Karanlıkta Uyananlar

35 yıl öncesinden gelen film ‘İki ustadan bir başyapıt: Ertem Göreç ve Vedat Türkali’ başlığıyla gösteriliyor

İSTANBUL Film festivali’nde bugün

EMEK

(0212) 293 84 39

12.00 ve 18.30 Kirazın Tadı (Yön: Abbas Kiarostami)

15.00 Mayıs Kadını (Yön: Rakhshan Bani-Etemad)

21.30 Mahluklar ve İnsanlar Hakkında (Yön: Alexei Balabanov)

ATLAS

(0212) 252 85 76

12.00 ve 18.30 İkinai (Yön: Hiroshi Shimizu)

15.00 ve 21.30 Taş Ocağı (Yön: Marion Hansel)

ALKAZAR

(0212) 293 24 66

12.00 Lola ve Bilidikid (Yön: Kutluğ Ataman)

15.00 ve 21.30 İtiraf Ediyorum (Yön: Alfred Hitchcock)

18.30 Savaş Tiyatrosu (Yön: Mario Martone)

BEYOĞLU

(0212) 251 32 40

12.00 Kayıkçı (Yön: Biket İlhan)

15.00 ve 21.30 Karanlıkta Uyananlar (Yön: Ertem Göreç)

18.30 Kaçıklık Diploması (Yön: Tunç Başaran)

MODA

(0216) 337 01 28

12.00 Yersiz Yurtsuz (Yön: Agnes Varda)

15.00 Ağustos'ta Balıklar (Yön: Yoichiro Takahashi)

18.30 Şöhretin Bedeli (Jerry Schatzberg)

21.30 Canavarın Gelini (Ed Wood)

‘‘Karanlıkta Uyananlar’’ bu yıl Festival'in Onur Ödülleri'ne layık görülen biri yazar biri yönetmen, kendi alanlarında ustalık mertebesine ulaşmış iki ismin; Vedat Türkali ve Ertem Göreç'in ortak başyapıtları olarak nitelendiriliyor.

Türk sinema tarihinin doruklarından sayılan film, iki büyük sanatçıya adanmış özel bir saygı sunumu çerçevesinde yıllar sonra sinema salonlarında seyirciyle buluşacak. 1964 yılında çekilen siyah-beyaz filmin bir başka özelliği de Türk sinemasında grev ve işçi sorunları üstüne yapılmış ilk film olması.

Konusuna geçmeden önce filmin yaratıcılarından bahsedelim isterseniz. Filmi yöneten Ertem Göreç sinemaya 1950'lerde Orhon M. Arıburnu, Atıf Yılmaz, Abdurrahman Palay ve Memduh Ün gibi isimlere asistanlık yaparak başladı. 1960 yılında ‘‘Kanlı Sevda’’ filmiyle ilk yönetmenlik denemesini gerçekleştiren Göreç, ilk önemli çıkışını Vedat Türkali işbirliğiyle ‘‘Otobüs Yolcuları’’ ve ‘‘Karanlıkta Uyananlar’’ ile yaptı. Çoğunun senaryosunu da yazdığı 75 filminden en önemlileri arasında; ‘‘Rifat Diye Biri’’, ‘‘Cici Kan’’, ‘‘Kızgın Delikanlı’’, ‘‘İkibin Yılın Sevgilisi’’, ‘‘Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler’’ ile Yılmaz Güney'le çevirdiği ‘‘Yiğit Yaralı Olur’’, ‘‘Beyoğlu Canavarı’’, ‘‘Namus ve Silah’’ ve ‘‘Can Pazarı’’ sayılabilir.

‘‘Karanlıkta Uyananlar’’ın senaryosunu yazan Vedat Türkali ise 1960'ta Atıf Yılmaz'ın ‘‘Dolandırıcılar Şahı’’ filminin senaryosunu yazarak Yeşilçam'a adım attı. Gerçek adı Abdülkadir Pirhasan olan Vedat Türkali, ‘‘Otobüs Yolcuları’’ ve Antalya'da ödül kazandığı ‘‘Karanlıkta Uyananlar’’ın senaryolarıyla ilgi çekti. 1965'te Yılmaz Güney'li ‘‘Sokakta Kan Vardı’’ ve 1972'de ‘‘Kopuk’’ ve ‘‘Korkusuz Aşıklar’’ olmak üzere üç film yönetti. Türk sinemasına daha çok senarist olarak önemli katkıları bulunan Türkali'nin başlıca senaryoları; ‘‘Bedrana’’, Antalya'da ödül aldığı ‘‘Kara Çarşaflı Gelin’’, ‘‘Kızıl Vazo’’, ‘‘Seni Kaybedersem’’, ‘‘Bir Gecelik Gelin’’, ‘‘Şehirdeki Yabancı’’, ‘‘Kızgın Delikanlı’’ ve ‘‘Güneşli Bataklık’’.

Vedat Türkali'nin senaryosunu yazdığı, Ertem Göreç'in yönettiği ‘‘Karanlıkta Uyananlar’’ı Turgut Ören ve Mahmut Demir görüntülemiş, müzikleriniyse Nedim Otyam yapmış. Fikret Hakan, Ayla Algan, Beklan Algan, Tülin Elgin, Kenan Pars, Mümtaz Ener, Tolga Tigin ve Ersun Kazançel'in oynadığı, İtalyan yeni-gerçekçiliğinden izler taşıyan filmin konusu ise kısaca şöyle:

Yetimoğlu Boya Fabrikası'nın işçileri patronlarıyla anlaşamayınca bağlı bulundukları sendikanın da desteğiyle greve gitmeye hazırlanır. Ancak üç işçinin işlerine son verilmesiyle işçiler arasında bölünme başlar. Kısa süre sonra işçileriyle anlaşmaya karar veren patron, kalp krizi geçirerek ölür ve fabrikanın yönetimi oğluna kalır. Bu konuda hiç deneyimi olmayan oğlan, müdürlerin elinde oyuncak olur. Bu arada yakın arkadaşı kaynakçı Ekrem sendikanın önemini ve grevin bilincini kavrayamayan işçilerin başına geçer ve onları greve zorlar. Dayanışmanın bilinciyle birleşen işçiler birleşerek yeni patronlarının karşısına dikilirler. Göreç bir yandan sınıf mücadelesini anlatırken bir yandan da işçi bir kadınla erkeğin aşkıyla, genç fabrikatör ve ressam sevgilisinin ilişkisini paralel kurguyla verir.

Günümüzden 35 yıl önce çevrilen pırıl pırıl siyah-beyaz görüntüleriyle ve gerçekçi yaklaşımıyla dikkat çeken film, olay yaratmış ve tahmin edilebileceği gibi sansür engeline takılmıştı. Çeşitli ödülleri de olan ‘‘Karanlıkta Uyananlar’’ günün en ilgiye değer filmlerinden. İzlemeye çalışın.