Kahramanlıkta babasına çektiÄŸi zannedilen paÅŸa orduyu mahvetti

18. asırda yaÅŸamış olan Hacı Ä°vaz PaÅŸa, Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun son büyük komutanlarındandı ve pek çok zafer kazanmıştı. Ölümünden sonra çıkan Rus savaşı sırasında oÄŸlu Ä°vazpaÅŸazade Halil PaÅŸa, 1768’de ‘babasına çekmiÅŸtir’ diye düşünülerek ordunun başına geçirildi ama askerlik konusunda son derece yeteneksiz olduÄŸu anlaşıldığında iÅŸ iÅŸten çoktan geçmiÅŸti.Halil PaÅŸa, sayıca Osmanlı ordusunun beÅŸte biri kadar olan Rus ordusunun önünde büyük bir yenilgiye uÄŸradı ve en büyük maÄŸlubiyet belgelerimizden biri olan Küçük Kaynarca AndlaÅŸması’nı imzalamak zorunda kaldık.Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu, 17. yüzyılın sonlarından itibaren yetenekli komutan bulamamış, birçok muharebe yeteneksiz komutanlar yüzünden kaybedilmiÅŸti.Bu durum, Avusturya ve Rusya ile 1736 ile 1739 yılları arasında yaÅŸanan savaÅŸa kadar devam etti ve Türkiye, HekimoÄŸlu Ali PaÅŸa ile Hacı Ä°vaz PaÅŸa gibi yetenekli komutanları sayesinde her iki devleti de yenmeyi baÅŸardı. Hacı Ä°vaz PaÅŸa, yıllar önce kaybedilmiÅŸ olan Belgrad’ı yeniden fethetti.Uzun bir barış döneminden sonra, 1768’de Rusya’ya karşı yeniden savaÅŸa girildi. Ruslar karşısında arka arkaya maÄŸlubiyetler alınmaya baÅŸlanınca, Hacı Ä°vaz PaÅŸa’nın oÄŸlu Ä°vazpaÅŸazade Halil PaÅŸa, ‘babasına çekmiÅŸtir’ diye düşünülerek sadrazamlığa tayin edildi. Ama, Halil PaÅŸa, babasının aksine savaÅŸtan hiç anlamıyordu ve Tuna sahilindeki Kartal Muharebesi’nde kendi kuvvetlerinin beÅŸte biri büyüklüğündeki bir Rus ordusuna maÄŸlup oldu.Belgrad, Osmanlı Devleti’ne her zaman problem çıkarmış, sık sık elimizden gitmiÅŸ ama sonra geri almıştık. Kanuni Sultan Süleyman, 1521’de, stratejik açıdan Orta Avrupa’nın kilidi olan Belgrad’ı fethetmiÅŸti. 200 yıl Osmanlı idaresinde kalan Belgrad’ı, 1715-1718 savaÅŸları sırasında Avusturya iÅŸgal etti.Derken, aradan 20 yıl geçti. 1736-1739 Savaşı’nda yetenekli komutanlara sahip olan Osmanlı ordusu, Avusturya hücumunu durdurarak karşı saldırı baÅŸlattı. 1738 yazında Tuna’yı geçen Osmanlı BaÅŸkomutanı Hacı Ä°vaz PaÅŸa, Mehadiye Kalesi’ni, Adakale’yi ve Yeni Palanka’yı fethetti. Bu sırada Sadrazam YeÄŸen Mehmed PaÅŸa görevden alınınca, 23 Mart 1739’da sadrazamlık da BaÅŸkomutan Hacı Ä°vaz PaÅŸa’ya verildi.Belgrad’a doÄŸru hareket eden Osmanlı ordusu, 22 Temmuz’da Hisarcık BoÄŸazı’nda Avusturya ordusunu maÄŸlup ederek, ÅŸehri kuÅŸattı. HekimoÄŸlu Ali PaÅŸa da birlikleriyle gelerek kuÅŸatmaya destek verdi. 40 gün süren kuÅŸatmanın ardından Belgrad teslim oldu. Hacı Ä°vaz Mehmed PaÅŸa da, Belgrad’ı fethinden dolayı ‘Belgrad Fatihi’ lakabıyla anıldı.Aradan yine seneler geçti. Ä°vaz PaÅŸa’nın Belgrad’ı fethi sırasında yanında bulunan oÄŸlu Halil, devlet kademelerinde çeÅŸitli görevlerde bulunduktan sonra vezirliÄŸe yükseldi.Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu, uzun bir barış döneminden sonra, 1768’de Rusya’ya karşı savaÅŸ açmıştı. Ruslar karşısında arka arkaya maÄŸlubiyetler alınınca, hakkında ‘babasına çekmiÅŸtir’ diye düşünülen Ä°vazpaÅŸazade Halil PaÅŸa, 12 Aralık 1769’da sadrazam yapıldı.SavaÅŸ sırasında Ruslara karşı koyamayan Kırım Hanı, sadrazamdan yardım istedi ve Halil PaÅŸa, bütün orduyu Tuna sahilindeki Kartal sahrasına getirdi. Bu sırada Ruslar, maÄŸlup ettikleri Kırım birliklerini takip ediyorlardı. Karşılarında 100 bin kiÅŸilik Osmanlı ordusunu görünce, ÅŸaşırdılar. Kırım Hanı durumu deÄŸerlendirdi ve Rus kuvvetlerinin kaçış yolunu kesti. Rus komutanı Romanzov, Çar Petro’nun 1711’de Prut’taki durumuna benzer bir tuzaÄŸa düşmüştü. Türk ordusu, Ruslar’ın tam beÅŸ katıydı ve zafer kesin gibiydi. Ama babasının adından dolayı komutan yapılan Halil PaÅŸa, askerlikten hiç mi hiç anlamıyordu. Hücuma geçmek yerine, korkaklık derecesinde bir ihtiyatla üç kat siper kazdırdı ve sonra saldırıya geçti. Birlikler, savaşın baÅŸlarında sadrazamın bütün beceriksizliÄŸine raÄŸmen sayı üstünlükleri sayesinde Rusları zor duruma düşürdüler ama beÅŸ saat süren çatışmaların sonunda ordusunun erimek üzere olduÄŸunu gören General Romanzov, askerine süngü taktırarak Osmanlı tarafına saldırdı.Hiçbir çaresi kalmayan Rusların saldırısı, 100 bin kiÅŸilik Osmanlı tarafında disiplini bozdu ve askerler can havliyle siperlere kaçtılar. Askerlikten anlamayan sadrazam, bozgunu seyrediyordu. Muharebenin sonu tam bir hezimetti. Ordunun üçte biri ÅŸehit olurken, 143 top ve binbir güçlükle temin edilen 7 bin araba erzak da Rusların eline geçti. Sadrazam Halil PaÅŸa, bu maÄŸlubiyet üzerine vezirliÄŸi kaldırılarak görevinden alındı ve Filibe’ye sürüldü. Üçüncü Mustafa, Halil PaÅŸa’yı azederken gönderdiÄŸi hatt-ı hümayununda, sadrazamın iÅŸbaşına geldiÄŸi günden beri hiçbir iÅŸte baÅŸarılı olamadığını söylüyordu. PaÅŸa, kellesini babasının şöhreti sayesinde kurtarmıştı.Ruslar, Kartal Muharebesi’nden sonra gittikçe ilerlediler. Muharebeden bir ay sonra Bender, Ä°smail, Kili, Ä°brail ve Akkirman arka arkaya Rusların eline geçti ve savaÅŸ, 1774’te Osmanlı tarihinin en ağır yenilgi metinlerinden biri olan Küçük Kaynarca AntlaÅŸması’yla sona erdi. Â