Klima 100 yaşında

Cehennem sıcaklarının yaÅŸandığı ÅŸu günlerde yaÅŸamın vazgeçilmez bir parçası haline gelen klima, bugün 100 yaşına bastı. Willis Haviland Carrier adlı haftada 10 dolar maaÅŸla çalışan bir mühendis çalıştığı yayıevinde rutubetten geniÅŸleyen kağıtlara çare olarak bondan tam 100 yıl önce klimatı icat etti.Carrier'ın çalıştığı ÅŸirketin müşterilerinden, yazları çok sıcak ve rutubetli geçen Brooklyn'deki bir yayınevinin sorunu vardı. Dönemin gözde mizah dergilerinden ''Judge''ı çıkaran yayınevinin matbaasında kullanılan kağıt aşırı sıcak ve rutubetten dolayı geniÅŸliyor, kayıyor ve baskı makinaları mürekkebi tutturamıyordu. Ä°mdada yetiÅŸen Carrier, basit bir çözüm getirdi: ''makaralardan buhar pompalanarak ısıtılan baskı makinası, neden makaralardan soÄŸuk su geçirilerek soÄŸutulmasın?''. Böylece baskı makinasındaki hava hem serin, hem de kuru olacaktı. 17 Temmuz 1902'de ilk kez baskı makinasının soÄŸutulmasıyla klima çağı da baÅŸlamış oldu. Bundan ancak 4 yıl sonra bir kez daha anımsanan sistem, 10 yıl sonra ABD'de sadece birkaç iÅŸ yeri ve evde kullanılıyordu.  ÖNCE TÄ°YATRO VE SÄ°NEMALARDA KULLANILDIAncak klima, kendisine dönemin gözde yerlerinden tiyatro ve sinemalarda yer buldu. 1925'te New York'taki ünlü Rivoli tiyatrosu, kapısına ''Her zaman 20 derecedir'' ilanını asmıştı. Ardından maÄŸazalar, uçaklar (1936'da United Airlines) ve otomobillere (1939'da Packard) klima yerleÅŸtirildi.  Amerikan Kongre binasına 1928'de klima sistemi yerleÅŸtirildikten bir yıl sonra dönemin Amerikan BaÅŸkanı Herbert Hoover da Beyaz Saray'aklima taktırdı, ancak bu makinadan nefret eden bir sonraki BaÅŸkan Franklin D. Roosevelt, düğmesini bir kez bile açmadı.  ABD'de klimalar, 1955'te William Dewitt isimli bir baÅŸka müteÅŸebbisin geliÅŸtirdiÄŸi standart bir sistemin ardından yaygın olarak evlerde kullanılmaya baÅŸlandı.  Â