KARAR KÄ°MÄ°N? (Yapışık Ä°kizler ve Ä°nsanların YaÅŸama Hakkı) Geçen hafta tüm uluslararası yayın organları Ä°ngiliz Mahkemeleri tarafından birinin öldürülmesi

KARAR KÄ°MÄ°N? (Yapışık Ä°kizler ve Ä°nsanların YaÅŸama Hakkı) Geçen hafta tüm uluslararası yayın organları Ä°ngiliz Mahkemeleri tarafından birinin öldürülmesi pahasına ayrılmasına karar verilen yapışık ikizleri tartıştı. Bizim artık pek hatırlamadığımız 'insanın birey olarak deÄŸeri nedir' türünden felsefi yaklaşımlar ortalarda gezinirken bu kez iÅŸin içinden Batı dünyası bile çıkamadı.Halbuki biz kısa zaman önce yapışık ikizlerimizi hiç böylesi tartışmalara meydan vermeden ayırıvermiÅŸ ve gazetelerimiz baÅŸarılı doktorlarımızla övünç duymuÅŸlardı. Ä°nsan hakları, Kopenhag kriterleri gibi kavramlarla boÄŸuÅŸan ülkemiz için bu son örneÄŸin anlamlı olabileceÄŸi düşüncesiyle bu hafta 'yapışık ikiz kaosu'nu iÅŸlemek istiyoruz. Malta'lı bir aile ilk çocuklarını beklerken yapılan incelemelerde bebeklerin yapışık ikizler olduÄŸu anlaşılınca bizde de sık rastlanılan 'bu iÅŸi Ä°ngiltere'de daha iyi yaparlar' düşüncesiyle acilen Manchester'a geldi. 8 AÄŸustos günü doÄŸum gerçekleÅŸti ve yapışık ikizler dünyaya merhaba dedi. Bebeklerden Jodie'nin geliÅŸimi iyi ve saÄŸlıklıydı ancak ikizi Mary'nin beyin geliÅŸimi tam olmamıştı ve kalp-akciÄŸer iÅŸlevlerini tamamen kardeÅŸine bağımlı olarak sürdürebiliyordu. Doktorlar acil olarak ikizlerin ayrılması gerektiÄŸini, bunun Mary'nin kurban edilerek Jodie'nin kurtarılması demek olduÄŸunu söylediler. Aksi takdirde kısa zaman içinde iki bebek de kaybedilecekti. Ä°ÅŸler böylece karıştı. Aile Katolik olduÄŸu için buna kesinlikle karşı çıktı. Doktorlar mahkemeye baÅŸvurdular. Aileyi, doktorları, Jodie ve Mary'i , halk saÄŸlığı konfederasyonunu ve hükümeti temsil eden avukatlar Lordlar Kamarası üyesi üç hakime karşı savunma yaptı. Ä°ngiliz Katolik Kilisesi BaÅŸkardinali O'Connor bir manifesto yayınlayarak 'masum' Mary'nin yaÅŸam hakkının mutlak olduÄŸunu ifade etti. Ölümü hak edecek hiç bir ÅŸey yapmamıştı.Mahkemede Mary'nin gerçekten 'bir insan olarak var olup olmadığı' tartışmaya açıldı. Jodie'nin avukatı Mary'nin bilinçli olmasa da müvekkilinin kanını emerek ölümüne yol açtığını ve 'suçlu' olduÄŸunu söylüyordu. Mary'nin avukatı ise bunun yaÅŸamı solunum cihazına baÄŸlı bir insanın makinesini kapatmaktan bir farkı olmadığını iddia ediyordu. Sonunda mahkeme karar verdi: 'Mary, yaÅŸam hakkı olsa da canlı kalmak için yeterli hakka sahip görülmemiÅŸtir. KardeÅŸinin ÅŸansını da elinden alarak bir parazit gibi hayatta kalabilmektedir. Bu durumda Jodie'nin kardeÅŸini ölüme teÅŸebbüs suçundan itham etme hakkı vardır. Mary için bu aÅŸamada bir ÅŸey yapmak maalesef olanaksızdır, ancak Jodie doktorlarca yaÅŸatılabilir.'Bu sonuç konuya bir nokta koyamadı elbette. Ameliyat Kasım ayında planlanıyor. Ancak aile hem Malta hükümetini ayaklandırdı hem de bir üst mahkemeye gitti. Nihai karar merakla bekleniyor.Sırası gelmiÅŸken kısaca 'yapışık ikiz' den ne anladığımızı özetleyelim isterseniz. Tek yumurtadan geliÅŸen ve her zaman aynı cinsiyette olan bebekler bunlar. Sıklıkla kız bebek olarak doÄŸuyorlar. 200 bin canlı doÄŸumda bir görülüyor. Genetik veya çevre etkileÅŸimi ile döllenmenin ilk 13 günündeki bir soruna baÄŸlı olarak ikizlerin ayrılması gerçekleÅŸemiyor. En çok göğüs kafesi ortak olan tipini görüyoruz. Bilinen 36 ayrı tipte birleÅŸme mevcut. Aslında yapışık ikizler tarih boyunca her zaman ilginç olaylara neden olmuÅŸlar. Önceleri mitolojinin deÄŸiÅŸmez karakterleri. Tanrı Janus iki yüze sahip; biri genç diÄŸeri yaÅŸlı. Centaurs at ve insanın bir karışımı. Çift baÅŸlı kartal Avrupa'nın sembollerinden.Tarihte bildirilen ilk yapışık ikiz vakası 1110 yılında Ä°ngiltere'de doÄŸan Mary ve Eliza Chulkhurst. 34 yıl yaÅŸamışlar. KardeÅŸi öldüğünde doktorlar Eliza'nın hayatını kurtarmak için hemen ikizleri ayırmak istemiÅŸler ama o kabul etmeyerek ölümü seçmiÅŸ. Ancak gelmiÅŸ geçmiÅŸ en meÅŸhur ikizler ise 'Siyam ikizleri' olarak da bilinen Chang ve Eng kardeÅŸler. 1811 yılında Siyam'da doÄŸmuÅŸlar. 17 yaşına kadar bu ülkede yaÅŸamışlar. Bir gün onları gören Amerika'lı bir kaptan annelerinden parayla satın alarak gemiyle Amerika'ya getirmiÅŸ bizimkileri. Sonraları Kaptan Coffin onların menajeri olarak ÅŸov dünyasına sokmuÅŸ ikizleri. Öyle ünlü olmuÅŸlar ki zamanla Avrupa'dan davet alarak Kraliçe'nin bile huzuruna kabul edilmiÅŸler. Avrupalı doktorlar çeÅŸitli deneyler yapmışlar üzerlerinde. 1832'de ikizler Coffin'le kontratlarını bozarak kendi baÅŸlarına iÅŸe devam kararı almış. Bu arada Amerikan vatandaÅŸlığına kabul edilerek 'Bunker' soyadını beÄŸenmiÅŸler. 1843 yılında iki kız kardeÅŸle (yapışık olmayan) evlenmiÅŸler. 31 yıl evliliklerinde 21 çocukları olmuÅŸ. Amerikan Bağımsızlık savaşı sırasında bir sembol olarak toplantıların deÄŸiÅŸmez üyesiymiÅŸler . 1874 yılında Chang aniden ölmüş. Eng ise takip eden saatler içinde yaÅŸamını kaybetmiÅŸ. Yapılan otopside Chang'ın beyine giden bir pıhtı nedeniyle; Eng'in ise bütün sistem kanının ölü tarafa akması nedeniyle öldüğü saptanmış. Ä°kizler savaÅŸ sonrası yeni kurulan Amerikan toplumunun bir kült haline getirilmiÅŸ. Bireysel olarak bağımsız ama tek vücut; saÄŸlıklı bir aile yapısı ve çocuk sahibi, vatanını seven örnek insanlar. Yapışık ikizlerden film yıldızı olanlar da var. Hilton kardeÅŸler konusu çok ilginç olan filmle ödüller almışlar. Yapışık ikizlerden biri cinayet iÅŸleyince hapse nasıl atılabileceÄŸi tartışmasını iÅŸleyen bir senaryo ile. En son 1993 yılında parası olmadığı için ikizlerini (Angela ve Amy Lakeberg) ayırma ameliyatı yaptırmayan bir aile nedeniyle dikkat çekmiÅŸti bu konu. Amerikan SaÄŸlık Sigortası ameliyat masraflarını üzerine almış; bunun için 1 milyon dolar harcamış ama sonunda ikizlerin her ikisi de yaÅŸamını kaybetmiÅŸti. Bütün Amerika'da saÄŸlık sigortası neyi desteklemeli yönlü bir tartışma baÅŸlamıştı sonraları. Paraların sokaÄŸa atıldığı sonucuna varılmıştı. Siz her zaman olduÄŸu gibi ülkemizin bu türlü kavramları tartışmak için iyi seçilmiÅŸ bir toprak parçası olmadığını düşünebilirsiniz. Etik, ahlak veya insan hayatı ne zaman dikkate deÄŸer bulundu ki yapışık ikizleri tartışalım da diyebilirsiniz. Bu konular biraz derdi olmayan insanların ortaya attığı bilim-kurgu vasfında olaylar gibi gelebilir size. Vallahi zaten gazetelerimiz de sizle aynı fikirde. 8 farklı ülkenin gazetelerini inceledik, hep birinci sayfada olan habere bizim acayip mahlukata meraklı anchor-adamlarımız bile hiç deÄŸinmedi. SaÄŸlıcakla kalınız…Dr. Serdar GÃœNAYDIN - 2 Ekim 2000, Pazartesi Â