Kıbrıs'ın 37 yıldır süren sorunu
Güncelleme Tarihi:
Kıbrıs Rum Kesimi’nin Evangelos Florakis donanma üssündeki patlamanın ardından üssün yakınlarındaki Vasiliko elektrik santralinin kapatılması, Güney Kıbrıs'ta büyük çaplı elektrik kesintilerine neden oldu. Bu sorun, Kıbrıs’ın ikiye bölünmesinden sonra hem Türk hem de Rum tarafında yaşanan elektrik sorununu gündeme getirdi.
KKTC ve Kıbrıs Rum kesimindeki elektrik üretimi mercek altına alındığında, her iki tarafın da enerji altyapısı bakımından hedeflenen seviyeye henüz gelmediği görülüyor.
Rum kesimi, elektrik üretiminde petrole olan bağımlılığını azaltmaya çalışıyor. Avrupa Birliği’ne (AB) 2004 yılında üye olan Kıbrıs Rum kesimi, üyelik şartları nedeniyle enerji üretimindeki petrol kullanımını yüzde 38’e indirmeye çalışıyor. Rum kesiminin AB’ye üye olduğu yıl itibarıyla enerji üretimindeki petrol kullanımı yüzde 94'tü. Geride kalan kısmın yüzde 4’ünü yenilenebilir enerji, yüzde 2’sini ise katı yakıt oluşturuyordu.
Petrol ihtiyacı için yabancı ülkelere bağımlı olan Kıbrıs’ın, 2004 yılında enerji ithalatının yüzde 99’u yine petroldü. Rumların en büyük iki petrol ithalatçısı ise Rusya ve Suriye.
Rumların elektriğini üreten Kıbrıs Elektrik İdaresi (EAC), üç santrale sahip. Bunlar Dhekelia, Moni ve bugünkü patlamanın ardından faaliyetleri durdurulan Vassilikos. Rum kesiminin elektrik ihtiyacının yarısını Vassilikos sağlıyor.
KKTC’DE DURUM NASIL
Barış Harekatı’nın yapıldığı 1974 yılında Kıbrıs Türk kesimi, elektrik ihtiyacınının tamamına yakınını Rum kesimindeki elektrik santrallerinden sağlıyordu. Rum kesiminden elektrik alımı 18 Mart 1996’ya kadar sürdü. Bu tarihten itibaren, elektrik üretiminde devreye KKTC Elektrik Kurumu (KİBTEK) girdi.
KİBTEK’in bugün buhar türbinli bir, gaz türbinli üç ve dizel jeneratörlü üç elektrik santrali bulunuyor. Ancak iki türbini sırasıyla Mart 1995 ve Mart 1996’da açılan termik santralin dışında, diğer elektrik santralleri yeterince modern olmadıkları için gereken elektrik üretimini sağlayamıyor.
KIBRIS’TA ENERJİ TİCARETİ
KIBTEK’in Teknecik Elektrik Santrali’ndeki 60 MW’lık iki buhar türbininin Mayıs 2010’da bakıma tabi tutulduğu süre içinde, KKTC elektrik ihtiyacını Rum kesiminden sağladı.
Bu anlaşmanın öncesinde, santrallerde yaşanan arıza nedeniyle 19 Ocak-2 Mart tarihleri arasında Rum kesiminden elektrik alınmıştı.
FUEL-OIL TÜRKİYE’DEN
KIBTEK santrallerinde elektrik üretimi için ağırlıklı olarak fuel-oil kullanılıyor. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) alt kuruluşu olan Turkish Petroleum International Company (TPIC), 2009 yılında 200 bin ton fuel oil ihalesini kazandı. Bir sonraki yıl, bu anlaşma 5 yıl daha uzatıldı.
Bu şekilde, TPIC, KTTC’nin beş yıl içinde 1 milyon ton fuel oil ihtiyacını karşılamış olacak..
KKTC, elektrik üretimini artırmak için uzun vadede 1 tane 60 MW'lık buhar türbini olan termik santral yapılması veya Türkiye’den denizaltı kablosuyla enerji ağı kurulması projelerini değerlendiriyor. Bunun yanında, yenilenebilir enerjiden elde edilen üretimin artırılması hedefliyor. Bu kapsamda güneş, rüzgar ve denizaltı su akıntılarından yararlanılması planlanıyor.