İtalya’daki Türk memleketine döndü

Türkleri konu edinen operalar arasında önemli bir yeri olan ‘‘İtalya'da Bir Türk’’ (Il Turco in İtalia) operası Türkiye'de ilk defa sergileniyor. Opera, İstanbul Devlet Opera ve Balesi tarafından 2000'in ilk prodüksiyonu olarak sahneleniyor. Bu ünlü operanın bir başka önemli özelliği de, dünyaca ünlü bir İtalyan rejisör tarafından yönetilmesi.

‘‘Siz Türksünüz inanmam size

Yüz kadınınız vardır sizin

Onları satın alıp satarsınız

Aşkınız bitince...’’

Yukarıdaki dörtlüğe benzer sözlerle bezenmiş ‘‘İtalya'da Bir Türk’’ operası eğlenceli, keyifli, tempolu ve komik bir opera. Ünlü İtalyan besteci Gioacchino Rossini tarafından bestelenen iki perdelik operanın librettosunu (metnini) Felice Romani yazmış. Özgün dilinde sahnelenecek eser, elektronik üstyazıyla Türkçe olarak da izlenebilecek.

Yönetmen Beppe de Tomasi'nin özgün bir yorum getirdiği operanın modern versiyonunda, orijinal metindeki oyun yazmak isteyen ve konu sıkıntısı çeken şair, bir sinema yönetmenine dönüşüyor. Üstelik de sinemanın en görkemli şairlerinden biri olan Fellini'ye. Olaylar günümüzde geçiyor ve sahne zaman zaman ikiye bölünüyor. Modern kılıklarla dans eden dansçılarla Fellini'nin hayalgücünden doğan farklı bir hikaye akıyor.

Bugün AKM Büyük Salon'da Türkiye prömiyeri yapılacak operanın dekor tasarımı Selçuk Tollu'ya, kostüm tasarımıysa Şanda Zıpçı'ya ait. Eserin koro şefi Yıldız Künutku. Koreografiyi Nil Berkan, ışık düzeniniyse Bülent Darcan gerçekleştiriyor.

Müzikal çalışmaları aylarca önce Leyla Gencer tarafından yapılan operanın başlıca karakterlerini dönüşümlü olarak Suat Arıkan (Selim), Gülgez Altındağ-Özlem Soydan (Fiorilla), Jaklin Çarkçı-Aylin Ateş (Zaide) ve Mesut İktu (Şair/Fellini) canlandırıyor.

İlk kez 1815'te Roma'da sahnelenen opera, ünlü soprano Maria Callas tarafından Roma'da ve Milano'da La Scala'da oynandıktan sonra yeniden popüler oldu. Hareketli ve eğlenceli bir opera olarak nitelendirilen ‘‘İtalya'da Bir Türk’’ün orijinal öyküsü kısaca şöyle: Kendine bir konu arayan şair Prosdocimo, Türk bir çingene kızı olan Zaide'nin öyküsünü çok beğenir. Erzurum'daki bir sarayda Selim isimli bir beyin kölesi olarak yaşayan Zaide, Selim Bey'in kıskançlığı sonucunda ölüme mahkum olmuştur. Zaide, Selim Bey'in adamı Albazar tarafından kurtarılır ve Napoli'ye gelir. Bu arada Selim Bey de Napoli'ye gelmiştir. Üstelik fettan bir İtalyan kadını olan Fiorilla ile kendisine aşık Zaide arasında paylaşılamaz, iki kadın Selim Bey için kapışır...

Callas’ın elinde büyüyen rejisör

65 yaşındaki yönetmen Beppe de Tomasi opera aktörü olmayı hayal ederken rejisör olmuş. Milano'daki Piccola Tiyatrosu'nda aktörlük ve opera şarkıcılığı eğitim olan yönetmen, ailesinin ısrarı üzerine eczacılık eğitimi de almış.

Parma'da opera şarkıcılığı üzerine bir burs kazanan Tomasi orada çok ünlü bir opera ve film yönetmeni Maora Bolognini ile tanışınca hayatı değişmiş. 1965'te onun asistanlığını üstlenerek opera yönetmenliği kariyerine yönelmiş. Bu arada zaten birinci sınıf bir opera sanatçısı olamayacağını da idrak etmiş olduğunu belirtiyor.

Diş hekimi olan babasının hastası Diva Maria Callas'ın kucağında büyüyen ve Tomasi'yi Callas, ‘‘benim küçük sevgilim’’ diye severmiş. Zaten yönetmenin opera sevgisi de onun sayesinde gelişmiş. Onu, aralarında Visconti'nin yönettiği bir opera da bulunan onlarca provada izlemiş. Repertuarında sahnelenmiş 120 operanın bulunan yönetmenin New York Metropolitan Opera'dan Japonya'ya dek opera sergilemek için gitmediği ülke yok ama İstanbul'a ilk kez geliyor.

Bir de Milano doğumlu bir İtalyan olarak Scala'ya davet edilmemesini manidar buluyor.

Orkestra şefi de İtalya’dan

1958 Roma doğumlu orkestra şefi Fabrizio Ventura, Türkiye'ye ilk kez iki yıl önce İstanbul Senfoni Orkestarsını yönetmek için geldi. Roma Konservatuarı'nda kompozisyon eğitimi alan Ventura, Viyana Müzik Akademisi'nden de orkestra ve koro şefliği diploması aldı. 1989'dan 1994'e kadar Viyana'daki Bienne Lirik Tiyatrosu'nun müzikal yönetmenliğini yaptı. Misafir şef olarak da Roma Operası, Prag Devlet Operası, Viyana Orkestrası, Grenoble Topluluğu, Münih Radyo Orkestrası ve Avrupa Gençlik Korosu'nu yönetti. Şu anda Nürnberg Operası'nın birinci orkestra şefliğini sürdüren Ventura genellikle Mozart operaları üzerinde çalışıyor.