Kazanan HDP

AK Parti 17 vekili kaybetmenin sıkıntısıyla, HDP ise 16 vekil kazanmanın sevinciyle terledi. AK Parti en büyük düşüşü, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2003’te ara seçimle Meclis’e girdiği, eşi Emine Erdoğan’ın memleketi Siirt’te yaşadı. İktidar partisinde yüzde 20’lik bir kayıp oluştu. Şırnak’ta baraj altında kalan AK Parti’nin bölgede gerilemesinde, seçime saatler kala HDP mitinginde meydana gelen patlama, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kobani ile ilgili açıklamaları, elinde Kuran’la miting yapması, Kürt sorununa ilişkin açıklamaları, Uludere’deki bombardımanın faillerinin yargılanmaması nedenler arasında ilk sayılanlar. Bölgenin bir diğer kazananı ise MHP. Ümit Özdağ’ın etkisiyle Gaziantep’ten, bir de Kilis’ten birer sandalye kazandılar. CHP Gaziantep’teki 2 vekilini korurken, Adıyaman’daki vekilini ise HDP’ye kaptırdı.

O bombadan oylar patladı

KÜRT sorununa ilişkin raporların açıklandığı, birçok sözün verildiği il olan Diyarbakır’da bu seçimde AK Parti büyük bir gerileme yaşadı. Son olarak, seçime 48 saatten az bir süre kala kentteki HDP mitinginde patlayan bomba, AK Parti’ye yönelik öfkeyi sandığa yansıttı.

AK Parti, 2011’deki seçimlerde 231 binden fazla oyla 5 milletvekili çıkardı. BDP’nin desteklediği 6 bağımsız aday seçimi kazandı ancak seçim yasağı nedeniyle Hatip Dicle Meclis’e giremeyince sandalyesi AK Partili Oya Eronat’a verildi. 2013’te İbrahim Tatlıses ile Şivan Perver’in buluştuğu, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Başkanı Mesud Barzani’nin de katıldığı açılış töreninde konuşan dönemin başbakanı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ilk kez ‘Kürdistan’ ifadesini kullanmıştı. Çözüm Süreci kapsamında silahların bırakılması amacıyla İmralı’da yatan Abdullah Öcalan’ın mesajı yine 21 Mart’ta Diyarbakır’da düzenlenen Nevruz etkinliğinde okunmuştu. Bu gelişmeler ışığında, AK Parti Diyarbakır’dan umutluydu. Ancak 7 Haziran gecesi seçim sandıkları açıldığında beklenti hayal kırıklığına dönüştü.

KÜRTÇE KURAN SALLAMA TERS TEPTİ

İktidar partisi, Diyarbakır’dan 116 bine yakın oy çıkarabildi. 2011’de yüzde 32.95 olan oy oranı da yüzde 13.93’e geriledi. 2 ya da 3 milletvekili çıkarması bekleniyordu ancak 1 milletvekilliğiyle yetindi. HDP ise büyük bir atak yaptı Diyarbakır’da. Oyların yüzde 79.29’unu alan HDP, 10 milletvekilini TBMM’ye göndermeyi başardı. HDP’nin 5 Haziran Cuma günü Diyarbakır mitinginde 4 kişinin ölümüne neden olan patlama, AK Parti’nin oy oranını beklenenin çok altına indirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kobani’ye yönelik açıklamaları, ‘Kürt sorunu yoktur’ ifadesi, meydanlara Kürtçe Kuran’ı Kerim sallaması da AK Parti’deki gerilemenin nedenleri arasında gösteriliyor. HDP’nin elde ettiği başarıda, Türkiye’nin değişik yerlerinde parti binalarına yapılan saldırılara Diyarbakır’daki seçmenin tepkisi de rol oynadı. CHP ve MHP’nin yanı sıra HÜDA-PAR’ın desteklediği bağımsız aday Zekeriya Yapıcıoğlu beklentilerin altında oy aldı. Mehmet TÜRK / DİYARBAKIR

Elektrik kesintisi ampulü kararttı

ŞANLIURFA, seçimin ardından Türkiye haritasında AK Parti sarısı olarak kaldı ancak oy oranındaki büyük düşüş dikkatlerden kaçmadı. 2011’de yüzde 64.86 olan oy oranı, yaklaşık 18 puanlık düşüşle yüzde 46.68’e geriledi. Partinin 10 olan sandalye sayısı 7’ye geriledi. AK Parti’nin seçimi kaybetmesindeki en önemli faktörler, son iki yıl içerisinde ildeki elektrik kesintileri ve çiftçilerin büyük bölümünün elektrik borcu nedeniyle icralık olması, tarlalarını sulayamamaları olarak sıralanıyor. Yine bir önceki seçimde vaat edilen ve tamamlandığı söylenen ‘400 projeyi’ hayal kırıklığı gören seçmen, AK Parti’yi cezalandırdı. 12 kişilik milletvekili listesinin de beğenilmemesi, AK Parti’nin oylarının düşmesinin bir diğer nedeni.

BUCAK AŞİRETİ GERİLETTİ

Muhafazakârlığıyla bilinen Bucak Aşireti’nden Ali Murat Bucak’ın CHP’den aday olması, sandıkta 13 bin seçmenin oyunu alan Fatih Bucak’ın ise seçimlere bağımsız katılması, AK Parti’yi olumsuz etkiledi. HDP ise Şanlıurfa’nın kazananı oldu. 2 olan milletvekili sayısı 5’e çıktı. Yerel seçimde kaybeden Osman Baydemir’in liste başı olduğu HDP, özellikle Kobani olaylarının ardından kentte yoğun çalışma yürütmesi, AK Parti’nin dini söylemlerine Bediüzzaman Saidi Nursi ile karşılık verip cemaat mensuplarına da hitap etmesiyle başarıya ulaştı. Ali LEYLAK / ŞANLIURFA

%20 ‘Enişte’yi terk etti

CUMHURBAŞKANI Tayyip Erdoğan’ın siyasi yasağının kalkmasının ardından 2003’te yapılan ara seçimlerde milletvekili seçildiği, eşi Emine Erdoğan’ın memleketi Siirt’te, AK Parti’nin bir milletvekili çıkarması sürpriz olarak değerlendirildi. Sağlık, eğitim, ulaşım, altyapı ve üstyapı alanında çok ciddi yatırımlar olmasına rağmen seçmen, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ve AK Partili milletvekili adaylarına tepki olarak HDP’yi destekledi. Seçim kampanyası sürecinde Türkiye’nin farklı kentlerinde HDP’ye yönelik saldırılar, seçmenin mağdur olduğuna kanaat getirdiği bu partiye desteğini artırdı. AK Parti’nin yüzde 20’lik bir gerileme yaşadığı Siirt’te, HDP 2 milletvekili çıkardı. Turan KOYUNCU / SİİRT

Etnik liste sandığa yansıdı

FARKLI etnik ve kültürel yapısıyla bilinen Mardin’in kazananı, hazırladığı etnik listesiyle sandığa giden HDP oldu. HDP, Mardin’de zaferi elde edeceğinin ilk sinyalini, farklı etnik kimliklere mensup adayları listesine alarak verdi. HDP’nin Süryani, Mıhallemi, Arap ile Kürt adaylarla seçime girmesi blok oyları getirdi, 5 milletvekilliği kazandı.

DÜŞÜŞÜN ÖNEMLİ NEDENİ

2011’deki seçimde 3 milletvekili çıkaran AK Parti, bu kez umduğunu bulamadı ve bir milletvekilliğiyle yetindi. AK Parti’nin bu kentte kaybetmesinin en önemli nedeni ise İçişleri Bakanlığı sırasında yolsuzluklara adının karışmasından sonra görevinden istifa eden Muammer Güler gösteriliyor. Mardin Havalimanı’nın yenilenmesi, sağlık, eğitim, alt ve üst yapı alanındaki yatırımlara rağmen, aday tercihleri, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylemleri, hükümetin Suriye politikası, Çözüm Süreci’nin ilerlememesi de diğer nedenler arasında sayılıyor. Nezir GÜNEŞ / MARDİN

Oylar da peşinden gitti

BATMAN’da 2011’de 4 milletvekilinden 2’sini kazanan AK Parti, bu seçimde 33 bine yakın seçmen kaybederek bir sandalyede kaldı. Oylarının erimesinin en önemli nedenlerinden biri Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in bu kez Gaziantep’ten aday gösterilmesi oldu. Aday listesine tepki, adayların yeterli çalışma yapmaması, ikinci sıra adayı Mehmet Emin Ekmen’in istifa etmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın toplu açılış törenleri adı altında seçim mitingi yapması ve söylemleri, AK Parti’nin uğradığı kaybın başlıca nedenleri olarak sıralanıyor. Barajı aşmanın Kürtleri temsil noktasında önemli olduğu mesajını veren ve ‘Türkiye partisi’ kartı ile meydanlara çıkan HDP, daha çok demokrasi ve özgürlük argümanlarını iyi kullanarak seçmeni etkiledi. Böylece HDP, yüzde 72.87’lik bir oy oranı elde ederek 3 milletvekilliğini başarı hanesine yazdırdı. Anif ASLAN / BATMAN

Aday farkı

GÜNEYDOĞU Anadolu’nun ‘Paris’i olarak nitelendirilen Gaziantep’te seçimin sürprizini HDP ve MHP yaptı. HDP, oy oranı 3 kat arttırarak yüzde 5.07’den yüzde 15.38’e; MHP ise 2 kat arttırarak yüzde 9.48’den yüzde 17.77’ye yükseltti. AK Parti ise oy kaybetti, milletvekili sayısı 9’dan 6’ya düştü. MHP’nin milletvekili sayısını 2’ye yükselttiği Gaziantep’te daha önce milletvekili olmayan HDP ise 2 milletvekili ile Meclis’e girmeyi başardı. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı görevini bırakarak belediye başkanı olan Fatma Şahin’in yokluğunda, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’le kabinede temsil edilecek Gaziantep’te, AK Parti’nin oyu yüzde 61.88’den yüzde 47.17’ye geriledi. AK Parti’nin kaçan oyları MHP ve kısmen HDP’ye giderken, daha önce 2 milletvekili çıkaran CHP’nin oyu da yüzde 19.43’ten yüzde 16.21’e düştü. CHP’nin kaybettiği oylar HDP’ye yöneldi. HDP’nin oylarının artmasında, daha önce CHP’den büyükşehir belediye başkanlığı ile Gaziantepspor başkanlığı yapan Celal Doğan faktörü etkili oldu. MHP’nin oyunun artmasında da, Genel Başkan Devlet Bahçeli’ye geçmişte rakip olan Ümit Özdağ faktörü önemli pay sahibiydi. Suriyelilerle ilgili kentte oluşan tepkinin AK Parti’ye oy kaybettirdiği seçimlerde, HDP’nin ikinci sıradaki ismi akademisyen Mahmut Toğrul’un TBMM’ye girmesi sürpriz olarak değerlendiriliyor.
Hasan KIRMIZITAŞ / GAZİANTEP

Kayıplar ‘Suriye’den

SURİYE sınırındaki Kilis’te, bu seçimde MHP, 2011’de yüzde 20.94 olan oy oranını yüzde 35.30’a çıkardı. Bunun karşılığı olarak da Kilis’in iki milletvekilinden birini kazandı. Kilis’te AK Parti’nin 2011’de yüzde 59.53 olan oy oranı, 10 puanlık gerilemeyle yüzde 49.49’a düştü. AK Parti’nin oy kaybetmesinin nedenleri arasında, hükümetin uyguladığı Suriye politikası birinci sırada yer aldı. Suriyelilerin kentteki varlığından kaynaklanan şikayetlere çözüm bulunamadı ve bu da sandığa AK Parti aleyhine yansıdı.
Reşit ÇELEBİOĞLU / KİLİS

CHP’den HDP’ye

ADIYAMAN’da bu seçimde AK Parti 4 milletvekili sayısını korurken, seçimin kaybedeni CHP, kazananı ise HDP oldu. 2011 yılı seçimlerinde 1 milletvekili çıkaran CHP’nin Adıyaman’daki oyu yüzde 16.57’den yüzde 11.23’e düşerken, HDP ise bağımsız adayla aldığı yüzde 6.49’luk oy oranını yüzde 22.87’ye yükseltmeyi başardı. Bir önceki seçimde Meclis’e gönderdiği milletvekilinin partiden istifa ederek AK Parti’ye katılmasına tepkili olan CHP’lilerin kırsal kesimlerdeki oyları da HDP’ye kaydı. CHP’den seçildikten sonra AK Parti saflarına katılan Salih Fırat’ın yeniden aday gösterilmesi ve hükümet ile Fethullah Gülen Cemaati arasındaki kavga, iktidar partisindeki 9 puanlık gerilemenin nedenleri arasında gösteriliyor. Mahir ALAN / ADIYAMAN

AK Parti barajı aşamadı

ŞIRNAK’ta Cizre ve İdil ilçeleri arasında yapılan havalimanına, merhum politikacı BDP Milletvekili Şerafettin Elçi adının verilmesi, eğitim ve sağlık alanında yapılan yatırımlara rağmen oylar HDP’ye aktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kobani’ye yönelik “Düştü düşüyor” açıklamaları, Uludere’de hava operasyonunda 34 kişinin ölümünde bombalama emrini veren sorumluların ortaya çıkmaması, Çözüm Süreci’nde mesafe alınamaması, Cizre ilçesindeki olaylarda çocukların ölmesine yönelik tepki, HDP’ye yönelişte etkili oldu. AK Parti, daha önce sahip olduğu bir sandalyeyi de kaybetti ve barajın altında kaldı. Ebubekir KARATOPRAK / ŞIRNAK