Kadınları sancılarından kurtarmaya hazırlanan Türk

Serdar Bulun, İllinois Üniversitesi Kadın-Doğum Ana Bilim Dalı Kısırlık Bölümü Başkanı

Chicago, Michigan Gölü’nün kenarında kurulu devasa bir kent. Amerika'nın üçüncü büyük şehri olan Chicago, gangsterleri, gökdelenleri, şık ve güzel kadınları kadar UIC (University of İllinois at Chıcago) İllinois Üniversitesi'yle de çok ünlü.

Dallas Üniversitesi'nden UIC'e bir yıl önce transfer olan Türk doktoru Serdar Bulun, Kadın-Doğum Ana Bilim dalında kısırlıkla ilgili bölümün başkanı. Cleveland'dan İllinois'e geldiğimizde, doktor Serdar Bulun'u araştırma laboratuvarında buldum. Kısırlıkla ilgili yeni araştırmalara imzasını atan Dr. Bulun'un üzerinde çalıştığı konu endometriosis hastalığına çare bulmak.

Odasının tüm duvarları aldığı ödüllerle dolu. 1876 yılında kurulan Amerikan Jinekoloji ve Doğum Derneği'nin son ödülünü Türk doktoru kazanmış. 350 üyeli ve dünya çapında saygınlığı olan Amerika'nın en eski kadın-doğum derneğine kabul edilen Dr. Bulun ile yaptığı çalışmalar üzerine konuştum.

TÜM KADINLAR İÇİN

Endometriosis denilen hastalığa çare bulan Dr. Bulun, birçok kadının her ay yaşadığı adeti sırasında bu hastalıkla kıvrandığını, fiziksel ve ruhsal yönden çöktüğünü söyledi.

''Endometriosis nedir?'' sorumuzu ise şöyle yanıtladı:

''Kadın her ay adet görür ama bunların yüzde 10'dan fazlası büyük sancıyla endometriosis hastalığını yaşar. Endometrium rahmin iç tabakasıdır. Bu tabakanın başka bir yerde olmasına da endometriosis deniyor. Bu bir hastalıktır. Göstergeleri şiddetli ağrı ve kısırlıktır. Teşhisi de ameliyatla açıp bakılıyor ya da laproskopiyle saptanıyor. En basit anlatımıyla rahmin iç bölümü tüplerden çıkıp başka yerlere gidiyor ve bu hastalık oluşuyor. Rahmin üst kısımlarındaki tüplerden arkaya doğru kanayan parçalar tutunup ölmüyorlar ve orada yeni bir duvar oluşturuyorlar. Bir bakıma rahmin bozulması da diyebiliriz. Her ay adetle birlikte kanama oluyor ve kadın bu bozulma yüzünden büyük sancılar çekiyor. Çikolata rengi bir kitle oluşuyor. Oysa tertemiz olmalıdır, o bölge. Tüpleri de berbat ettiği için sancının yanısıra kısırlığa da yol açıyor.''

TEDAVİ UMUT VERİCİ

Endometriosis hastalığını yenmek için çalışan doktor Bulun'a, tedavinin nasıl yapılacağını sordum. Çünkü laboratuvar sonuçlarından ve tedaviye iyi yanıt verenlerden umutlu olduklarını söylüyordu.

''Bu hastalık yüzünden kadınlar karın bölgesindeki tüm organlarından vazgeçmeyi bile göze alıyorlar. Böbreklerini kaybedebiliyorlar. Depresyona giriyorlar. Araştırmalarımızda östrojen yapımını inceledik. Hastalar üzerinde ilaç denedik. Endometriosis'i kurutmayı başardık.''

Bu ilacı herkes kullanabilir mi?

- İlaç henüz deneme safhasında. Sadece biz kullanıyoruz. Çok pahalı bir deney. Şimdiye kadar 5 hastayı iyileştirdik. Herkese kullanabilmemiz için dünyaya yayınlar yapıyoruz. Çok pahalı ve zor bir süreç ama çok ciddi bir araştırmayı tamamladık. Bir hastamızın idrar kesesini bile çıkartacaktık. Tedaviyi kabul etti ve kurtuldu.

HORMON HAPI

Nasıl bir tedavi olacak?

- Bir hormon hapı kullanımı yeterli olacak. Amerika'da her önüne gelen ilacı yazmaz. Kesin onaylanmayıca buna kimse cesaret edemez. Sanıyorum çok yakında tedavi tüm dünyada yaygınlaşacak.

Bu hastalıkta rahim de alınıyor muydu?

- Evet, çoklukla. Artık Amerika'da çok önemli bir durum olmadıktan sonra rahmin alınmasına gidilmiyor. Eskiden öksürünce rahim alınırdı. Histerektomi'den giderek uzaklaşılıyor. 10 yıl önce yılda 750 bin kadına histerektomi yapılır, yani rahim alınırdı. Bu yıl, bu sayı 200 bine düştü. Çünkü kadının ruhsal çöküntüsünün büyük çapta olduğu görüldü. Yeni tedavi yollarıyla kadın ikibinlerde daha mutlu yaşayacak.

MAYMUNLARDA DENENDİ

Yeni tedavi yoluyla kadınlar endometriosis hastalığından da kurtulacaklar dıyorsunuz?

- Evet, hastalığı bir ilaçla kurutuyoruz. Bunu önce maymunlarda denedik. Çünkü maymunlar insan yapısında. Fareler adet görmüyorlar. 5 günde bir fare hamile kalabiliyor. Oysa maymunlar 26-28 günde bir adet görüyor. Yani endometrium maymunda da var.

MODERN YAŞAM

Neden bu hastalığın boyutu bunca büyüdü?

- 25-30 yıldır büyük artış var. Çünkü kadın eskiden 17-18 yaşında hamile kalırdı. Giderek kendini ispatladı ve modern çağda doğurganlığını azalttı. Böylece daha çok adet görmeye başladı. Çünkü hamilelik döneminde adet de görülmez. Kendine biçilen rolü, kadın beyni ile değiştirdi ve çalışma hayatına girdi. Ne var ki, bu kez bu hastalık başgösterdi. Ayrıca çevre kirliliği su ve toprakla yeniden bize döndüğü için o da bir etken oldu. Tanılar arttıkça tedavi yolunu aradık ve dünyada ilk kez biz bunu başardık.

Nasıl bir tepki gördünüz?

- Özellikle Japonlar büyük ilgi gösteriyorlar. Japonya'dan ekipler geliyor ve sürekli davet alıyorum. Çünkü bu hastalık Japonya'da korkunç boyutlarda.

Yeni bir binyıla giriyoruz. Buluşlar peşisıra geliyor. İkibinlerde, kadını nasıl bir dünya bekliyor?

- Kadın ileri yaşlarda da doğurabilecek. Çünkü artık donör yumurtalar bollaştı. Bence 1900'lü yılların en önemli olayı doğum kontrol haplarıydı. Kadına her alanda özgürlük tanıdı, bu haplar. 21. yüzyılda ise kadın için çok önemli buluşlar kendini gösteriyor. Kutluk Oktay'ın çalışması çok mühim. Menopozu biyolojik olarak tedavi edebileceğimizi gösterdi. Tüp bebekteki gelişmeler de müthiş. Eskiden cenin döllenmeden 3 gün sonra rahim içine konuyordu. Şimdi 5. günde bebek rahmin içine yerleştiriliyor. Bu iki gün bize daha az embriyon koyma şansını getirdi. Çoğul gebelikleri azaltıyor. Hızla bölünüp tüpte gelişenleri seçip yerleştiriyoruz. İki günlük bilgi çok önemli. Eskiden hepsini koyardık, üçüzler dördüzler olurdu. Artık şansa bırakmıyoruz. İkibinlerde daha sağlıklı bebekler doğacak.

Yumurtası olmayan kadınlar ne yapacak?

- Tüp bebek kadının tüpleri kapalıysa yapılır. Yumurtalar direkt alınır ve sperm ile dışarda döllenip kadına verilir. Yumurta için yaş çok önemli. Yumurta 35-40 yaşından sonra yaşlanır. Rahim ve sperm kolay yaşlanmadığı için de yumurtalarını satan kadınlardan yumurta alınıyor. Donör yumurta sistemi Türkiye'de ve Avrupa'da yok. Amerika'da giderek yaygınlaşıyor, hatta rutinleşti.

Kaça mal oluyor bu iş?

- IVF metodu 6 bin dolar. Yumurta satan kadın da 5 bin dolar alıyor. 11 bin dolara mal oluyor.

Yumurtaları nasıl buluyorsunuz?

- Yumurtasını satmak isteyen kadınlar bize başvuruyorlar. Siyah- beyaz, yaşlı- genç, dili, dini, ırkı, milliyeti gruplara ayrılıyor. Kim ne istiyorsa ona göre seçip veriliyor ama adı ve kimliği bilinmiyor.

GÖĞÜS KISMEN ALINIYOR

Meme kanserinde de artık kanserli göğüsler tümüyle alınmıyor. Doktor Serdar Bulun'a bu konudaki gelişmeleri de sordum. Şöyle konuştu:

''Kanserin dereceleri var. Tümör çok büyükse tümüyle alınıyor. 4 santimin altındaysa eğer, ki yüzde 90 durum böyledir, kitle geniş bir kesme ile çıkartılıyor. Aynı zamanda lenf bezleri de koltuk altında temizleniyor. Radyoterapi veya kemoterapi uygulanıyor. Estetik olarak kadın fazla etkilenmediğinden ruhsal çöküntü de yaşamıyor.''

Neden göğsün tümünün alınması yoluna gidiliyor?

- Tümüyle almak daha kolay bir yol. Göğsü kısmen temizleme cerrahi açıdan çok zahmetli. İyi eğitim alamayan bu işi yapamaz. Oysa kadının mutluluğu çok önemli. Anne, kadın tüm aileyi ilgilendiriyor. Sağlıklı nesilleri, sağlıklı ve mutlu kadınlar yetiştiriyor. Bizim hareket noktamız işte burada başlıyor.

Özetle ikibinlere girerken yeni dünyadan kadın, erkek, genç, yaşlı tüm insanlık için haberler umut verici.

İşin en güzel yanıysa bu tablonun baş aktörlerinin Türk olmaları.