Kıyıları ’yok’ ediyorlar

KIYILARIN kullanım, planlama ve denetimini, performans denetimine tabi tutan Sayıştay denetçileri, çarpıcı örneklere rastladılar. İstanbul’da Ağaçlı Köyü kıyısında denize doğru uzanan kara parçasının yok olduğu ve bu alanın deniz suyuyla dolarak koy şeklini aldığı, Akpınar Köyü kıyısında, yine bir kara parçasının tamamen yok olduğunun farklı zamanlarda çekilmiş uydu fotoğraflarından anlaşıldığı bildirildi.

Sayıştay Genel Kurulu tarafından da kabul edildikten sonra TBMM Başkanlığına sunulan "Kıyıların Kullanımının Planlanması ve Denetimi" başlıklı performans denetim raporunda çeşitli örneklere yer verildi. Beş uzman Sayıştay denetçisinin hazırladığı raporda, Kıyı Kanunu’ndaki hükümlere aykırı uygulamalar yapıldığı gibi bu konudaki denetimlerin de yeterli olmadığı belirtildi.

UYDUDAN KARŞILAŞTIRMA

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Planlama ve İmar Dairesi Başkanlığı’nda yapılan çalışmada, 1996 ve 2004 yıllarında çekilen uydu fotoğrafları karşılaştırıldı. İstanbul’un kuzey kıyılarında kum çekilmesi, moloz ve hafriyat atığı dökülmesi sonucunda doğal yapının değiştiği belirlendi. Ağaçlı Köyü kıyısında, 1996 yılında alınan uydu fotoğrafında denize doğru uzanan kara parçasının 2004 tarihli uydu fotoğrafında görünmediği, bu alanın deniz suyuyla kaplı olduğu ve bir koy şeklini aldığı belirlendi. Akpınar Köyü kıyısında, yine bir kara parçasının tamamen yok olduğu, aynı durumun Karaburun için de söz konusu olduğu, Ağaçlı’da kumsalın kaybolduğu, İmrahor ve Yeniköy sahilinde bazı paftalara ait 1996 ve 2004 uydu görüntüleri karşılaştırıldığında kıyıların doldurulduğu anlaşıldı.

İZİNSİZ İSKELE VE DALGAKIRANLAR

İzinsiz iskele ve dalgakıran gibi yapılar inşa aşamasında önlenemediği için daha sonra kaldırılmaları güç ve maliyetli oluyor. Kaldırılsalar bile doğal yapı eski haline getirilemiyor. Örneğin, Antalya falezlerdeki dolguların, doğal yapıya zarar vermeden kaldırılmasının on yıldan fazla bir süredir mümkün olamadığı, Kemer Belediyesi’nde izinsiz yapılan iskelelerin kaldırılması için açılan ihaleye katılan bulunmadığı belirlendi.

YIKIM MALİYETİ GÖZ YUMDURUYOR

Mersin’de 1973 yılında izinsiz olarak yapımına başlanan ve mahkemece 1990 yılında yıkımına ve eski haline getirilmesine karar verilen yat limanı ve dalgakıranın yıkımı ve kıyının eski haline getirilme maliyeti bilirkişilerce 1993 yılı birim fiyatlarıyla 3 bin YTL, 1999 yılı birim fiyatlarıyla 103 bin YTL, 2005 yılı birim fiyatlarıyla 1 milyon 203 bin YTL olarak belirlendi. Bilirkişi, yıkımın teknik olarak zor ve maliyetinin yüksek olması nedeniyle kıyının bu haliyle kalmasının uygun olacağını belirttiği anlaşıldı.

MÜHÜRLENEN İSKELE TAMAMLANDI

Marmaris’in Söğüt Köyü’nde yapımına ruhsatsız olarak başlandığı tespit edilen bir otel inşaatı 1996 yılında mühürlendi. Buna karşın yapımına devam edilerek tamamlanan otel inşaatı sonradan patlayıcı kullanılarak yıkılmaya çalışıldı. Ancak binanın sadece ilk katı çöktü, diğer kısımları kullanılmaz hale geldi. İzinsiz olarak inşa edilen mendirek, balıkçı barınağı gibi yapılar kıyı boyu akıntılarını keserek kumsal erozyonlarına yol açıyor. Akarsuların deltalara getirdiği kumları sahillere yayarak plajların oluşumunu ve devamını sağlamak açısından önemli bir fonksiyon gören kıyı boyu akıntılarının kesilmesi durumunda akıntıyla gelen kumların doğal seyri engellendiği için Alanya Kleopatra plajında olduğu gibi erozyon oluşuyor.

İşgallerde kamu kurumları da var

İstanbul Maltepe, Kartal, Tuzla, Pendik ilçelerinde incelenen 334 işgal olayından 75’inde işgal alanının arttığı, 156’sının beş yıl ve daha uzun bir zamandır devam ettiği, işgalciler arasında 11 kamu kurumunun bulunduğu, işgallerden 34’ünün kiralamaya dönüştürüldüğü tespit edildi. Kiralamaya dönüştürülen kullanımlar arasında mendirek, beton iskele, dolgu gibi kıyının doğal yapısını değiştiren, yapımı izne ve belirli bir prosedüre tabi olanlar da bulunuyor.