‘Kardaşlar’ın ‘Hüzün Günü’
Güncelleme Tarihi:
AZERBAYCAN Türkleri 33’üncü yılında 20 Ocak 1990’da Sovyet ordusunun Bakü ve diğer illerde kadın ve çocuk ayrımı yapmadan katlettiği kurbanlarını anıyor... Aradan geçen yıllara rağmen acısı tazeliğini koruyan ve tarihe “Kanlı Ocak” adıyla geçen katliam, 70 yıl süren Sovyet esaretinden sonra Azerbaycan’ın bağımsızlığının kazanılmasında önemli dönüm noktası oldu. “Hüzün Günü” olarak bilinen 20 Ocak katliamını 33’üncü yılında Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Reşad Mammadov, Hürriyet’e anlattı:
SOVYETLERİN KARABAĞ PLANI
“1990’lara gelindiğinde Sovyetler Birliği’nin artık son yıllarıydı. Sovyetleri yöneten kişiler Ermenilere saygısını ve sevgisini göstermek için Azerbaycan’ın ayrılmaz hissesi ve tam ortasına bulunan, Ermenistan ile bir sınırı olmayan Karabağ’ın Azerbaycan’dan koparılması ve Ermenistan’la birleştirilmesi üzerine bir siyaset izlenmekteydi. Azerbaycan’da insanlar buna itiraz ediyordu. 1988 yılından itibaren Azerbaycan Türklerini Ermenistan’dan sistemli şekilde kovmaya başladılar. 250 binden fazla Azerbaycan Türkü ölüm tehlikesi ile evlerinden ayrılmak zorunda kaldı. Bu olayları takiben 9 Ocak 1990’da Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti’nin Parlamentosu, Azerbaycan toprağı olan Dağlık Karabağ’ın Ermenistan ile birleştirilmesi kararı verdi. Bunun üzerine Azerbaycan’da insanlar sokaklara çıkarak protestolar yaptılar, Sovyetler Birliği’nin yöneticilerine müracaatlar ederek bu ayrılıkçılığın karşısının alınmasını talep ettiler.
AZERBAYCAN’IN BAĞIMSIZLIĞINI ENGELLEME ADIMI
Azerbaycan devletinin toprak bütünlüğünün ve bağımsızlığının temin edilmesi istikametinde atılan bu adımları durdurmak için Sovyetler Birliği harekete geçti. 20 Ocak 1990’da Azerbaycan’a içişleri ve savunma bakanlığının askeri kuvvetleri ve istihbarat kuvvetleri gönderildi. Bakü’de Azerbaycan televizyonunun jeneratörü patlatıldı, basının halka bilgi vermesi engellendi. İnsanların sokaklara çıkması engellenmeye çalışıldı. Bir gece içinde silahsız insanlara karşı katliam yapıldı. 147 kişi tanklarla ve zırhlı araçlarla ezilerek, kurşunlanarak öldürüldü. 638 kişi yaralandı, 841 kişi hapse atıldı. Bu, Azerbaycan milletinin gururunu kırmak, Azerbaycan milletinin bağımsızlığa doğru arzularının, isteklerinin önüne geçmek için atılan bir adımdı.
TEK YOL BAĞIMSIZLIKTI
Bütün bunlara rağmen Azerbaycan halkı boyun eğmedi. Sovyetler’in, insanların sokaklara çıkıp kendi haklarını savunmasına karşı; kadınları, çocukları, yaşlıları, genel olarak silahsız insanları öldürmesi Azerbaycan milletinin kafasında bir dönüşüm yarattı. Azerbaycan milleti, bir daha Sovyetler Birliği içinde yaşayamayacaklarını ve yürüyeceği tek yolunun bağımsızlık olduğunu anladı.
SOVYETLER’İN DAĞILMASINA DA SEBEP OLDU
20 Ocak 1990’da Sovyetler Birliği’nin kendi vatandaşına karşı katliam yapması dağılmasının başlangıcıydı. Sovyetler’in dağılmasının sebeplerinin birinin Azerbaycan’da masum insanlarının kanını dökmesi olduğunu tarihçiler de siyasetçiler de söylüyor. 20 Ocak hadisesinin ertesi günü tüm baskılara, olağanüstü hal ilan edilmesine rağmen 2 milyona yakın Azerbaycanlı dışarı çıkarak, katledilmiş insanları defnettiler. O şehitler Azerbaycan’ın bağımsızlığa giden yolunun sembolüdür. O şehitlerin kanı Azerbaycan milletinin bağımsızlık ve toprak bütünlüğü yolunda ödediği bedeldir. Azerbaycan halkı canı ve kanı pahasına savaşarak bugünkü özgürlüğüne ve bağımsızlığına kavuştu.
DAYANIŞMA İÇİNDE OLDUĞUNU GÖSTERDİ
20 Ocak 1990 tarihinde yaşanan katliamın hemen ardından Azerbaycan halkının lideri Haydar Aliyev aile üyeleri ile beraber Azerbaycan’ın Moskova’daki daimi temsilciliğine geldi ve halkıyla dayanışma içinde olduğunu gösterdi, bu kanlı operasyona şiddetle karşı çıktığını ifade etti. SSCB yönetiminin yaptığı bu kanlı operasyonu kınadı. Aynı yılın 20 Kasım tarihinde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclisi’nin oturumunda Haydar Aliyev, 20 Ocak faciasını Azerbaycan halkının egemenlik haklarına bir saldırı olarak değerlendirdi. Ümummilli lider Haydar Aliyev’in ülkemizde yeniden siyasi iktidara gelmesinin ardından 20 Ocak faciası devlet düzeyinde siyasi ve hukuki bir değerlendirmeye tabi tutuldu. Azerbaycan Milli Meclisi’nin Şubat 1994’te yapılan özel oturumunda, 20 Ocak 1990’da masum insanların vahşice öldürülmesi askeri saldırı ve suç olarak değerlendirildi.
ŞEHİTLERİN KANI YERDE KALMADI
Gerçek şu ki, 20 Ocak olaylarında Azerbaycan halkı kararlılığını ve azmini göstermiştir. 20 Ocak şehitlerinin kanı yerde kalmadı, SSCB yıkıldı, Azerbaycan bağımsızlığına kavuştu, hak milli birlik ve hürriyetine kavuştu. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ali Başkomutan İlham Aliyev liderliğindeki 44 günlük Vatan Savaşı’nda elde edilen tarihi zafer ile de 20 Ocak şehitlerinin ruhları huzura kavuştu. 33 yıldır her yıl 20 Ocak’ta yüz binlerce insan kutsal bir yer haline gelen Şehitler Hiyabanı’na geliyor ve Azerbaycan’ın özgürlüğü, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü uğrunda şehit olan şehitlerini rahmet ve sevgiyle anıyor.”