Kıyılarda su seviyesi yükseliyor... Ancak umut var
Güncelleme Tarihi:
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, iklim krizinin etkilerini araştıran bir rapor yayımladı. Buna göre, gerekli önlemlerin alınmaması halinde okyanus ve deniz seviyeleri önemli oranda yükselecek. İstanbul ve İzmir, Avrupa’da bu durumdan en çok etkilenecek 3 kent arasında yer alıyor. Ege ve Akdeniz’de kıyılarda 50-75 cm yükselme bekleniyor. Emisyon salınımlarının azaltılması durumunda bu senaryo olumlu yönde değişebilir.
İKLİM krizi insan yaşamı üzerindeki etkilerini giderek daha fazla hissettirirken uluslararası kamuoyunun tüm dikkati de bu yöne döndü. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (Intergovernmental Panel for Climate Change, IPCC) tarafından hazırlanan ‘Değişen İklimde Okyanuslar ve Kriyosfer 2019 Raporu’na göre dünyanın okyanus, buz ve kar örtüsü iklim değişikliğine bağlı olarak değişiyor. Aşırı hava olayları artıyor. Deniz seviyesinin yükselmesi hızlanıyor. Emisyon azaltımı olmazsa buzullar kütlelerinin üçte birinden fazlasını kaybedecek ve okyanuslar 2100 yılı itibariyle geçen yüzyıla göre 10 kat daha hızlı yükselecek. Tatlı su kıtlığı başlayacak. Kentler milyarlarca liralık maliyetle karşılaşacak. 2100 itibarıyla deniz seviyesinde 84 cm’lik bir yükselme yaşanacak. İnsanlık bunu 2050’den itibaren hissetmeye başlayacak. Eğer önlem alınırsa bu ortalama 43 cm ile sınırlandırılabilecek. Dağlardaki buzulların ise yüzde 80’i yok olacak ve 2300 yılına gelindiğinde yükselme 5.4 metre olacak. Kentler kıyılarında yeni mimari önlemler almak zorunda kalacak. Bilim insanlarına göre acilen organize olarak önlemlerin arttırılması gerekiyor. Bunun ilk adımı da karbon salınımlarının azaltılması.
TÜRKİYE ÇOK ETKİLENECEK
IPCC, bu raporu hazırlarken bilim insanları ile 36 farklı ülkeden 7 bin araştırma ve bilimsel veri paylaştı. Ana raporda paylaşılmayan ancak bilim insanlarına gönderilen bu bilimsel verilere göre okyanus ve buzullardaki bozulmalardan Türkiye de ciddi derecede etkilenecek, bazı kıyı yerleşimleri kaybolacak. 30 milyon vatandaş bu durumdan etkilenecek. İstanbul ve İzmir’de 50 cm deniz seviyesi yükselmesi sonucu yüz binlerce kişi taşkınlara maruz kalacak. İstanbul sadece bu nedenle 2100’e kadar 9.8 milyar maliyetle Avrupa’da en yüksek finansal zarara uğrayacak kent olacak. İzmir ise 5.7 milyar dolarla 3. sırada yer alacak. Karadeniz’deki kentler kumsalların yarısını kaybedecek. Ege’deki balık türlerinin yaklaşık yüzde 20’si yok olacak. Akdeniz’deki kentlerde sıcak dalgaları dörde katlanacak. Mumbai, Şangay, New York, Miami, Lagos, Bangkok ve Tokyo da tehlike altında.
DURUM KRİTİK ANCAK UMUT VAR
IPCC’nin yayınladığı son okyanus ve kriyosfer (buz küre) raporunu Hürriyet’e değerlendiren bilim insanları ise Türkiye’nin karbon salınımını azaltma ve iklim değişikliği konusunda atacağı adımların kritik olduğunu söylüyor. Uzmanlara göre önlem alınırsa tablo değişebilir:
KORUMA ALANLARI ŞART
OTDÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Barış Salihoğlu:
Deniz suyunun ısınması Marmara ve Karadeniz’i bozuyor. Oksijensiz kısım yüzeye yaklaşıyor. Marmara’da durum çok kritik. Ölü bir deniz olabilir. Ekosistem tehlike altında. Denizlerimiz asitleniyor. İstilacı türeler arttı. Bu denizlere giren kimyasal acilen azaltmamız gerekiyor. Karbon salınımı konusunda Türkiye’nin atacağı adımlar çok kritik olmakla beraber tabii ki tek başına yeterli değil, yalnız iklim değişiminin etkisini en aza indirmek için bir dizi önlemi kendimiz alabiliriz. Örneğin bir an önce denizlere giren karasal yükleri azaltmamız şart. Sürdürülebilir bir anlayışla denizleri planlamamız ve yönetmemiz lazım. Bir an önce denizleri planlamamız, koruma alanları oluşturmamız, denize dayalı yeni ve yenilikçi sektörlerin önünü açmamız lazım.
KÖTÜ TABLO DEĞİŞEBİLİR
Oslo Üniversitesi’nden Dr. Yeliz A. Yılmaz:
Karbon salınımı çok yüksek seviyede. Bugün emisyonları durdursak bile okyanuslardaki ısınma bir süre daha devam edecek. Buz ve kar örtüsündeki değişimler Türkiye için büyük risk taşıyor. Kar sularından beslenen nehirler tarım alanlarını ve HES’leri besliyor. Suyumuzu paylaştığımız diğer ülkelerle geçmişte yaşadığımız sorunlar yakın zamanda tekrar gündeme gelebilir. Özet olarak, okyanuslar ısınıyor, karbon deposu permafrost çözünüyor, tatlı su deposu buzullar ve kar örtüsü yok oluyor, eriyen buz örtüsü su seviyelerinde yükselmeye neden oluyor. Bu kötüye giden tabloyu değiştirmenin yolu ise fosil yakıt kullanımını durdurmak, az tüketmek ve sürdürülebilir kalkınma modellerini uygulamaktan geçiyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ DİKKATE ALINMALI
ODTÜ Kıyı ve Deniz Mühendisliği’nden Öğr. Üyesi Dr. Gülizar Özyurt Tarakcıoğlu:
2100’e kadar Ege ve Akdeniz’de kıyılarda 50-75 cm yükselme olacak. Özellikle alacak rakımlı kıyılarda deltalar ve plajlar yok olacak. Kuşadası, Marmaris ve Antalya çoğu plajını tamamen kaybedecek. Bazı arkeolojik alanları su basacak. Türkiye önümüzdeki dönemde duvar ve mahmuz gibi kıyı koruma yapılarını gündemine alacak. Limanları revize edecek. Hollanda, İngiltere gibi ülkelerde uygulanan ve Avrupa Birliği tarafından tavsiye edilen bütünleşik kıyı alanları yönetim planlamasının Türkiye için ulusal ölçekte tamamlanması önem taşımakta. Bu planlamada iklim değişikliğine de gereken yer ayrılmalı ve geri dönülmez kayıpların önüne geçilmesi için plansız kıyı kullanımının engellenmesi sağlanmalıdır.
1988’DE KURULDU
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), Birleşmiş Milletler’in iki örgütü Dünya Meteoroloji Örgütü ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından 1988 yılında insan faaliyetlerinin neden olduğu küresel ısınmanın risklerini değerlendirmek üzere kuruldu.