Kıyamet gibi: 25 bin ölü

Merkezi Endonezya’nın Sumatra Adası olan deprem, GüneydoÄŸu Asya’ya kıyameti yaÅŸattı. 8.9 büyüklüğündeki deprem, 10 metrelik tsunami (dev dalga) yarattı. Afet, 8 ülkede 25 bin can aldı.ASYA’nın güneyi dün sabah son 44 yılın en büyük depremiyle sarsıldı. Richter ölçeÄŸine göre 9 büyüklüğündeki depremin neden olduÄŸu dev tsunami dalgaları Endonezya’dan Hindistan ve Sri Lanka’ya kadar olan geniÅŸ bir bölgede 25 bin kiÅŸinin ölümüne, binlerce kiÅŸinin kaybolmasına yol açtı. 2.5 dakika süren deprem bir milyon kiÅŸiyi de evsiz bıraktı.Hindistan ve Endonezya ile birlikte en büyük zararı gören Sri Lanka, hükümetin kontrolü altındaki bölgelerde ölü sayısının 5017 olduÄŸunu açıkladı. Ayrılıkçı Tamil gerillalarının kontrolü altındaki bölgelerde de 2000 kiÅŸinin öldüğü ve toplam ölü sayısının 7017'ye ulaÅŸtığı belirtildi.    Sri Lanka Ulusal Meteoroloji Merkezi, Sumatra adası yakınlarında sarsıntılar belirlendiÄŸini ve küçük tsunamilerin yolda olduÄŸunu açıklarken, 25 bin kadar askerin kurtarma çalışmalarına katıldığı ve kıyı bölgelerine yardım ulaÅŸtırmaya baÅŸlandığı kaydediliyor. Ãœlkede  800 bin kiÅŸinin evsiz kaldığı ve 1555 kiÅŸinin kayıp olduÄŸu verilen haberler arasında.     Askeri kaynaklar, ölenler arasında turistlerin de bulunduÄŸunu ve ölü sayısının arttığını söylediler.     Bir internet sitesinin haberinde de, bir yetimhanedeki 170 çocuÄŸun korkunç ÅŸekilde can verdiÄŸi ileri sürüldü.ANDAMAN VE NÄ°COBAR ADALARINDA 30 BÄ°N KAYIP    Son 40 yılın en büyük depreminde en çok zarar gören ülkelerden Hindistan'da da ölü sayısının arttığı bildiriliyor.  Hindistan polisi, Andaman ve Nicobar adalarındaki ölü sayısının 3 bine çıktığını bildirdi. Televizyon kanallarında verilen haberlerde, 30 bin kadar kiÅŸinin de kayıp olduÄŸu ve ölü sayısının artmasından endiÅŸe edildiÄŸi belirtildi. Hindistan'da deprem ve tsunami sonucu 6000'den fazla kiÅŸinin öldüğü tahmin ediliyor.    Tayland BaÅŸbakanı Thaksin Shinawatra da, dev dalgaların bu ülkede 700 kadar kiÅŸinin ölümüne yol açtığını söyledi. Taylandlı Tümgeneral Kokiet Wongworachart, Puket adasında ölenlerden 35'inin turist olduÄŸunu söyledi.     Basın-yayın organları, ölen ve kaybolan turistler arasında Güney Kore, Japonya, Almanya, Güney Afrika, Hong Kong, Ä°ngiltere, Ä°rlanda, Danimarka, Avustralya, Malezya, Meksika, Rusya, Ä°sveç, Åžili ve ABD vatandaÅŸlarının bulunduÄŸunu duyurdular.    General Chaisit Shinawatra, ABD'nin, felaket bölgelerine yardım göndermeyi teklif ettiÄŸini belirttdi. Radyo istasyonlarından kan bağışı çaÄŸrısında bulunuluyor.    Puket'te kaybolduÄŸu açıklanan Tayland Kralı'nın torunu Bhumi Jensen'in de öldüğü açıklandı. Babası Amerikan vatandaşı olan 21 yaşındaki Bumi'ye ait ceset teÅŸhis edildi. Puket belediye binası önünde toplanan 1000 kadar turist, yetkililerden yardım istedi.    Deprem ve tsunami nedeniyle 5000'e yakın kiÅŸinin öldüğü Endonezya'da da kurtarma çalışmaları devam ediyor.    Endonezya askerleri ve gönüllüler, denizden gelen ölümden kaçmak için aÄŸaç tepelerine çıkanları kurtarmaya çalışıyor.Hint Okyanusu'na kıyısı olan Asya ülkelerini vuran tsunami faciası, Afrika'nın batısında da etkili oldu.     Somali Devlet BaÅŸkanlığı sözcüsü, dev dalgalardan ötürü 100'den fazla Somalili balıkçının kaybolduÄŸunu belirtti.Öte yandan Ä°srail, mahsur kalmış vatandaÅŸlarının durumunu araÅŸtırmak ve yardım çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla felaket bölgelerine ekip gönderdi.    Ekibin Ä°srail DışiÅŸleri Bakanlığı yetkilileri ile bir grup doktordan oluÅŸtuÄŸu, aileleriyle baÄŸlantı kuramayan 543 Ä°srailli bulunduÄŸu kaydedildi.   ÖLÃœ SAYISI Hindistan: 6.800Sri Lanka: 12.029Endonezya: 4.991Tayland: 1.157Malezya: 52Maldiv Adaları: 43Myanmar: 30BangladeÅŸ: 2Kenya: 1Somali: 9Toplam: 24.911 Tarihteki büyük         PRENS KAYBOLDUKorkunç felakette, Tayland Kralı Bhumibol Adulyedaj'ın torunlarından Bhumi Jensen'in de kaybolduÄŸu bildirildi.    Yetkililer, dev dalgalar gelirken kıyıda iki arkadaşıyla jet-ski yapmakta 21 yaşındaki Prens'ten haber alınamadığını belirttiler.    MALDÄ°VLER HAVAALANI AÇILDIBu arada, tsunami felaketinden sonra kapatılan turizm cenneti Maldivler uluslararası havaalanı da kısa süre önce yeniden ulaşıma açıldı.7’LiK 9 ARTÇIMerkez üssü Endonezya’nın Sumatra Adası’nın batısında, ayrılıkçı çatışmaların olduÄŸu Aceh bölgesi açıklarında, Hint Okyanusu’nun 40 kilometre altında bulunan, yerel saatle sabah 8:00’de meydana gelen depremi 7 ÅŸiddetinde 9 kadar artçı deprem izledi. Tsunami dalgaları Sri Lanka, Hindistan, Tayland, Malezya, Maldiv Adaları, Myanmar ve Malezya sahillerini altüst etti.5. BÃœYÃœK DEPREMDeprem, Åžili’de 1960’da meydana gelen 9.5 büyüklüğündeki depremden bu yana en büyük deprem olmakla birlikte, can kaybı ve hasarın neredeyse tamamı sarsıntının yarattığı güçlü tsunami dalgalarının sahilleri sulara gömmesiyle oluÅŸtu. Amerikan Jeolojik AraÅŸtırmalar Merkezi’nin büyüklüğünü Richter ölçeÄŸine göre 9 olarak açıkladığı deprem, dünya genelinde depremlerin kaydedilmeye baÅŸlandığı 1900 yılından bu yana da beÅŸinci sırada yer alıyor.BALIKÇILAR SIRYüzlerce balıkçının da kayıp olduÄŸu öğrenildi. Malezya’daki binlerce kayıp arasında da balıkçılar var. Hindistan’ın güney kıyısında da baÅŸta Madras kenti olmak üzere büyük hasar ve 2 binden fazla ölü var. Tayland ile Bangladeş’de de depremin ardından metrelerce yükselen dalgalar özellikle sahilde bulunan pek çok kiÅŸiyi denize sürükledi, köy ve kasabaları sular altında bıraktı. Åžu ana kadar aralarında turistlerin de olduÄŸu 400 kadar kiÅŸinin öldüğü bildirilen Tayland’da BaÅŸbakan Taksin Åžinavatra sahil bölgelerindeki halkın yüksek yerlere tahliye edilmesi için talimat verdi.ADALAR SÄ°LÄ°NDÄ°Maldiv Adaları’nda da büyük bir su baskını olduÄŸu, deniz seviyesinden sadece 1 metre yükseklikte bulunan birçok adanın haritadan silindiÄŸi haber veriliyor. 1192 mercan adadan oluÅŸan Maldivler’de 32 kiÅŸinin öldüğü bildirildi. Ãœlkenin tek uluslararası havaalanı ise trafiÄŸe kapatıldı. Deprem ve tsunamiden etkilenen Güney Asya bölgesinde elektrik ve telefon hatları kesildiÄŸinden, hasar ve can kaybı konusunda bilgi almak güçleÅŸiyor. Yetkililer sular çekildikçe daha fazla ceset bulacaklarından endiÅŸe ediyorlar.10 metrelik tsunami dalgalarıENDONEZYA’nın bin 500 metre açığında, okyanus tabanının 40 kilometre derininde gerçekleÅŸen dev sarsıntı, bin kilometrelik fayı harekete geçirdi. Fayla birlikte milyarlarca tonluk su kütlesi de harekete geçti. Saatte 800 kilometre hızla ilerleyen dalgalar, 1 buçuk saat sonra ulaÅŸtıkları Sri Lanka açıklarında aniden 200 kilometrelik hıza düştü. Ancak dalgalar, ani yavaÅŸlamanın etkisiyle 6 ile 10 metre yüksekliÄŸe ulaÅŸarak 150 kilometre süratle kıyıya vurdu. Dalgaların 4 bin 600 kilometre uzaklıktaki Afrika’ya ulaÅŸması ise 5 saati buldu. Endonezya, Malezya, Sri Lanka, Tayland, Hindistan, BangladeÅŸ, Maldivler, Myanmar, Somali, Kenya ve Tanzanya’yı etkileyen korkunç tsunami dalgaları inanılmaz bir süratle sahil ÅŸeritlerini süpürdü. Erken uyarı sistemi yoktuHÄ°NDÄ°STAN’ın Madras kentindeki ünlü Marina Plajı’na dev tsunami dalgalarının ulaÅŸması 2 saat aldı. Bölgedeki yoksul ülkeler, Japonya’dakine benzer bir tsunami erken uyarı sistemi kurmuÅŸ olsalardı, binlerce kiÅŸinin hayatı kurtulacak, büyük felaket yaÅŸanmayacaktı.Dolunay depremi tetikledi miDepremin AteÅŸ Çemberi olarak nitelendirilen bölgede, dolunay zamanında meydana gelmesi birçok insanın aklına ayın depremler üzerindeki etkisini getirdi. Ä°Ãœ Öğretim üyesi Doçent OÄŸuz GündoÄŸdu, ayın çekim gücü ile depremler arasındaki iliÅŸkinin araÅŸtırıldığını, ancak henüz bilimsel kurala baÄŸlanmadığını söyledi. Karadakini denize denizdekini karayaDalış sporu ile ilgilenenler için bir cennet olan Tayland’ın Phuket Adası’nı vuran tsunami, tatil cennetini cehenneme çevirdi. Denizin kıyısında bulunan tekne, jet-ski gibi araçlar kent merkezine kadar sürüklenirken, birçok otomobil de dev dalgalarla denize sürüklendi. Malezya’nın turistik adası Penang tsunamiye 28 kurban verdi. Limana halatla baÄŸlanmış tekneler tsunamiyle birlikte kentin caddelerine kadar taşındı. Tsunami en fazla Sri Lanka’yı etkiledi. Dev dalgalar Sri Lanka sahilinin geniÅŸ bir kesimini sular altında bıraktı. BaÅŸkent Colombo’nun 60 km güneyindeki Maddampegama’da evler okyanusun sularına gömüldü.Dev dalgaların eseriTsunami dalgaları Tayland’ın turist merkezi Phuket adasını altüst etti. Denizin içinde ne varsa caddelere fırladı. Sahilden uçarak gelen bir sandal sokak ortasında devrilmiÅŸ otobüsün altına girdi. Turistler manzarayı dehÅŸet içinde izledi. Hindistan’ın Madras kentinde tsunaminin yuttuÄŸu balıkçı teknesi kıyıdaki taÅŸlara vurdu. Omurgası kırılan tekne tamamen kullanılamaz hale geldi.Sahillerden topladılarTayland’ın güneyindeki Phuket’teki Patong plajından çok sayıda ceset toplandı. Ne ambulans vardı, ne bir sedye. Bölge halkı karga tulumba taşıdıkları cesetleri kamyonetlere atarak götürdüler. Hindistan’da da sahillerden toplanan boÄŸulmuÅŸ insanların cesetleri Madras Devlet Hastanesi’ne sığmadı. Cesetler arasında karısını bulan bir adam baÅŸucuna çöküp aÄŸladı.Film gerçek olduTsunami korkusu birçok kez kıyamet senaryolu filmlere konu oldu. Bunlardan en çarpıcı olanı 1998 yapımı Deep Impact (Derin Darbe) adlı filmdi. Dünyaya düşen bir göktaşını konu alan filmde, daha sonra yaÅŸanan dev dalgaların New York’ta Manhattan’ı yok ediÅŸi çarpıcı bir ÅŸekilde yansıtılmıştı.Ekrandaki dehÅŸet Son 44 yılın en büyük depreminin ölçeÄŸi yerel rasathaneler tarafından önce düşük verildi. Jakarta’daki Endonezya Meteoroloji ve Jeofizik Ajansı görevlileri dünkü depremin grafiÄŸini bilgisayar ekranından izlerken, Amerikan Jeolojik AraÅŸtırmalar Merkezi, depremin büyüklüğünü Richter ölçeÄŸine göre 9 olarak tespit etti.Terör sandılarAfet bölgesinde birçok havaalanı gibi Tayland’ın Bangkok havalanı da kapatıldı. Rüya gibi Noel tatili geçirme hayalleriyle Phuket adasına gitmeyi bekleyen Batılı turist kız da ne yapacağını bilmeden alanda bekleyenlerle birlikte endiÅŸe içinde oturuyordu. Ä°ngiliz turist Gerrard Donnelly, ‘EÅŸim Emily ile birlikte çok ÅŸiddetli bir ‘güm’ sesi duyduk. Balkona çıktık, herkes çığlık çığlığaydı. Terör saldırısı sandık’ dedi. Yüksekteydik kurtulduk400 kiÅŸinin can verdiÄŸi Tayland’ın dalış noktalarıyla dolu tatil cenneti adası Phuket’te hastaneler yaralı turistlerle doldu. Turistlerden biri, ‘Kumsala yakın bungalovumuzda kalırken dev bir dalga kıyıya vurdu. Plajdakilerin hemen hepsi öldü, biz yüksekte olduÄŸumuz için kurtulduk’ dedi.Bem’le aynı tarih: 30 bin kiÅŸi ölmüştüGÃœNEY Asya’yı cehenneme çeviren 9’luk deprem ve tsunami dalgaları, tarihiyle de dikkat çekti. Deprem, bir yıl önce 26 Aralık günü Ä°ran’ın tarihi Bem ÅŸehrinde meydana gelen ve 30 bin kiÅŸinin ölümüne yol açan depremin yıldönümüne rastlıyor. En ölümcül deprem Çin’de yaÅŸandı28 Temmuz 1976 Çin’in Tangshan kentindeki 7.8 büyüklüğündeki depremde, 242 bin kiÅŸi öldü, 164 bin kiÅŸi yaralandı.21 Haziran 1990 Ä°ran’daki 7.7’lik depremde 40 binden fazla insan öldü.26 Aralık 2003 Ä°ran’ın tarihi Bem kentindeki 6.7 büyüklüğündeki depremde 31 bin 884 kiÅŸi öldü, 18 bin kiÅŸi yaralandı. 7 Aralık 1988: Ermenistan,’da 7.0’lik deprem 25 bin can aldı.17 AÄŸustos 1999: Marmara depremi. 7.4 büyüklüğündeki depremde 15 bin 613 kiÅŸi öldü, 25 bin kiÅŸi yaralandı. Â