Emre ÖZPEYNİRCİ
Oluşturulma Tarihi: Aralık 17, 2008 00:00
Tüketiciler açısından yılın son 2 haftası çok önemli fırsat sunuyor. Bir taraftan son 3 ayda dövizde yaşanan yüzde 20’lik artış otomobil fiyatlarına yansıtılmazken, diğer taraftan düzenlenen kapmanyalarla, son 2 yılın en ucuz otomobilleri satılıyor. Otomotiv sektörü yetkilileri, fiyatların Ocak ayından itibaren bugünkü seviyesini koruyabilmesinin çok zor olacağını belirtiyor. Yani tüketiciler için ucuz otomobil almak için son 14 güne girmiş bulunuyoruz.
DÜNYAYI saran, Amerikan otomotiv devlerini iflasın eşiğine getiren global ekonomik kriz Ekim ayından itibaren Türkiye’de otomotiv sektörünü de derinden etkiledi. Son yıllarda otomotiv firmalarının yüzlerini güldüren yılın son üç ayındaki satış yükseliş grafiği, kriz nedeniyle bu kez yerini ciddi düşüşlere bıraktı. Yılın son çeyreğinin ilk yükseliş ayı olan ekim ayında otomotiv satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 37 düşerken, kasımda ise düşüş daha da hızlandı ve yüzde 58’5’i buldu. Ekim ve kasım ayında yaşanan ani ve beklenmeyen düşüşlerle 11 aylık dönemde tahminlerin çok altına inerek 452 bin adede gerileyen binek ve hafif ticari araç satışları, düşüş eğiliminin sürmesiyle yılı 500 bin adedin bile altında kapatacağının sinyalini verdi. Firmaların Kasımda satışların bıçak gibi kesilip, otomotiv pazarının beklenenden daha fazla daralması, firmaların ellerindeki stoğu 160 bin adede, parasal yükü ise 2.5 milyar dolara çıkardı.
11 AYIN SULTANI
Otomotiv sektörünün şimdi bu stoğu biraz da olsa eritmek için tek umudu ilk 15 günü bayram tatiliyle geçen aralık ayının son iki haftası. Aslında otomobil satışlarında aralık ayının diğer 11 aya göre ayrı bir önemi var. Hem yılın son kampanyaları aralıkta düzenleniyor, hem insanlar yeni yıla satın alma ile girmek istiyor hem de şirketler vergi avantajlarından yararlanmayı planlıyor. Üç önemli etken talebi etkiliyor ve satışlar geçmiş yıllarda olduğu gibi 100 bin adetleri dahi geçebiliyor. Şimdi otomotiv şirketleri yılın son iki haftasında bu etkenlerden dolayı satışlarını artırmak için son aylardaki kampanya rüzgarını daha da kuvvetlendirerek estirmeye başladı.
Tüketiciler açısından bakıldığında ise yılın son 2 haftası önemli bir fırsat sunuyor. Bir taraftan son 3 ayda dövizde yaşanan yüzde 20’lik artış otomobil fiyatlarına yansıtılmazken, diğer taraftan düzenlenen kapmanyalarda 25 bin YTL’ye varan indirimler, son 2 yılın en ucuz otomobillerininin pisayada satılmasını sağladı. Otomotiv sektörü yetkilileri, fiyatların Ocak ayından itibaren bugünkü seviyesini koruyabilmesinin çok zor olacağını belirterek, "Yeni yılda fiyatlara enflasyon zammı ve yansıtılmayan kur farkı eklenecek. Ayrıca yeni yılda kampanyaların sürdürülmesi maliyetler nedeniyle daha zor" yorumunu yapıyor. Yani tüketiciler için ucuz otomobil almak için son 15 güne girmiş bulunuyoruz.
KAMPANYALAR ÇEŞİTLENDİ
Otomotiv sektörü, hayati önem taşıyan son iki haftaya girerken, hemen hemen tüm firmalar kampanya silahını çekti. Yılbaşından bu yana hiç dinmeyen kampanya rüzgarı yeni yıla kadar uzatılırken, her hafta farklı bir kampanya açıklanan otomotivde yılın son avantajları da oldukça çeşitlenerek tüketicinin beğenisine sunuldu. Ellerindeki stoku eritmek için uğraşan firmalar 25 bin YTL’ye kadar indirim yaparken, bir çok marka ÖTV ve KDV’leri bile karşılamaya başladı.
FİNANSMAN DESTEĞİ ARTTI
Ekim ayından itibaren finansal krizle birlikte bankaların kredi kullanımını azaltması sonucu yılın son döneminde firmaların en çok kullandığı kampanya yöntemi finansman desteği vererek, sıfır faizle kredi kullandırmak oldu. Otomotiv firmalarının bir çoğu kendi finansman yöntemlerini devreye sokarak müşterilerine 12 hatta 24 aya kadar 0 faizle kredi kullandırmaya başlarken, satış fiyatı üzerinden 25 bin YTL’yi bulan indirimlerin yanısıra, bedava benzin, bakım indirimleri gibi farklı kampanyalarda tüketicilerin beğenisine sunuldu.
Türk halkı krizde küçük oto yerine büyük istiyorTÜRKİYE’de bu yılın Ocak-Kasım döneminde toplam 451 bin 945 adet araç satılırken, geçtiğimiz yıla göre satışlar yüzde 8.5 düştü. Aslında yılın ilk 6 ayında geçtiğimiz yıla göre sürekli yükselen toplam pazar, Haziran ayından itibaren inişe geçti ve Amerika’dan yayılan global krizin etkisiyle Ekim ayında iyice kan kaybetmeye başladı. Kasım ayına gelindiğinde ise aylık bazda kayıp geçtiğimiz yıla göre yüzde 58.5 olarak gerçekleşti. Şimdi bütün gözler Aralık ayında. İlk iki haftası bayrama denk geldiği için son iki haftasına büyük umut bağlanan Aralık ayında, otomotiv firmaları kampanyalarla Kasım ayını geride bırakmak istiyor.
Kriz dönemlerinde Türk tüketicilerin satın alma alışkanlıkları dünyadan farklı olduğu Kasım ayı sonu itibariyle satışlarda net olarak ortaya çıktı. Çünkü krizde tüm dünyada küçük otomobil talebi artarken, Türkiye’de küçükten büyüğe yönelme yaşanmış. Otomotiv sektörü yetkilileri bundan önceki krizlerde de benzer durumun yaşandığını belirtiyor. ODD raporuna göre 2007 yılında B (küçük) sınıfı C (Orta) sınıftan daha fazla pazar payına sahipken, bu yılın aynı dönemde orta sınıfın payı küçük sınıfı geçmiş durumda. Yetkililer buna gerekçe olarak Türk tüketicilerin kampanyaların da etkisiyle krizde az parayla alabileceği en büyük aracı almak istediğini gösteriyor.
Kasım sonu itibariyle küçük sınıfın toplam otomobil satışlarındaki payı yüzde 44’ten 41’e düşerken, orta sınıfın payı ise yüzde 39’dan yüzde 41’e yükselmiş. 2007 yılının Ocak-Kasım döneminde toplam 128 bin 947 adet küçük otomobil satılırken, bu yıl bu sayı yüzde 12’lik düşüşle 113 bin 732’ye gerilemiş durumda. Orta sınıfta ise adetsem olarak çok küçük bir düşüş yaşansada, pay olarak artış dikkat çekici. Geçtiğimiz yıl 115 bin 731 adet orta sınıf otomobil satılırken bu yıl bu sayı 114 bin 958 olarak gerçekleşmiş. Kasım sonu itibariyle bir tek D (üst) ve E (lüks) sınıfta artış yaşanırken en büyük kayıp, A (mini) ve F (üst lüks) sınıfta görülüyor.
Stok maliyeti korkulu rüyaEkim ve kasım aylarında satışları ciddi oranlarda düşen otomotiv sektörü yılın son ayına büyük stokla girdi. Kasımda satışların bıçak gibi kesilip, otomotiv pazarının beklenenden daha fazla daralması, firmaların ellerindeki stoğu 160 bin adete çıkardı. Otomotiv sektörü yetkilileri kaba bir hesapla bu stokun maddi yükünün 2.5 milyar doları bulduğunu kaydediyor. Otomotiv firmalarını zorlayan en büyük sorun ise bu paranın büyük bir kısmının henüz ödenmemiş olması. Gelecek yıl vadelerin gelmesiyle birlikte bu sorunun otomotiv firmalarının korkulu rüyası olacak gibi görünüyor.
2009’da pazar yüzde 20 düşer
Türk otomotiv sektörü 2009 yılına ilişkinde çok iyimser bir tablo ortaya koyamazken, özellikle yeni yılın ilk 6 ayının sıkıntılı geçeceğini söylüyorlar. Sektör yetkilileri, her yılın ilk aylarında satışların düştüğünü hatırlatarak, bunun 2009’da da yaşanacağını öngörüyorlar. Ama sektör yetkilileri 2009 yılında 6’ncı aydan sonra satışların artacağı görüşünde birleşiyor. 2009 yılına ilişkin pazar tahminleri ise 2008 yılının yüzde 20 altında. Son iki haftanın iyi geçmesiyle 2008 sonunda 500 bin adetlik bir pazarın oluşacağı varsayılırsa, 2009 yılında toplam pazarın 400 bin adet civarında oluşacağı öngörülüyor.
Hangi sınıfta ne kadar oto satıldıSınıf2008 2007 Değişim (%)
A (Mini)1762 2597-32
B (Küçük)113732 128947-12
C (Orta)114958 115731 -1
D (Üst) 35487 33924 5
E (Lüks)11773 11355 4
F (Üst lüks)2407 3166-24
Toplam280.119 295.720-5