilecek acil durum karsisinda ikinci pilotun mudahalede ne kadar yeterli olacagi uzerinde tartistilar.Profesyonel Kabin Memurlari Dernegi ise medyada cikan haberlerin bu konuda yolcularin bilinclenmesi acisindan cok iyi oldugunu belirtti.Neler yapilacakKabin teroristleriyle ilgili olarak oneriler hazirlayan FAA, yolcularin daha fazla bilinclendirilmesi uzerinde duruyor. Ozellikle kabinde basina buyruk hareket edemeyeceginin yolcuya ogretilmesi gerekiyor. Daha sonra da kabin memurlarinin yolcu psikolojisi uzerine egitimlerinin gelistirilmesi icin yeni programlar hazirlanacak. Yolcuya en yakin olan kabin memurunun takinacagi tutum, olayin buyumesi veya bitmesinde cok etkili oluyor. Ayrica yolculara icki servisi konusunda kabin memurlarinin daha dikkatli olmalari isteniyor. Kabin memurlarinin yolculara verilen ickiyi ayarlama-sinirlama yetkileri var. Yani bir yolcunun asiri icki istegini geri cevirebiliyorlar. Saldirgan yolcu kategorisiPsikologlarin yaptiklari arastirmalara gore yolcular uc degisik kategoriye ayriliyor. Kategori 1: Bu kategoride yer alan yolcularla kabin memurlari arasinda genelde sozlu tartisma oluyor. Tartismalar kucuk boyutlarda kaliyor. Bu tur yolcunun hakaret orani 'Seni sikayet edecegim, gorursun'den oteye gecmiyor. Bu tur olaylar genellikle kokpite yanisimiyor ve rapor edilmiyor. Kategori 2: Sozlu olarak baslayan tartisma giderek buyuyor. Kategori 2’de her an saldirgan olabilecek turden yolcular yer aliyor. Ornek vermek gerekirse, kemerlerini ikazlara ragmen baglamayan yolcular bu sinifta. Ayrica kabine soktuklari bagajlarin, koca cantalarin ayaklarinin onunde durmasini isteyenler de bu katagoride yer aliyor. Bu gruptaki yolculardan bazilari ya da cocuklari acil cikis kapisi kollari ile oynuyorlar. Ucaga zarar veriyorlar. Ekonomi sifinda ucuyorlarsa, businessda bos koltuk gorunce oraya firliyorlar. Businessda oturuyorlarsa bir firsat bulup first koltuklarina yerlesiyorlar. En ufak bir ikazda da kelimenin tam anlamiyla hir cikariyorlar. Bu tur yolculara sirket kurallari uygulaniyor. Mesul kaptan pilota yolcu sikayet ediliyor. Ayrica yerde adli makamlara sikayette bulunuluyor.Kategori 3: Bu gruptaki yolcular, her zaman buyuk sorunlar cikartiyorlar. Suc isleme potansiyeline sahip olan bu kisiler, daha ucak kalkmadan hirlasmaya basliyorlar. Genellikle sudan bahanelerle ayaklaniyorlar. Hemen yumruklarini kullaniyorlar. Kabin memurlarina sarkintilik ediyorlar. Biraz alkol aldiklarinda, ucakta onlari kontrol altinda tutmak mumkun olmuyor. Amerika'da gecen yil boyle bir yolcu, olay cikartip kabini dagittiktan sonra uzerine deli gomlegi giydirildi ve koltuguna baglanmak zorunda kaldi. Ucusun geri kalan kismini bu sekilde tamamlayan sorunlu yolcu iniste polise teslim edildi. Hakkinda dava acilarak iki yil hapis cezasinin yani sira 50 bin dolar tazminat odemeye de mahkum edildi.THY UCAKLARINDA HER SEY SATILACAKYillardir ucaklarinda az cesitle duty free satisi yapan THY, nihayet bu ciddi sorunu cozuyor. Bundan boyle Turk Hava Yollari ucaklarinda hemen her cesit urunu bulmak mumkun olacak.THY gectigimiz hafta ucaklarindaki duty free satisini ihaleye acti. Ihaleyi Ataturk Havalimani’nda da duty free isleten Mehmet Ustunkaya'nin sahibi oldugu Unifree sirketi kazandi. Ciller ailesine yakinligi ile bilinen Mehmet Ustunkaya'nin kazandigi ihale ile ilgili onay henuz THY Yonetim Kurulu’ndan cikmadi. En dusuk fiyati veren Unifree firmasi cirosunun yuzde 29,5'ini THY'ye verecek. Ayrica kabin ekibi satis cirosu uzerinden yuzde 5 oraninda pay alacak. Firma ucaklarda satilacak mallarin ve fiyatlarinin yer aldigi brosurleride bastiracak.Bilindigi gibi THY ucaklarinda duty free, yani vergisiz satis yapilan urunlerin yelpazesi son derece dardi.Reklamlarda kagit ucak modasiSon bir yil icinde ucak imalatcilari, ucak motoru yapimcilari kagittan yapilmis ucaklara merak sardilar. Dunyanin en buyuk ucak imalatcisi Boeing, gectigimiz yil tum reklamlarinda kagit ucak atan cocuklara yer verdi. Motor imalatcilarindan Pratt and Whitney de reklamlarinda, kagittan yapilmis bir ucagi elinde tutan cocukla musterilerinin onune cikti. Ucus sistemleri ureticileri de, ya kagit ucaklari ya da kagit ucak atan cocuklari reklamlarina al