John adında bir komik

John Cleese, gösterimdeki ‘‘Taşralılar’’da Steve Martin ile Goldie Hawn'ın kaldıkları otelin yöneticisi Mersault'yu oynuyor. 1969'da kurulan ve 1983'te dağılan İngiliz komedi grubu Monty Python'un beyni, senarist, yapımcı ve oyuncu John Cleese'i sinemaseverler ‘‘Wanda Adında Bir Balık’’ ve aynı ekiple çekilen ‘‘Vahşi Yaratıklar’’dan hatırlayacaktır.

John Cleese'i fark etmemeye imkan yok zaten. Soğukkanlı beyefendi kılıklı bu İngiliz 1.94 boyunda. 27 Ekim 1939'da orta sınıf bir ailede doğmuş. Dünyaya geldiğinde anne ve babası on üç buçuk yıldır evli olduğundan (babası 46 yaşında, annesi 40 yaşındaymış), kendisinin bir kaza olduğunu düşünüyor. Cambridge'de hukuk okumuş. Ama o Birleşik Krallık'ı ve dünyanın hatırı sayılır bir bölümünü güldürmeyi seçmiş. İlk skeçlerini 1963'te Graham Chapman ile birlikte BBC için yazan, televizyonda kendini ilk gördüğünde kendini ‘‘feribota binmiş bir zürafa’’ya benzeten, ‘‘Kendisini üzen ya da üzebilecek her şeye’’ gülen, Cleese'in soyadı da aslında Cheese (peynir) imiş; neyse ki babası o daha doğmadan soyadındaki ‘‘h’’ harfini ‘‘l’’ harfiyle değiştirmiş, çünkü 1915'te Birinci Dünya Savaşı sırasında asker olarak Fransa'ya geldiğinde, soyadından dolayı kendisiyle dalga geçilmesinden bıkmışmış. John Cleese'in okuldaki en iyi arkadaşının soyadının da ‘‘Butter’’ (tereyağı) olduğu düşünülürse, yerinde bir değişiklik...

Sinemadaki ilk rolünü 1968'de (Interlude) oynayan Cleese, 1969'da Graham Chapman, Terry Jones, Terry Gilliam, Eric Idle ve Michael Palin'i toplayıp Monty Python'u kurdu. Bürokratları, askerleri, yargıçları, kardinalleri, aileleri tiye alan bu absürd üstatları, ‘‘Monty Python's Flying Circus’’ adlı programlarıyla televizyonun altını üstüne getirdiler.

1973-76 yılları arasında ‘‘Fawlty Towers’’ adlı komedi dizisinin 12 bölümünü yazan Cleese, yarattığı ‘‘Basil Fawlty’’ karakteriyle bir televizyon yıldızı haline geldi. 1975'te Monty Python ekibi ilk filmlerini gerçekleştirdi: ‘‘Monty Python and the Holy Grail’’; bunu 1979'da ‘‘Monty Python's Life of Brian’’, 1982'de ‘‘Monty Python Live at the Hollywood Bowl’’ izledi. 1983'te yaptıkları son filmleri ‘‘Monty Python's The Meaning of Life’’dan sonra ayrıldılar.

O zamandan beri mesleklerini ayrı ayrı sürdürmekle birlikte düzenli olarak birbirlerinin projelerinde de yer alıyorlar.

Çoğunluk John Cleese'i 1988 yapımı ‘‘A Fish Called Wanda/Wanda Adında Bir Balık’’ adlı filmle hatırlar. Charles Crichton'ın yönettiği filmde Archie Leach adlı bir avukatı canlandıran Cleese, Wanda rolündeki Jamie Lee Curtis'in güzel gözleri ve göğüsleri uğruna avukatlık cüppesini, peruğunu ve şerefini Thames nehrinin sularına fırlatıp atar. ‘‘Wanda Adında Bir Balık’’a senarist ve yapımcı olarak da imza atan John Cleese, aynı ekiple (Kevin Kline, Jamie Lee Curtis, eski Monty Python'lardan Michael Palin) Robert Young ve Fred Schepisi tarafından çekilen ‘‘Fierce Creatures/Vahşi Yaratıklar’’da (1997) da aynı görevleri üstlendi. Upuzun bir boya, renk vermeyen bir yüze (ama soğukkanlılığını yitirdiğinde gözleri faltaşı gibi açılıyor) sahip bu usta komedyenin diğer filmleri arasında Monty Python'lardan Terry Gilliam'ın ‘‘Time Bandits’’ (1981), Lawrence Kasdan'ın ‘‘Silverado’’, Christopher Morahan'ın ‘‘Clockwise’’ (1986), yine Monty Python'lardan Terry Jones'un ‘‘Eric the Viking’’ (1989), Kenneth Branagh'ın ‘‘Mary Shelley's Frankenstein’’ (1994), Stephen Sommers'ın ‘‘Rudyard Kipling's The Jungle Book/Ormanın Kitabı’’ (1994) bulunuyor.

John Cleese çok sık film çevirmiyor. Sinema dışında bambaşka uğraşları da var. Mesela psikiyatrı Robin Skinner'la iki deneme yazdı: İlki 1983'te ‘‘Families and How to Survive Them’’, ikincisi 1993'te ‘‘Life and How to Survive It’’. O sıralar o kadar çok bilinçaltından bahsediyormuş ki, Daily Mail ‘‘Cleese'in terapisinden bıktık’’ diye yazmış. O da onlara hak verip, bilinçaltından bahsetmeyi kesmiş ve bir psikiyatrla evlenmiş.