Kasırgaları hafifletmek veya engellemek mümkün mü?

Okyanuslar atmosfere düzenli olarak sıcaklık ve nem yayarken üzerlerinde nemli ve sıcak bir hava kütlesi birikmekte. Sıcak havanın yükselmesiyle yoÄŸuÅŸan su buharından çıkan damlacıklardan bulutlar oluÅŸur ve yağış düşer.YoÄŸuÅŸma sırasında aynı zamanda sıcaklık ortaya çıkar ve bu da, denizin üzerindeki suyun buharlaÅŸması için alınan sıcaklıkla eÅŸit enerjiye sahiptir. Gizli yoÄŸuÅŸum ısısı olarak adlandırılan bu sıcaklık, havanın daha fazla yükselmesini tetikleyerek, daha da güçlenen bir süreçle iyice yükselmesini saÄŸlamakta. Bu ÅŸekilde oluÅŸan fırtına hücreleri nihayet birleÅŸir ve dev bir alçak basınç kasırgası olarak organize olurlar. Kasırgalar enerjilerini en baÅŸta su buharının yoÄŸuÅŸmasıyla bulut ve yaÄŸmurla açığa çıkan sıcaklıktan aldıkları için kasırgaların hafifletilmesine yönelik ilk deneyler yoÄŸuÅŸma sürecinin engellenmesine dayanıyordu. Bu amaçta pratikte uygulanabilecek tek yöntem vardı: Bulut tohumlama yöntemi. Amerikan hükümetinin bilimsel danışma kurulu 1960’lı yıllarda "Stormfury" projesiyle birçok iddialı araÅŸtırmalar yaptı. Bulut tohumlama için bilim adamları gümüş iyodür kristallerini tercih ettiler. Kristaller buz partikülleri oluÅŸturarak bulutların daha hızlı büyümesine dolayısıyla da denizin üzerindeki nemli ve sıcak havanın kullanılmasına neden olarak kasırganın ÅŸiddetini azaltacaktı. Bu yöntemle farklı sonuçlar elde edildi ama meteoroloji uzmanları artık kasırga bulutlarının tohumlanmasını pek etkili bulmuyorlar. Çünkü kasırgalar tahminlerin aksine soÄŸuk su buharı içermiyorlar. Bilim adamları yeni yöntemler keÅŸfetmek için kasırgaları geliÅŸkin bilgisayar modelleriyle tasarlayarak öncelemeye çalışıyor. Fakat bu da pek kolay deÄŸil. Çünkü bir kasırganın baÅŸlangıcını önlemek, doÄŸrudan gözlemlerin yetersiz olması nedeniyle çok zor. Uyduyla alınan karmaşık bulut görüntüleri de yeterli bilgi vermiyor. Ve mükemmel çıkış noktasıyla bile tropikal fırtınaların simülasyonları hatalı çıkmakta. Bunun nedeni bilgisayar modellerinin yetersizliÄŸi diyor uzmanlar. Tüm bu sorunlara raÄŸmen bilgisayar simülasyonları bu amaçta kullanılabilecek en deÄŸerli bilgiler olarak kabul edilmekte. Bir kasırganın etkisinin kontrol edilebilmesi için deÄŸiÅŸken dört boyutlu veri simülasyon yöntemiyle (4dVar) bir tür hava raporu elde edilmekte. Burada sözü edilen dördüncü boyut zamandır. Ä°ngiltere’deki Shinfield Park Orta Vadede Hava Durumu Tahmini Merkezi bilim adamları bu yöntemden Ä°ngiltere’deki hava durumu tahmini için yararlanıyorlar. Kasırgaların bilgisayar simülasyonlarıyla ortaya çıktığı gibi yağışlardaki, buharlaÅŸma ve hava sıcaklığındaki deÄŸiÅŸimler, hava akımını etkileyebilir veya rüzgarların hızını kesebilirler. Bu konuda birkaç giriÅŸim olasılığı var. 1) Bulutların hedefe uygun olarak gümüş iyodürü veya yaÄŸmuru tetikleyen diÄŸer maddelerle tohumlanması, kasırganın büyümesi ve ÅŸiddetlenmesi için gerekli nemi merkezden çekebilir. 2) Kasırganın akımı biyolojik olarak indirgenebilen bir petrolle kaplanarak, kasırganın enerji kaynağını meydana getiren buharlaÅŸma engellenebilir. 3) Gelecekte dünyanın etrafında dönen ve büyük aynalarla güneÅŸ ışığını fotovoltaik hücreler olarak birleÅŸtiren ve toplanan enerjiyi mikrodalgalarla dünyaya yansıtan güneÅŸ enerji santralleri, su buharıyla verici frekansında meydana gelen hafif bir deÄŸiÅŸimle kasırga sistemi veya çevresinde karşılıklı etki yapabilir. Bu sistem ısınarak etrafındaki havayı da ısıtabilir. Simülasyonlara göre bu tür sıcaklık tepisiyle kasırgayı zayıflatmak veya istenilen yöne çevirmek mümkün. Katrina nasıl vurdu?Atlantik’teki 2005 kasırga mevsiminin onikinci kasırgası 23 AÄŸustos’ta Bahama adalarının doÄŸusunda oluÅŸtu. Uygun koÅŸullar altında ertesi gün Katrina isimli bir kasırgaya dönüştü. Yeni kasırga ilk baÅŸta kuzeybatıya, daha sonra batıya yöneldi. Güney Florida sahillerine ulaÅŸmadan kısa bir süre önce Katrina yaklaşık 130km/h hızına ve 984 hektopaskal basıncına ulaÅŸtı. Kasırga karaya doÄŸru yöneldiÄŸinde 26 AÄŸustos gecesinde biraz zayıflayarak tropikal fırtınaya dönüştü. Ve sadece yedi saat içinde Meksiko körfezine ulaÅŸtı. Katrina, burada körfezdeki sıcak havayı soluyarak birkaç saat içinde yeniden kasırgaya dönüştü. 27 AÄŸustos’ta 185km/h hızda bir kasırgaya ( 3.kategori), 28 AÄŸustos sabahında ise 280km/h ÅŸiddetine ulaÅŸarak beÅŸinci kategoriden bir kasırgaya dönüştü. Â