Kamışlı’ya hafif bir yağmur yağıyordu Yusuf ile Dima birbirlerine tutuldu

Son beÅŸ yılda Suriye ile Türkiye arasında iliÅŸkilerin geliÅŸmesi sınır boylarındaki sosyal hayatı da canlandırdı. Mayın kaplı 877 kilometre uzunluÄŸundaki Suriye sınırının iki yakasında hızlı deÄŸiÅŸim yaÅŸanıyor. Urfa, Mardin, Gaziantep ve Hatay iki ülke arasında yaÅŸanan deÄŸiÅŸimin etkisini görmeye baÅŸladı. Sınır boylarında uzanan Nusaybin, Ceylanpınar, Kilis gibi ilçelerin nüfuslarında patlama var. Çarşılar hareketlendi, ticaret hızlandı, gündelik hayat çeÅŸitlenmeye baÅŸladı. Mardin'in Nusaybin ilçesiyle Suriye'nin Kamışlı kasabası arasında alışveriÅŸler arttı. Bayramlardaki serbest görüş akrabalık iliÅŸkilerini yeniden canlandırdı. Suriye'den Nusaybin'e gelin yaÄŸmuru baÅŸladı. Türkiye tarafından da karşı yakaya kız veriliyor ama bu sayı ancak onda bir düzeyinde kaldı. Bu arada Suriyeli damatlar arasında da Türkiye'ye yerleÅŸme eÄŸilimi hızlandı. 90 bin nüfuslu Nusaybin ve köylerinde yaklaşık 500 karma evlilik yapılmış. Karma evliliklerin neredeyse tamamı tek eÅŸli. SöylendiÄŸi gibi Suriye'den ciddi oranda bir 'kuma göçü' söz konusu deÄŸil. Sınırın karşı yakasında yürürlükte olan medeni kanun, zannedilenin aksine daha ‘‘medeni.’’ Suriye, Fransız Medeni Kanunu'nu örnek almış. ÇokeÅŸliliÄŸe kesinlikle izin verilmiyor. Cezası çok ağır olduÄŸundan kimse de bu alanda bir hukuk ihlalini göze alamıyor. Evlilik denilince tekeÅŸlilik anlaşıldığından Suriyeliler kızlarını karşı tarafa kuma olarak göndermiyor. Bir de Suriye'nin kuzeyindeki okuma yazma oranı Türkiye'nin GüneydoÄŸu illerine oranla daha fazla. EÄŸitim düzeyinin etkisiyle de çokeÅŸlilik ortadan kalkmış. Suriye'de baÅŸlık parası karşılığı yapılan evlilikler yok denecek kadar az. Son yıllarda baÅŸlık parasına karşı yapılan kampanyalar sayesinde Türk tarafında da bu gelenek etkisini kaybetti. Ama baÅŸlık parasında diretenler için rayiç en az 3 bin dolardan baÅŸlıyor. Kızını kuma vermeyi kabul eden Suriyeli ailelere ise, el altından 50 bin dolara kadar baÅŸlık parası ödendiÄŸi söyleniyor. Yusuf AÅŸ (29) ile Dima Melek (22) bir yıl önce tanışmış. Yusuf, serbest muhasebeci, aynı zamanda açık öğretimde iktisat okuyor. Dima lise mezunu. Geçen Ramazan Bayramı'nda Suriye tarafındaki Kamışlı'ya geçen Yusuf, bir akrabalarının evinde kalmış. Ertesi gün kaldığı eve Dima'nın ailesi misafir gelmiÅŸ. Dışarda çok güzel bir yaÄŸmur yağıyormuÅŸ. Bir ara fırsatını bulup Dima'ya adının anlamını sormuÅŸ. Genç kız, ‘‘Dima, yavaÅŸ yavaÅŸ yaÄŸan yaÄŸmur anlamına geliyor’’ diye yanıtlamış. Yusuf, ‘‘Tıpkı ÅŸu an Kamışlı'ya yaÄŸan yaÄŸmur gibi mi’’ diye sormuÅŸ. Dima gülümsemiÅŸ ve ‘‘Sizin oralarda yaÄŸmur hep hızlı mı yaÄŸar, Nusaybin'in diması olmaz mı’’ diye karşılık vermiÅŸ. ‘‘Bizim oranın diması da güzeldir ama bu kadar güzel yaÄŸan dimaya ilk defa rastladım’’ demiÅŸ Yusuf. Tam bu sırada cep telefonu çalmış. Arayan babasıymış. ‘‘Evlat, iki gündür ordasın, bari gönlüne göre bir kız bulabildin mi’’ diye sormuÅŸ damdan düşer gibi. Delikanlı ne diyeceÄŸini bilememiÅŸ. Kürtçe de konuÅŸsa, Arapça da konuÅŸsa anlayacaklar. Türkçe ‘‘Şu anda nereden çıkardın baba, ben buraya akrabalarımızı görmeye geldim, kız bulmak için gelmedim ki’’ diye cevaplamış. Babası ısrarla, ‘‘Yine de sen kendine münasip bir kız, bize de uygun bir gelin bak’’ deyip telefonu kapamış. Dima, kötü bir ÅŸey olup olmadığı sormuÅŸ. Yusuf, ‘‘Henüz bu olup bitenlerin iyi mi yoksa kötü mü olduÄŸunu anlayamadım’’ diye karşılık vermiÅŸ.O gün Nusaybin'e dönmesi gerekiyormuÅŸ. Konakladığı akrabasının gençleri, bir gün daha kalması için ısrar etmiÅŸler. Dima'nın babası da gençleri evlerine davet etmiÅŸ. Yusuf, bir gün daha kalmış. Sonra bir gün daha. Günler çabuk geçmiÅŸ. Nusaybin'e dönmüş. Ama Dima'yı aklından hiç çıkaramamış. Ertesi gün hemen telefonla aramış. Sonra o onu aramış. Bir ay sonunda yüksek telefon faturası gelince, karşı tarafa geçen tanıdık vasıtasıyla Dima'ya bir sim kart göndermiÅŸ. Artık her gün, hatta her gece görüşmeye baÅŸlamışlar. Her ÅŸeyi konuÅŸuyorlarmış. Dünyaya bakışlarını, sevgi anlayışlarını, çocuklar hakkındaki görüşlerini karşılaÅŸtırıyorlarmış. Sonunda Yusuf, evlilik bahsini açmış. ‘‘Evlenmeyi düşünüyor musun’’ diye sormuÅŸ. ‘‘Sadece birisiyle olursa düşünüyorum’’ demiÅŸ Dima, ‘‘Sakın kim diye sorma biliyorsun...’’ ‘‘Ben de...’’ demiÅŸ Yusuf. Karşılıklı olarak telefonu sessizce kapatmışlar.O gece iki genç de sabaha kadar uyumamış. Yusuf, sabah olur olmaz Dima konusundaki kararını ailesine açmış. Babası annesine dönerek, ‘‘Bak ben demedim mi sana. O bayram günü içime doÄŸmuÅŸtu’’ diye gülümsemiÅŸ. Gerekli izinleri aldıktan sonra karşı tarafa geçmiÅŸler. NiÅŸanı yapıp düğün hazırlıklarına baÅŸlamışlar. 5.5 ay önce de evlenmiÅŸler. Onlar ermiÅŸ muradına...Ama altı ay önce deÄŸiÅŸtirilen yabancı evliliklerle ilgili yasanın azizliÄŸine uÄŸramışlar. Yusuf AÅŸ, ‘‘EÄŸer bir hafta önce davransaydık, eÅŸim hemen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olacaktı. Ama ÅŸimdi en az üç sene beklemek zorundayız’’ diyor. Yeni yasa gereÄŸi her ay başı emniyet yabancı ÅŸube müdürlüğüne giderek imza atıyorlar. EÄŸer çift birlikte ÅŸehir dışına çıkacaksa, bunu emniyete bildirmek zorunda. Bu üç yıl boyunca sürecek. Bu süre sonunda uygun görülürse Dima'nın yurttaÅŸlığı onaylanacak. Uygun görülmezse beÅŸ yılın tamamlanmasını bekleyecekler. Ama olsun, bakın fotoÄŸraflarına yine de çok mutlular. Ä°liÅŸkiler ısındı gelin trafiÄŸi hızlandıSınırın her iki tarafında da Kürt kökenli yurttaÅŸlar yaşıyor. Arap köyleri daha çok sınırın Antakya kesiminde. Tabii iki yakanın Arapları ile Kürtleri birbiriyle akraba. Bir de Süryaniler var. Mardin, Adıyaman ve biraz da Antakya civarında yaÅŸayan Türkiye Süryanileri'nin sayısı bundan 80 yıl önce 200 bin civarındaydı. Åžimdi ise bu sayı tüm Türkiye'de yaklaşık 10 bine kadar indi. Suriye'de ise tam tersi yaÅŸandı. Sadece Nusaybin'in karşısındaki Kamışlı kentinde 15 bin kadar Süryani yaşıyor. Artık Türkiye Süryanileri karşı yakadan kız alıyor. Süryani köylerinde 100'den fazla Suriyeli gelin olduÄŸu söyleniyor. KÃœRTLER SURÄ°YE'DE ECNEBÄ°Türkiye-Suriye sınırında yaÅŸanan deÄŸiÅŸimi görmek için Mardin'e gittik. Mardin'in sınır ilçesi Nusaybin'de karma evlilik yapan çiftlerle görüştük. Yetkililerle konuÅŸtuk. Siyasi dönüşümü nasıl deÄŸerlendirdiklerini öğrenmek için Nusaybin'deki parti merkezlerine uÄŸradık. ÇoÄŸu parti lokali gündüz saatlerinde bomboÅŸ. DEHAP'ınki gece ve gündüz arı kovanı gibi. Partili kadınlar bölgede baÅŸlık parasının ve kumalık sisteminin kaldırılması için mücadele veriyor. DEHAP Nusaybin Ä°lçe Sekreteri Ahmet Dinç de baÅŸlık parasına ve kuma geleneÄŸine son verilmesi gerektiÄŸine inanıyor.Sınır geçiÅŸlerinin kolaylaÅŸtırılması sonrasında DEHAP'lılar da karşı yakaya gidip gelmeye baÅŸlamış. Suriye'de gördükleri sosyal, siyasi ve hukuki durum karşısında ÅŸaÅŸkınlığa uÄŸramışlar. Anlattıklarına göre, Kürtlerin büyük bölümü kimliksiz. YaÅŸadıkları il dışına çıkamıyorlar. Kimlik sahibi olanlar da 'ecnebi' yani yabancı statüsünde. Hindistan'daki kast sistemi gibi toplumsal katmanlar arasında aşılmaz engeller bulunuyor. Bu nedenle Suriye'dekiler Türkiye'ye yerleÅŸmeye can atıyor. Ahmet Dinç, bunun evliliklerin artmasının da nedenlerinden biri olduÄŸunu söylüyor.Nusaybin EÄŸitim ve Dayanışma DerneÄŸi BaÅŸkanı Müfit Adnan YumuÅŸak da aynı sonuca ulaÅŸmış. Suriye uyruklu eÅŸiyle altı yıl önce evlendiÄŸini söyleyen Müfit Bey, Türkiye'nin Suriye ile karşılaÅŸtırılmayacak denli ileri olduÄŸunu belirterek, ‘‘Onlar Türkiye'yi Avrupa gibi deÄŸerlendiriyor. Demokrasimiz onlarınki karşısında fersah fersah ileri. Bunu karşı tarafa geçtiÄŸinizde daha net görüyorsunuz’’ diyor. Suriye'de kumalık sisteminin olmadığını belirten YumuÅŸak, Türkiye'ye gelen gelinler içinde kumaların sayısının yüzde bir olduÄŸunu söylüyor. Â