İthal edin, eğitimi öğretelim

2000 yılından bu yana, OECD üyesi ülkeler arasında üç yılda bir düzenlenen PISA testi sonuçlarına göre Finlandiya, dünyanın en iyi eğitim sistemlerinden birine sahip. İlk 10’daki yerini ilk kez, 2012’deki PISA sınavında az bir farkla kaybetse de, problem çözme konusunda hala Avrupa’nın en iyisi ve dünyada dördüncü konumda. Peki Finler bu sürdürülebilir başarıyı neye borçlu?

EŞİT VE ÜCRETSİZ

Ülkedeki eğitim sistemi, değiştirilmesi teklif dahi edilemeyen bazı temel prensipler üzerine kurulu. Eşitlik, bunların en önemlisi. Finlandiya’da özel okul neredeyse hiç yok. En ücra kasabada yaşayan aileler dahi çocuğunu, evine en yakın okula göndermek konusunda tereddüt etmiyor. 9 yıllık zorunlu eğitimin ilk 5 yılında öğrenciler kesinlikle notla değerlendirmeye dahi tutulmuyor. Ayrıca tüm eğitim yaşamları boyunca ulusal ya da bölgesel çapta bir sınav üzerinden derecelendirmeye tabi değiller. Üniversiteler, kendi bünyelerinde düzenledikleri giriş sınavlarına göre öğrenci kabul ediyor. Fince’nin yanı sıra diğer resmi dil olan İsveççe ve İngilizce eğitimi ise ilkokulda başlıyor.

BELEDİYELER SORUMLU

Ülkede okula başlama yaşı 7 olsa da eğitim çok daha öncesinde başlıyor. 6 yaşındaki çocukların gidebileceği ön-okullar ve 0-5 yaş arasına özel kreşvari yapılar mevcut. Bu tür okul öncesi eğitim kurumlarının oluşturulmasından ise belediyeler sorumlu. Zorunluluk olmamasına karşın kreşlere devam oranı yüzde 70, ön-okullara katılım oranı ise yüzde 90 civarında. 9 yıllık zorunlu eğitimin ardından öğrenciler, normal lise ve meslek liselerinden birine yöneliyor.

ÖĞRETMENLER ÖZERK

Finlandiya eğitim sisteminin bu kadar ünlenmesinde en önemli payı ise öğretmenlere teslim etmek şart. Tüm öğretmenler yüksek lisans derecesi ve pedagoji eğitimi sahibi. Yalnızca öğretmen yetiştirmek üzere ilkokuldan itibaren eğitim veren toplam 12 okul bulunuyor. Eğitim sisteminin kontrol değil güven üzerine inşa edildiğini, öğretmenlere tanınan özerk alan sayesinde bir kez daha görmek mümkün. Yerel müfredatı takip etmek şartıyla öğretmenler, istediği ders kitabını ya da uygun gördüğü yöntemi seçmekte serbest. Öğretmenlik, oldukça popüler bir meslek ve büyük oranda kadınların hâkimiyetinde. Ortalama bir öğretmen maaşının 3 bin 793 Euro (yaklaşık 11 bin TL) olduğunu da hatırlatmakta fayda var. Karşılaştırmak bakımından ortalama bir avukat maaşı 4 bin 300, doktor maaşı ise 6 bin 500 Euro olarak not edilebilir.

İHRAÇ EDECEKLER

Dijitale ağırlık verme, oyun temelli öğrenme biçimlerine yönelme ve zorunlu eğitimi 1 yıl daha uzatma önümüzdeki dönem için planlanan adımlardan. Bunun dışında Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde Fin eğitim modeline uygun bir okul henüz kurulmuş durumda. Özellikle genç kızların eğitimi ve öğretmen yetiştirmenin hedeflendiği projenin, ilk etapta 5 yıl sürmesi öngörülüyor. Eğitim Bakanlığı’nın bu anlamda bir de ‘eğitim ihracı’ projesi bulunuyor. Hedefte Ortadoğu ülkelerinin yanı sıra Türkiye de yer alıyor ve bu ülkelerde işbirliğinde bulunmak üzere partner arayışları sürüyor.

Yatay geçişler kolaylaştı

Yeniden düzenlenen Yatay Geçiş Yönetmeliği ile üniversite öğrencilerinin farklı puan türlerindeki bölümlere yatay geçiş yapması kolaylaştırıldı. YÖK’ten yapılan açıklamada, öğrencilerin yerleştikleri belli bir puan türündeki bölümden farklı bir puan türündeki bölüme yatay geçiş yapmak isterlerse, öğrencinin sınava girdiği yıldaki ÖSYM merkezi yerleştirme puanlarının dikkate alınacağı belirtildi. Örneğin, işletme (puan türü TM1) programında kayıtlı bir öğrenci, inşaat mühendisliğine yatay geçiş yapmak isterse, merkezi yerleştirme puanları arasında MF4 puanının bulunması gerekiyor. Bu öğrencinin MF4 puanı, geçmek istediği inşaat mühendisliği programının sınava girdiği yılki taban puanına eşit veya yüksek olması durumunda, öğrenci yatay geçiş yapabilecek. Bu nedenle LYS’ye başvuran öğrencilerin, ileride yatay geçiş imkanlarından faydalanabilmeleri ve farklı puan türlerinin oluşabilmesi için 2014-LYS’lerin tamamına girmeleri tavsiye edildi.