Kadınlar erkeklere, kendinize gelin yoksa seks yok, dese dünya deÄŸiÅŸir

Amerikalı solcu bir sanat tarihi profesöründen olma, Meksikalı yerli ve bilge bir kadından doÄŸma Lila Downs... ABD'de opera ve antropoloji eÄŸitimi gördükten sonra sosyal statüsünü reddedip Meksika'da 'en alttakiler'in arasına karıştı. Meksika-Amerika sınırında kurÅŸuna dizilen göçmenlerle karşılaÅŸtığı dönemde kendi ÅŸarkılarını yazmaya, söylemeye baÅŸladı.Frida filmindeki üç ÅŸarkısıyla bir anda şöhrete kavuÅŸan ve bu ay konser vermek üzere Ä°stanbul'a gelmeye hazırlanan Lila Downs'ı, Türk perküsyoncu aramak için gittiÄŸi New York'ta bulduk. Röportajlarınızda kabare ÅŸarkıcılığı tecrübelerinizden bahsediyor, Los Angeles Konservatuvarı'nda aldığınız ÅŸan eÄŸitimine hiç deÄŸinmiyorsunuz. Operanın yarattığı seçkinlik çaÄŸrışımından mı rahatsızsınız?-Ben profesyonel ÅŸarkıcıyım. Herhalde gazeteciler geçmiÅŸimde böyle köklü bir eÄŸitim olabileceÄŸine ihtimal vermedikleri için konuyu gündeme getirmiyorlar. Sözünü ettiÄŸiniz rahatsızlığı bir zamanlar yaÅŸadım. Fakat ÅŸimdi aynı fikirde deÄŸilim. EÄŸitimim, ÅŸarkıcı olarak geliÅŸmemi saÄŸladı.Bir röportajda 16 yaşında sokaklara düştüğünüzü, uyuÅŸturucuya baÅŸladığınızı anlatıyorsunuz. Hangi dibe vurma noktası sizi sarsıp hayata döndürdü de Minnesotta Ãœniversitesi'nde antropoloji eÄŸitimine baÅŸladınız?-Annemden gelen irade gücü etkili oldu herhalde. Seçimlerini kendi belirleyen, mücadeleci, bağımsız kadınlardandır. Bu tecrübe önemliydi benim için. Oysa ÅŸan eÄŸitimi almış, operalar için hazırlanmıştım. Herhalde yaÅŸadıklarım, benimsemem istenen sistemi reddetmenin bir ifadesiydi. Saçlarımın rengine baktım, nereden geldiÄŸimi, köklerimi, kim olduÄŸumu gördüm.Meksika'da resmi çevirmenlik yaptığınız günlerde, Amerika sınırını geçerken öldürülenlerin ailelerine ölüm tutanaklarını tercüme etmek zorunda kalmanız üzerine ÅŸarkı yazmaya baÅŸlamışsınız.-Bu bölge hakkında kitaplar okumuÅŸtum. Kaçak göçmen işçi sorununu biliyor, Kaliforniya'daki göçmen örgütlerini tanıyordum. Yine de gerçeklik bir anda, böyle çarpıcı ÅŸekilde karşıma çıkınca ÅŸok yaÅŸadım.Suzan Vega, Joni Mitchell, Mercedes Sosa, Misia gibi ÅŸarkıcılardan etkilendiniz mi?-Tabii. Bugünlerde Mercedes Sosa ile ilgili yeni bir ÅŸarkı kaydediyoruz. ‘‘Biz insanlar birbirimizden farklı görünebiliriz ama hepimizin kanı aynı renk akar,’’ diyor. Oscar töreninde Joni Mitchell'a ithaf ettiÄŸim ÅŸarkıları söyleyecektim, sonra program deÄŸiÅŸti.Size bir peri masalı sorusu: Elinizde sadece üç kez kullanabileceÄŸiniz bir sihirli deÄŸnek olsaydı neleri deÄŸiÅŸtirirdiniz?-Tüm dünya halklarını dev bir masanın başında, bir öğle yemeÄŸi sofrasında toplardım. Ä°nsanların birbiri üzerinde tahakküm kurma arzusunu ortadan kaldırırdım. Bir de ben kadınların dünyayı deÄŸiÅŸtirebileceklerine inanıyorum. Sadece erkeklere 'Kendinize gelin yoksa seks yok!' demeleri bile çok ÅŸey deÄŸiÅŸtirirdi.Bu formülün iÅŸe yaradığı geçen yıl Türkiye'de kanıtlandı. Susuz bir daÄŸ köyünde kadınlar seks ambargosu koyarak tembel kocalarını harekete geçirdi. Su yolları kazıldı ve köye su geldi... Yani dinleyicilerinize tavsiye edebilirsiniz...-(Kahkahalar) Güzel, bunu unutmayacağım.Frida filmi sadece bir profesyonel çalışma mıydı; kiÅŸiliÄŸinden etkilendiniz mi?-Kahlo'yu filmden çok önce keÅŸfetmiÅŸtim, sonra unuttum. Film gündeme gelince özgeçmiÅŸimizdeki benzerlikleri fark ettim. Onun da annesi yerli, babası yabancıydı. CinselliÄŸi erkekler kadar kadınlara da yönelikti. YaÅŸadığı trajedilerin üstesinden gelmesi, biz insanların aslında çok güçlü hayvanlar olduÄŸumuzu gösteriyor. Kendimizi ifade etmek zorundayız, belki bu yolla hayattaki engelleri aÅŸabiliriz. Türk müzisyenlerle hiç yolunuz kesiÅŸti mi?-Ä°lginçtir, Meksika'dan ayrılıp New York'a yerleÅŸmemize neden, bir Türk perküsyoncuyla çalışma fikriydi. OrtadoÄŸu tonlarını müziÄŸimize taşıyacak bir sanatçı arıyorduk. Minnesota'da doÄŸan, babası Türk, annesi Amerikalı olan Kumal Hasan'la anlaÅŸtık. Fakat baÅŸka bir grupla turneye çıkıyormuÅŸ. Onun yerine OrtadoÄŸu müziÄŸi uzmanı, Türk ritimlerini de bilen bir perküsyoncuyla çalışmaya baÅŸladık. Ä°stanbul'a da birlikte geleceÄŸiz.Â