Otobüsler, minibüsler karavana dönüşüyor... Peki nasıl? | 7 SORU 7 YANIT
Güncelleme Tarihi:
Geçtiğimiz yıl karavan piyasasında müthiş bir patlama yaşandı, bu yıl da aynen devam ediyor. Sıfır karavan fiyatları evlerle, kiralık karavan fiyatları ise lüks otellerle yarışıyor. Son dönemde özellikle öne çıkan trend ise 'kendi karavanını kendin yap'...
Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını nedeniyle çok sayıda gezgin ve tatil planı yapan kişi karavan tercih etmeye başladı. Hatta geçen yıl yaz aylarında karavan piyasasında yaşanan talep patlaması sonucu siparişlere yetişmekte zorlanan üreticiler, bir yıl sonraya gün veriyordu. Aslında bu yıl da durum pek farksız değil. Sıfır karavan fiyatları el yakıyor ve firmalar talebe yetişmekte zorlanıyor. Haliyle karavan hayali kuranlar ikinci el piyasasına yöneliyor ama orada da konuşulan rakamlar neredeyse sıfır fiyatına yakın…
Hürriyet.com.trKaravanı satın almak yerine kiralamak isterseniz yapacağınız ödeme de beş yıldızlı bir otelde konaklama ücretini geçiyor. Durum böyle olunca yaratıcı çözümler oraya çıkıyor ve 'kendi karavanını kendin yap' trendi günden güne yaygınlaşıyor.
• Peki bir aracın karavana dönüşme aşamasında nasıl bir yol izlemek gerekiyor?
• Hangi araçlar karavan olabiliyor?
• En önemlisi aracın ruhsatlama aşamasında nelere dikkat etmek gerekiyor?
Karavan projelendirme konusunda uzman makine mühendisi Bilgen Şimşek Akman ile tüm detayları konuştuk.
Hangi tip araçlar karavana dönüştürülebilir?
Bu konuda beş kategori var. N1, N2, N3, M2 ve M3 sınıfı araçlar… Bu sınıflara dâhil araçların hepsi karavana çevrilebilir.
N1, yük taşımasında kullanılan ve azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan motorlu araçlar. Bu kategoriye panelvan kamyonetler ve şasi üzerine üst yapı yapılabilen tamamlanmış / tamamlanmamış kamyonetler de girebilir.
N2, azami kütlesi 3,5 tonu aşan ve 12 tonu aşmayan, motorlu yük taşıma araçları. N3 sınıfı araçlar ise en az dört lastikli ve azami ağırlığı 12 tondan yüksek araçlar.
M2 sınıfı araçlar, yolcu taşımasında kullanılan ve sürücü koltuğuna ilave olarak 8 koltuktan fazla koltuğa sahip olan ve 5 tonu aşmayan maksimum ağrılığa sahip olan araçlar.
Son olarak M3 ise yolcu taşımasında kullanılan ve sürücü koltuğuna ilave olarak 8 koltuktan fazla koltuğa sahip olan ama 5 tonu aşan maksimum ağrılığa sahip olan araçlar.
Aracı karavana dönüştürme aşamasında model kısıtlaması var mı? Örneğin 1970 model bir araç ile 2020 model bir aracı karavana çevirirken aynı yöntemler mi izleniyor?
Aracın karavana dönüşüm, projelendirilme ve tescil edilmesi aşamasında model kısıtlaması bulunmuyor. Ancak ÖTV mevzuatına göre iktisap tarihinden itibaren 5 yılını doldurmamış araçların karavana dönüştürülmesi halinde, ÖTV farkının devlete ödenmesi gerekiyor. Bu durum maalesef yeni araçların karavana dönüştürülmesi için tercih edilmemesine neden oluyor. Çünkü şu anda bu araçlar için ÖTV oranı yüzde 200, yani araç bedelinin iki katı.
Bir minibüsü karavana dönüştürmek isteyenler hangi yönetmelik doğrultusunda hareket etmeliler? Bu yönetmeliğe göre aracın karavan sayılmasında hangi unsurlar gerekli?
Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (MARTOY) AB/2018/858 ‘Çerçeve Yönetmeliği’nde motorlu karavanlar için belirtilen şartlar açıkça yazıyor. Ayrıca Araç İmal Tadil Montaj Yönetmeliği (AİTM) doğrultusunda da özel amaçlı motorlu karavan onayı veriliyor.
AB 2018/858 yönetmeliğine göre motorlu karavana dönüşümde asgari şartlar sırasıyla; koltuklar ve masa, koltuklardan da dönüştürülebilecek yatacak yer, yemek pişirme imkânları ve depolama imkânları... Ayrıca bu donanımlar yaşam bölümüne sıkı bir şekilde sabitlenmeli. Bunlar dışında masa kolayca sökülebilir şekilde tasarımlanabilir. Hangi araçtan dönüşüm yapılırsa yapılsın yani aracın ilk hali ne olursa olsun, bu şartlar aracın karavan sayılması için gerekli.
Aracın karavan olarak ruhsatlandırma aşamasında nasıl bir yol izlemek gerekiyor?
Karavan ruhsatı çıkarılabilmesi için üç aşamadan geçiliyor. Birincisi ve en önemlisi aracın yönetmeliklere uygun olarak tadilatının yapılması… İkincisi ise ‘Yetkili Teknik Sorumlu Belgesi’ne sahip mühendisler tarafından yapılan münferit araç tadilat uygunluk belgesi başvurusunun (genel olarak araç projesi olarak da adlandırılır) TSE’ye onaylatılması. Üçüncüsü de proje onay süreci…
Peki bu aşamaların daha teknik durumları var mı?
Tabii… Tadilat kısmını saymazsak en önemli noktalardan biri TSE süreci… İlk önce TSE tarafından yetkilendirilmiş yetkili teknik sorumlu mühendis tadilatın uygunluğunu kontrol eder ve münferit araç tadilat uygunluk belgesi başvurusunu yapar. Başvuru ile birlikte aracın yürürlükteki AB yönetmeliklerine ve ulusal yönetmeliklere uygunluğunu teşvik eden bir proje dosyası TSE’ye gönderilir. Sonra yetkili mühendisin başvurusuna istinaden aracın TSE araç kontrol merkezlerinde fiziki olarak incelemesi yapılır.
Proje dosyası ile aracın uyumu kontrol edilir. Son aşamada ise fiziki incelemesi tamamlanan aracın dosyasının TSE inceleme uzmanı ve teknik yöneticisi tarafından onaylanır. Burada yetkili teknik sorumlunun işi biter ve bu sürecin bir ürünü olarak Münferit Araç Uygunluk Belgesini araç sahibine ya da tadilatı yapan firmaya (talep kimden geldiyse) teslim eder. Daha da sonra TSE’den onaylı proje ile TÜVTÜRK araç muayene istasyonlarında tadilat muayenesi yapılır. Son olarak noterde ruhsat olarak adlandırılan tescil belgesi yenilenir. Son aşamada da aracın trafik sigortası da karavan kapsamında değiştirilir.
Tüm bu işlemler kaç gün sürüyor?
Karavan olarak tadilatı eksiksiz olarak yapılmış bir aracın tescil süresi, aracın muayenesinde ve noterde sıra sorunu yaşanmadığı varsayılırsa 3-6 iş günü arasında değişir. Araç proje onayı 2-4 gün arası sürer. TÜVTÜRK muayenesi de bir günü alır. Son olarak tescil belgesinin değiştirilmesi de bir günü bulur ama uygun zamanlama ile muayene ile aynı günde tamamlanabilir.
Minibüs ya da otobüsü karavana dönüştürme aşamasında tüm koltukları sökmek gerekiyor mu? Örneğin önden ya da arkadan 2 ya da 3 koltuğu bırakmak istesek bunu da ruhsata işlemek mi gerekiyor?
Koltuklu araçların tadilatında 8+1 koltuğa kadar aracın koltukları korunarak tasarım yapılabilir. Yolcu taşınması planlanan koltukların ilgili teknik düzenlemesine uygun olması ve proje onayında araç uygunluk belgesinde belirtilmesi gerekir.
Ruhsatlama aşamasındaki tüm detaylar için ne kadar ücret gerek?
Mühendislik aşamasındaki ücretler değişiyor. Bunun için net bir rakam söylemek pek doğru olmaz. Ancak TSE harç bedeli 460 lira… TÜVTÜRK muayene bedeli ve noter ruhsat değişim bedelleri rayiç bedelleridir, değişmez. Bunun üzerine yetkili teknik sorumlu ücreti gelir.
KENDİ KARAVANINI KENDİ YAPANLAR ANLATIYOR
Kendi karavanlarını büyük bir titizlikle yapan ve 2018’den beri yollarda olan Zeynep-Özgür Karaman çifti, karavan üreticilerinin yaptıklarına güvenmedikleri için bu yolu tercih eden gezginlerden.
19 senedir yazılım sektöründe çalışan iki bilgisayar mühendisi... Hayallerinde yaşattıkları hayata geçebilmek için istedikleri tek şey bir karavandı. Nasıl bir karavan yapmak istediklerine karar verip yüzlerce kez çizip tasarladılar, değiştirdiler.
Bu gönderiyi Instagram'da gör
Gelin onların seçtikleri aracı karavana dönüştürme maceralarını kendi ağızlarından dinleyelim...
Karavanımızı yapmaya başlamadan önce yerleşimini belirledik, sonra bir müddet ikinci el satış ilanlarını araştırdık, en sonunda da beğendiğimiz aracı almak için aracın bulunduğu şehre gittik. Şanslıydık ki araçta söylenenin aksine bir durumla karşılaşmadık ve hemen alım işlemlerini gerçekleştirip aracı bulunduğumuz şehre getirdik.
Bu gönderiyi Instagram'da gör
Araç içi malzemeleri seçerken önceliğimiz sağlık oldu. Standart karavanların yapımında bu konu maalesef hiç dikkate alınmaz. Sonraki önceliğimiz dayanıklılıktı. Sürekli hareket halinde olan dağ bayır çıkmayı istediğimiz bir karavanda sürekli sorun yaşamamak adına, dayanıklı ve kaliteli malzeme kullanarak yaşam kalitemizi düşürmemeye çalıştık.
EVRAK İŞLERİ BİRAZ YORUCU
Evrak işleri gerçekten korkulacak bir konu çünkü sürekli değişiyor. Bu süreç bizi biraz yordu. Planı çizmeden önce bir proje mühendisi ile birlikte çalışılması gerekiyor çünkü yapacağınız değişiklikler TSE’den geçmeyebilir. Bu durumda yaptığınız her şey ruhsat alamayacağınız için çöpe gidebilir. Bir proje mühendisi ile birlikte hareket ederseniz şayet süreci oldukça rahat yönetebilirsiniz
Bu gönderiyi Instagram'da gör
ORTALAMA BİR KARAVANIN MASRAFI NE KADAR?
Ruhsatı elinize alana kadarki tüm evrak işleri artı mühendisin bedeli ortalama 3000 TL civarı bir bütçe çıkabiliyor. Karavanın yıllık vergisi 1200 TL, biz tercihen kasko yaptırmadık. Trafik sigortası olarak da ilk aldığımızda 3900 TL, daha sonraki yıl 2800 TL, sonraki yıl ise 1200 TL ödedik. Bu rakamlar hasarsız kalmanıza göre değişkenlik gösteriyor.
Biz karavanımızı 2018 yılında yani beş sene önce 200 bin TL’ye mal ettik. "Yaptığımız karavanın benzerini yapan karavancı yok" diyebiliriz. Zorlayıp yaptırsak sanırım iki katından fazla bir bütçe ile karşılaşabilirdik. Ayrıca biz karavanımızı yaparken Türkçe kaynak konusunda çok zorluk çektik. Bu nedenle kendi karavanını yapmak isteyenler için kullanışlı bir uygulama geliştirdik.
