Kartele altın vuruş

Aslında rutin bir gündü Meksikalı askerler için. Ülkenin ücra bir köşesinde arama yapıyorlardı. Derken kenara çekmesi için el ettikleri bir araç yavaşlayacağı yerde hızlanıp üstlerine doğru ilerledi. Daha ne olduğu anlaşılamadan araçtan el bombaları fırlatıldı. Askerler karşılık verdi. Çok geçmeden araçtaki iki kişi de ölmüştü.
Kimlik tespiti için parmak izleri alındı, fotoğraflar çekildi. Standart prosedüre göre devlete ait bir morga nakledilmesi gereken cesetler her nedense yakındaki bir cenazeevine gönderildi...
Olay pazar günü meydana gelmişti. Kimlik tespiti salı günü tamamlanabildi. Adli tıpçılar gördüklerine inanmakta zorlanıyordu. Şahıslardan birinin parmak izi Heriberto Lazcano’nunkiyle örtüşüyordu. Los Zetas denen uyuşturucu şebekesinin ‘İnfazcı’ lakabıyla nam salmış lideriydi ve ülkede arananlar listesinin en başındaki isimdi.
Tam tekila kadehleri kaldırılıp müjde tüm ülkeye duyurulacaktı ki, televizyonlar bir son dakika haberi geçmeye başladı. Ağır silahlarla donanmış maskeli bir grup bir önceki gece ülkenin ücra bir köşesinde bir cenazeevini basarak cesetlerden ikisini alıp götürmüştü! ‘İnfazcı’ öldürülmüştü ama ele geçirilememişti...
Cesedinin kaçırılması bir yana, ABD yönetimi için Bin Ladin’in ortadan kaldırılması neyse Meksika hükümeti için Lazcano’nun öldürülmesi de o.

40 MİLYAR DOLARLIK RANT

Meksika başta ABD olmak üzere tüm dünyanın önde gelen marihuana ve metamfetamin tedarikçilerinden. Aynı zamanda yine ABD istikametindeki ‘yoğun akıcı’ kokain ve eroin trafiğinin bir anayolu da Meksika’dan geçiyor.
Dünyanın ‘1 numaralı uyuşturucu tüketicisi’ ABD’ye coğrafi yakınlık Meksika’yı ister istemez ‘uyuşturucuya bağımlı’ kılıyor. ABD Adalet Bakanlığı’na göre Meksika kartelleri 1000’e yakın ABD şehrinde iş yapıyor. Meksikalıların deyişiyle, “Zavallı memleket, ABD’ye ne kadar yakınsa, Tanrı’ya o kadar uzak.”
Meksikalılar eskiden daha ziyade nakliyat işindeydi. Kolombiyalılar için çalışıyorlardı. Ancak özellikle Medellin ve Cali kartellerinin 1990’lı yıllarda geriletilmesinin ardından meydan neredeyse tamamen Meksika kartellerine kaldı. Ülkedeki uyuşturucu rantı yılda 40 milyar dolara varıyor. Meksika’da 2 bin dolara mal edilen bir kilo kokain ABD’de 120 bin dolara kadar alıcı bulabiliyor. Üretim alanları ve sevkıyat güzergâhlarının denetimi hangi şebekeninse güç de ona geçiyor.

KARTELLERİN EN VAHŞİSİ

Bu ranttan en fazla payı kapabilmek uğruna karteller hem devletle hem de kendi içlerinde kıyasıya bir mücadele yürütüyor. Son altı yılda ölü sayısı 50 bini geçti. 35 dakikada bir ölüm haberi demek bu. Kayıp sayısı 5 bin. Yetim kalan çocuk sayısı hesaplanamıyor.
Zetas, Meksika’nın en büyük üç uyuşturucu kartelinden biri. Açık ara en ‘vahşi’si. Şebekenin geniş bir cezalandırma repertuvarı var: Kafa ve kol kesmek, diri diri toprağa gömmek, kafa derisi yüzüp futbol topuna dikmek, tüm kapıları kilitleyip binaları ateşe vermek, asit varilinde boğmak...
Zetas, bu sicilinin de etkisiyle son iki yılda Teksas’tan Kolombiya’ya kadarki bölgede hâkimiyeti ele geçirdi. Şebeke 10 bin kişilik silahlı gücüyle öylesine palazlandı ki üç rakip kartel Körfez, La Familia ve Sinaola ‘federasyon’ çatısı altında güç birliğine giitti.

KALDI GUZMAN...

Lazcano’nun öldürülmesi Zetas’ın sonu anlamına gelmiyor elbette. Buna karşılık yaygın beklenti Zetas’ın zamanla parçalanıp etkisini yitirmesi, üyelerinin de başka kartellerde eriyip gitmesi.
Meksika hükümetinin 2009’daki 37 kişilik arananlar listesindekilerin 25’i ya yakalandı ya öldürüldü. Körfez’in lideri Jorge Eduardo Sanchez geçen ay yakayı ele vermişti. Bu ay Lazcano öldürüldü. Böylece üç büyük ‘baba’dan geriye Sinaloa’nın lideri Joaquin Guzman kaldı.
Şimdi Meksika’da en revaçta bahis, Devlet Başkanı Felipe Calderon’un koltuğunu devredeceği 1 Aralık 2012 gününe kadar Guzman’ın da yakalanıp yakalanmayacağı.
Tüm liderler yakalanıp tüm karteller çökertilse bile ortalama günlük kazancın 10 lirayı bulmadığı, milyonlarca insanın işsiz gezdiği bir ülkede uyuşturucu savaşlarının sonunun gelmeyeceğini savunanlar da var. Kartellerin kitabını yazan Meksikalı gazeteci Ioan Grillo da onlardan biri. Argümanı basit: “Gelmez çünkü insanlar eve ekmek götürmek zorunda. Gelmez, çünkü kendini önemsiz gören, kopuk, kızgın ve beş parasız yüz binlerce kişi var.”

İŞTE UYUŞTURUCU KARTELLERİ

Zetas: Geçen pazar lideri Lazcano’yu yitiren şebeke hâlihazırda Meksika’nın en yaygın karteli. Lazcano’nun öncülüğünde 1990’larda ordudan ayrılan özel kuvvetler subaylarınca kuruldu. İlk başlarda Körfez adlı kartelin ‘İnfazcı’sı olarak faaliyet gösteren Lazcano zaman içinde 10 bin kişilik bir ‘özel ordu’ oluşturunca 2010’da önce ‘bağımsızlık’, sonra da eski işverenine savaş ilan etti. Bu kopuş, uyuşturucu bağlantılı şiddet olaylarından yüzde 193’e varan bir artışa yol açtı. Körfez ve Sinaloa’yla rekabet içindeki Zetas; Tijuana, Juarez ve Beltran Levya kartelleriyle ittifak halinde.
Sinaloa: Yalnızca Meksika’nın değil tüm dünyanın en güçlü suç şebekelerinden. ‘Kapsama alanı’ Avustralya’ya kadar uzanıyor. Meksika’ın en verimli afyon ve marihuana bölgeleri Sinaloa, Durango ve Chihuahua’dan oluşan ‘Altın Üçgen’in hâkimi. 1960’larda kurulan şebeke ABD’ye uyuşturucu sevkıyatında ilk kez uçak kullanarak Meksika’ya ‘çağ atlattı.’ Lideri Joaquin Guzman sekiz yıl hapis yattıktan sonra 2001’de firar etmeyi başardı. ‘El Chapo’ ya da ‘Shorty’ olarak da anılan Guzman, şebekesini bilinmeyen bir yerden yönetiyor. Serveti 1 milyar dolar. Yangın söndürme cihazı içinde kokain sevkıyatının fikir babası. Körfez ve Familia ile ittifak içinde.
Körfez: En eski şebeke. 1930’larda ABD’ye içki sokarak işe başladı. Kurucusu ‘Baba’ lakaplı Juan Guerra. Guerra’nın 1970’lerde liderliği üstlenen yeğeni Juan Garcia Abrego 1996’da yakayı ele verip ABD’ye gönderildi. Kısa süreli bir iç çekişmenin ardından Abrego’nun yerine geçen Osiel Cardenas, ilk iş olarak en önemli rakip şebeke Sinaloa’ya karşı Los Zetas’ı istihdam etti. Cardenas 2004’te tutuklanınca, bu zaafı değerlendirmek isteyen Sinaloa, Körfez’in kalesi Nuevo Laredo’yu ele geçirmek için silaha sarıldı. Binlerce ölümle sonuçlanan çatışmada Körfez galip geldi. Son lider Jorge Eduardo Sanchez, namı diğer El Coss, geçen ay yakalandı.