KeÅŸke Iraklı Kürtlerle iÅŸbirliÄŸi yapsanız da Suriye ve Ä°ran sınırlarını filtreleseniz

Cleveland Ãœniversitesi’nde Ä°slam hukuku profesörü David Forte Emniyet Genel Müdürlüğü’nün düzenlediÄŸi Uluslararası Güvenlik ve Demokrasi konferansı için Ä°stanbul’daydı. Forte, konferansın özel konuklarındandı, çünkü Ä°slam kültürüyle ilgili yazdıkları ve bugüne kadar verdiÄŸi 300’e yakın konferansta anlattıklarıyla ABD’de çok ilgi çekiyor.Televizyon ve radyoların aranılan konuklarından. Forte’yi yakından izleyenler arasında BaÅŸkan Bush da bulunuyor. Bush onun yazılarından o kadar etkileniyor ki ABD’de Forte’a Bush’un danışmanı bile deniyor. Forte, Ä°stanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah’la Conrad Otel’de yediÄŸi yemeÄŸe ara verip sorularımızı yanıtladı.Size niye BaÅŸkan Bush’un Ä°slam konusundaki danışmanı deniyor?-Onun resmi danışmanı deÄŸilim ama bazı yazılarımdan etkilendiÄŸi, alıntılar yaptığı doÄŸru. Özellikle Ä°slam kültürüyle ilgili düşüncelerimiz örtüşüyor. 11 Eylül sonrası dışiÅŸleri bakanlığı tarafından Ãœrdün’e gönderildim ama onlara danışmanlık yapmadım. Hükümetin bir parçası deÄŸilim.Ä°slam hukukuna ilginiz nereden geliyor?-Bütün uygarlıkların dünyaya anlatacak bir ÅŸeyi olduÄŸunu düşünürüm. Ä°slam kültürünün de öyle. Ayrıca bugün Ä°slam’ın doÄŸru anlaşılmasının önemli olduÄŸunu düşünüyorum. Temelinde nasıl çoÄŸulcu bir yapının yattığını, demokrasiye ne kadar uyumlu olduÄŸunu anlatmaya çalışıyorum.ABD-Türkiye iliÅŸkilerinde son zamanlardaki gerginliÄŸin temel nedenlerinden biri Irak savaşı. Türkiye ve Irak’taki ABD’nin güvenlik konusunda beklentileri tam örtüşmüyor mu?-ABD, Irak’ta çokuluslu demokratik bir sistem kurmaya çalışıyor. Türkiye ise iÅŸi öyle görmüyor. Herhangi bir ÅŸekilde Kürt kimliÄŸinin meÅŸrulaÅŸtırılmasını istemiyor. ABD ise Kürtleri kültürleriyle ayrı bir grup olarak tanımakta bir sakınca görmüyor. Sakın bunu bir Kürdistan kurulmasını desteklemek gibi düşünmeyin. Onlara çok açık ve net söyledik: Devlet kurma hayaliniz olmasın! Irak’ın parçası olarak kalacaksınız. Bu noktada PKK baÅŸka bir konu. Teröristlere asla taviz verilmez. Ama bütün Kürtleri PKK’lı gibi görmek o bölgede terörizmi engellemek yerine güçlendirir. Türkiye Irak’ın demokratikleÅŸmesi sürecinde biraz daha yapıcı olmalı diye düşünüyor ABD.ABD’nin 9/11’den sonra ulusal güvenlik anlayışı deÄŸiÅŸti. Kendini korumak için coÄŸrafi sınırlarını bayağı aşıyor deÄŸil mi?-BaÅŸkan Bush, ABD’nin hiç olmadığı kadar savunmasız olduÄŸunu ve 11 Eylül gibi bir felaketin bir daha başımıza gelmemesi için önleyici adımlar atılması gerektiÄŸini söylüyor. Yani bazı ÅŸeyler olmadan harekete geçmeliyiz. Bu hareket diplomatik, askeri ya da ekonomik olabilir. Clinton problemler çıkana kadar bekliyor, daha sonra ne yapılması gerektiÄŸine bakıyordu. 11 Eylül ABD için hazırlanan uzun soluklu bir komplonun sonucu meydana geldi. Clinton 11 Eylül’ü hazırlayan ÅŸeyleri görmezden gelmeseydi, oluÅŸmadan harekete geçseydi bu felaketi hiç yaÅŸamayabilirdik.SURÄ°YE, LÃœBNAN, Ä°RANDÃœNYA İÇİN SORUNPeki süper güç olmayan ülkeler ulusal güvenlik konusunda ne yapsın? Her ülkenin böyle önleyici adımlar atması iyi bir ÅŸey olmaz herhalde?- ABD SoÄŸuk Savaş’tan sonra dünyadaki tek süper güç haline geldiyse, elbette çeÅŸitli sorumlulukları var. DiÄŸer ülkeler hem birbirleriyle hem de ABD’yle iÅŸbirliÄŸi içinde olmalı bence. Bu polis seviyesinde bilgi paylaşımı, şüphelilerin takibi, suçluların iadesi ÅŸeklinde olabilir. Diplomatik anlamda ise ABD’yi Suriye, Lübnan ve Ä°ran gibi ülkelerle ilgili politikalarında desteklemeli. Çünkü bu ülkeler bütün dünya için bir sorun. Bu direkt askeri iÅŸbirliÄŸi olabilir ya da örneÄŸin bir bölgeyi öyle bir kapatırsınız ki oradan terörist sızmasını engellersiniz. Suriye ve Ä°ran sınırının kontrolü konusunda Türkiye daha büyük bir rol oynayabilir. KeÅŸke Kürtlerle iÅŸbirliÄŸi içine girebilse ve o sınırları filtrelese...BildiÄŸim kadarıyla zamanında ABD’nin BM elçisi olmuÅŸ, BM Güvenlik Konseyi’nde de geçici görev yapmıştınız. Uluslararası terörizmin engellenmesi ve güvenliÄŸin saÄŸlanması için BM’den hiç bahsetmediniz. Artık ona inancınız kalmadı mı?-Ä°nancım kalmadı diye bir ÅŸey yok. Ama BM’nin diplomatik bir tiyatro olduÄŸunu da unutmamak gerek. EÄŸer bu tiyatro hayati bir konuda adım atmanızı zorlaÅŸtırıyor, karmaşık hale getiriyorsa çözümü baÅŸka yerde aramalısınız. Fransa ve Rusya son dönemde BM’nin etkinliÄŸini çok azalttı, kuyusunu kazdı bir anlamda. Çünkü Saddam konusunda yardım istediÄŸimizde, sırf olaya yanlış taraftan baktıkları için bunu engellediler. Bu durumda ABD olarak BM ile ilgili yapacak bir ÅŸeyimiz kalmamıştı. Denedik ama olmadı. BM’yi iÅŸe yaradığı yerde kullanmak lazım.ÅžERÄ°AT DEMOKRASÄ°YLE UYUMLUDURYazılarınızda Ä°slam hukukunun demokrasiyle uyumlu olduÄŸunu söylüyorsunuz. Nedenini biraz anlatır mısınız?- Ä°slam hukuku günümüze adapte edildiÄŸinde ya da kurallar koyulduÄŸu zamanın ÅŸartlarında deÄŸerlendirildiÄŸinde demokrasiyle uyumlu olduÄŸunu göreceksiniz. ÖrneÄŸin ÅŸeriata göre hırsızlık yapanın elleri kesilmelidir. Peygamber Medine’deyken hırsızlık ayyuka çıkmıştı ve önüne geçilemiyordu. O dönemde hapishaneler olsaydı, insan vücudunu budamak gibi bir ceza icat etmeyecekti. Demek istediÄŸim ÅŸeriat kuralları prensipte demokrasiyle uyumludur. En muhafazakar ve köktenci olanları bile. Çünkü Ä°slam tarihi boyunca sultan ya da halife belli bir konuda ÅŸeriat kanunlarının geçerli olmasını istemezse, o bölge için ayrı bir yargı sistemi oturtabilirdi. Mesela Mısır ÅŸeriatın sadece miras alanında kullanılmasını, geri kalan bütün kuralların anayasa tarafından konulacağını söyleyebilir. Bu ne demek oluyor? Yani ÅŸeriat tamamıyla meÅŸru ve anayasaya uygun.Demokrasi için laiklik gerekmiyor mu diyorsunuz?- Demokrasi için seküler bir temel olması gerekiyor elbette. Ä°slam hukuku dediÄŸimde yalnızca ÅŸeriatı anlamamalısınız. Ä°slam kültürüne bir bütün olarak baktığınızda laik bir temele oturduÄŸunu göreceksiniz. Åžeriat ise Ä°slam hukukunun küçük bir bölümünü oluÅŸturuyor. Halife baÅŸa geçtiÄŸinde, nasıl geçtiÄŸi önemli deÄŸil, devletle bir akit imzalamak zorundaydı. Ulemanın çoÄŸu herkesin eÅŸit olduÄŸunu söylüyordu. Bu demokrasinin dayandığı en temel ÅŸeydir. Ä°slam hukuku demokrasiye uygundur dediÄŸimde bütün bir kültürü kastediyorum. Ama bunun için Vahhabi kültürünü ayırmak istiyorum. Vahhabilik kesinlikle demokrasiyle örtüşmez.ABD’ye göre uluslararası terörizmi engellemenin kuralları1Uluslararası terörizmi engellemek için birinci kural ona coÄŸrafi bir alan yaratmamaktır. ABD, daha doÄŸrusu bir bütün olarak Batı, bölgesel temele sahip ideolojilerden çok çekti. Rusya’daki Komünistler ve Almanya’daki Naziler de en az El Kaide kadar kötücüldü. ABD’nin Saddam’ı devirmesi yerinde bir karardı. Elinde nükleer silah olsun ya da olmasın gitmeliydi. Çünkü bugün olmasa bile yarın mutlaka El Kaide gibi bir terörist grupla birlik kuracaktı.2Bir bölgenin ki burada o bölge Arap dünyası, kültürünü kendilerini yönetecek insanları seçme alışkanlığı edinecek ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirirseniz terörizm orada barınamaz. BaÅŸkan Bush’un düşüncesi bu ÅŸekilde özetlenebilir.Â