'Kırık' bir hayat öyküsü

- Kitabın kahramanı Feride'nin hüzünlü bir yaÅŸamı var. Aşık olduÄŸu adamla evleniyor ama duygusal anlamda tatmin olduÄŸunu söylemek zor. Çok istediÄŸi halde çocuk sahibi olamıyor. Annelik özlemini kocasının ilk eÅŸinden olan üvey kızıyla gideriyor. Kocasını trajik bir biçimde kaybediyor. Ä°kinci kocasında da aradığını bir türlü bulamıyor. Bir yandan bunlar, bir yandan da ülkenin içinde bulunduÄŸu karmaşık siyasi ortam... Sanki bir kuÅŸağın yaÅŸamını özetliyor Feride'nin öyküsü...Â

- Zor bir hayat Feride'ninki. Fakat pek çok insan benzer şeyler yaşıyor. Bu bir uç örnek değil. Aslında kadınların hayatı, erkeklerle kıyaslandığında biraz hüzünlü. Erkekler her zaman daha şanslı bir grup olagelmiş. İnsanların yarattığı uygarlık böyle. Sadece bizim ülkemiz, bizim içinde bulunduğumuz kültür iklimi için söylemiyorum bunu. İnsanın yarattığı uygarlık kadını bastırmak, kısıtlamak üzere donanmış. O açıdan başkalarına bağımlı, kendi özüne uzak bir yaşam sürüyor kadınlar. Ama kadın olmanın güzel yanları da var o başka. Kendi adıma kadın olduğuma pişman değilim. Bir daha dünyaya gelsem erkek olmayı arzulamam.

-Feride'nin yaşamı aslında Türkiye'de bir kuşağın, 80 darbesiyle derin yaralar alan kuşağın yaşam deneyimleriyle örtüşüyor. Romanda otobiyografik unsurlar var mı? Ya da arkadaşlarınızın, çevrenizdeki insanların yaşam deneyimleri.

- İnsan yazarken, kendi yaşadıklarından da tanık olduğu yaşanmışlıklardan da etkileniyor. Ama birebir bir yansıma yok. Kitaptaki hiç bir karakter, gerçek hayattaki bir karakterin yansıması değil. Ama Feride'nin bazı deneyimleri benim deneyimlerim. Mesela ameliyat olması. Burada da birebir bir anlatım yok. Olamaz da zaten. Çünkü yazarken, metnin kendisinin dayattığı bazı noktalar oluyor. Onun için birebir bir yansıma mümkün değil.

- Romanda dikkat çeken bir unsur da 'mutfak'. Feride ve Sedat, evliliklerinin uyumlu günlerinde mutfakta birlikte yemek yapıyorlar. Sonra evliliklerinin kopuşu da mutfakta oluyor. Feride üvey kızı Şirin ve arkadaşlarıyla birlikte mutfakta yemek yapıyor. "Mutfak" bir simge mi?

- Evet. Mutfak bir yerde belki de ailenin simgesi. Yaratıcı faaliyetin yürütüldüğü, sıcak bir mekan. Ben, yemek yapmak da dahil ev işlerinden pek hoşlanmam. Ama yine de ev işleri arasında en yaratıcı olan, en çok sevilebilecek olan yemek pişirmektir diye düşünüyorum. Mutfakta güzel ilişkiler de yaşanıyor, yıkıcı ilişkiler de. Bir yerde, birlikte yaşayan insanların ilişkilerinin bir simgesi gibi mutfağı kullandım. Hem yakın ilişkilerdeki sıcaklığın, hem de çatışmaların mekanı olarak. Diğer mutfak sohbetleri bölümüne gelince, oradaki metafor çok açık zaten. Bizim kültürümüzdeki çoğulluğa bir gönderme var. Aslında Türkiye'nin saklı kültürlerin, birbirine çok da uzak olmayan kültürlerin birarada kaynaştığı bir yer olmasına bir gönderme var.

GENÇLERLE ARAMIZDA 'TARİHSEL SÜREÇ' FARKI VAR

- Feride öğretmen. ama onun nasıl bir öğretmen olduğunu pek öğrenemiyoruz. Arkadaşlarıyla, öğrencileriyle olan ilişkilerini de..

- Feride'nin öğretmenlik yaşamına girmiyoruz. Çünkü onun iç yolculuğu bu. Feride'nin kendini keşfetmesinin öyküsü. Diğer sosyal ilişkileri de çok fazla yok. En içteki, en dipteki, en temel benliğini oluşturan ilişkiler var. Annesiyle- babasıyla, en yakın arkadaşlarıyla, onun bilinçaltını etkilemiş olan insanlarla yaşadığı ilişkilere göndermeler var. Öğretmenliği daha dışta, hayatın daha yüzeyinde geçen bir olay. Onun için öğretmenliğine bir atıf yok.

- Bir de Feride'nin ameliyat olduÄŸu bölüm var, ve doktor hatası nedeniyle yaÅŸadığı zorluklar. BaÅŸtan beri bir kadın olarak duygusal anlamda zaten 'eksik' olan Feride, bu ameliyattan sonra biyolojik olarak da eksik bir kadın haline geliyor. Bir kadın için geri dönüşsüz ve atlatılması güç bir süreç. Bu ameliyat deneyiminin ve Feride'nin ruhsal durumunun bunca ayrıntılı anlatılması gerekli miydi? Â

- Gerekliydi. Hayır ben de bu tür bir ameliyat geçirdiğim için değil, olayların akışı anlamında gerekliydi. Baştan beri Feride'de bir eksiklik var. Hayatının cinsel bölümünü doyasıya yaşayabilmiş bir insan değil. Ferhat'a aşık olup evleniyor ama onunla güzel bir cinsellik yaşamıyor. Ferhat onu tutkuyla sevse de hoyrat bir adam. İkinci kocasında ise Ferhat'ta bulamadığı şefkati buluyor. Ama ikinci kocası da cinsel olarak fazla aktif bir adam değil. Dolayısıyla şefkati ve şehveti birlikte yaşayamıyor hiç. Onun eksikliğini hissediyor. Belki o yokluk ondaki annelik duygularını yoğunlaştırıyor. Biyolojik bir çocuğunun olmaması onu acılaştırmıyor, tam tersine annelik duygularını daha yoğun bir şekilde üvey kızına yönlendirebilmesine sebep oluyor.

- Roman kahramanı Feride'nin genç kuşaklara yaklaşımı, kızının arkadaşlarıyla yaptığı sohbetlerde ortaya çıkıyor. Peki siz yazar Erendiz Atasü olarak yeni kuşağa nasıl bakıyorsunuz?

- Gençlerle bizim aramızda kuşak farkından öte bir fark oluştuğunu düşünüyorum. Kuşaklar arasında her zaman belli bir fark olur, bu doğal. Zaman geçiyor, hayat değişiyor. Fakat, genç kuşakla biz, sanki apayrı tarihsel dönemlerin insanları gibi olduk. Bunun bir sebebi, teknolojinin çok fazla ilerlemesi olabilir. Benim kuşağım, yani biz teknoloji insanları değiliz. Bilgisayar kullanmaktan hoşlanmayan çok insan var benim kuşağımda. Ama benim kızımın kuşağında öyle bir insan hemen hemen hiç yok. Bir diğer nedeni de Türkiye'nin tarihsel, sosyal macerası. 80'den sonra Türkiye'nin seçtiği ya da dayatılan yol, tüketim ekonomisi. Sadece kendi bireysel çıkarlarını düşünen insanlar çıktı ortaya. Bu gençlerimizin hatası değil. Bu ortamın içinde doğdular, orada büyüyorlar ve bu ortam tarafından şekillendiriliyorlar. Bütün bunlar arada bir uçurum yaratıyor. Ama bunun yanında gençler, eğer çok büyük mali sıkıntılar altında ezilmiyorlarsa, bireysel ilişkilerini daha özgür yaşayabiliyorlar. Teknolojinin gelişmesi de biraz insanı eşyalaştırıyor. Bu teknoloji ve tüketim ilişkisi herşeyi değersizleştiriyor. Böyle bir şanssızlık da var gençlerin karşısında diye düşünüyorum. Tabi başka bir hayatı bilmedikleri için onlar bunu algılayamayabilirler. Ama insanın doğasını töpüleyen bir şey bu.

* Erendiz Atasü'nün 'Bir Yaş Dönümü Rüyası' adlı kitabı 5 Eylül'de Can Yayınları tarafından okura sunulacak.