Ä°stikrarda en büyük düÅŸüÅŸ Türkiye'de

Referans Gazetesi'nde Melis Şenerdem Siyasi risk analizleri yapan ABD merkezli düşünce kuruluşu Eurasia Group ve dünyanın en büyük finans kurumu olan Citi'nin iştiraklerinden Citi Private Bank'in bu ay ilk kez birlikte hazırladığı "Küresel Siyasi Risk Endeksi"ne göre, 24 gelişen piyasa arasında hükümetin istikrar notunda en büyük düşüş Türkiye'de yaşandı. Eurasia Group'un analizinde, Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda yaşanan rejim tartışması, ordunun yayımladığı e-muhtıranın yarattığı gerginlik ve seçimin ertelenmesiyle doğan belirsizlik ortamının 22 Temmuz'da erken seçim düzenlenmesi kararıyla daha da derinleştiği belirtildi. Türkiye'de hükümetin mayıs ayında 74 olan istikrar notu, haziran ayında 67'ye gerilerken, ülke ortalaması da 64 olarak açıklandı. Gelişen piyasalardaki siyasi istikrar ve görünümü karşılaştırmalı olarak değerlendiren ilk çalışma olan bu endekse göre Türkiye hâlâ yüksek istikrara sahip ülkeler arasında yer alıyor.

Türkiye için yayımlanan analizde "Ülke yakın dönemde istikrarını korumaya devam edecek olsa bile erken seçimler, yatırımcı için belirsizlikleri artırdı" ifadesine yer verildi. Adalet ve Kalkınma Partisi'nin yeniden tek başına hükümeti kuracak kadar oy toplayıp toplamayacağının kesin olmadığına vurgu yapılırken mecliste bölünmüş bir yapının hükümet kurulmasını geciktirebileceği ve istikrarsız bir ortama zemin hazırlayabileceği belirtildi. Koalisyon dönemlerinde bütçe açığının büyüme eğiliminde olduğunun altı çizilirken, seçimlerden sonra Türkiye için de böyle bir riskin bulunduğuna dikkat çekildi.

AK PARTÄ°'YE 340 SANDALYE

Endeks için Türkiye'nin değerlendirmesini yapan Eurasia Group analisti Wolfango Piccoli, konuyla ilgili Referans'a yaptığı açıklamada "Adalet ve Kalkınma Partisi'nin yeniden tek parti hükümeti kurması memnuniyet yaratır. Ancak asker-hükümet geriliminin ardından yatırımcılar da bu partinin aşırı nüfuz kazanmasını çok hoş karşılamıyor. Partinin güçlü olması lazım ama çok değil. Bununla kastettiğim Adalet ve Kalkınma Partisi'nin mecliste 340-350 sandalye alması memnuniyet yaratır ama 367'nin üzerine çıkması çok fazla olur" diyerek özellikle Anayasa değişikliğine ilişkin düzenlemelerde Adalet ve Kalkınma Partisi'nin tek başına hareket edebileceği kadar oya sahip olmasının arzulanmadığını vurguladı. Parti liderlerinin milletvekili aday listesinde 190 ismi değiştirdiklerine dikkat çeken Piccoli, kadın aday sayısının artmasının memnuniyet verici olduğunu, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin de daha ılımlı bir çizgi izleyeceği mesajı verdiğini söyledi.

Sınır ötesi operasyon uzun sürmez

Endeksin hazırlandığı tarihlerde Kuzey Irak'a sınır ötesi operasyon tartışmalarının henüz su yüzüne çıkmamış olduÄŸunu hatırlatan Piccoli, yaptığı açıklamada gündeme gelebilecek en kötü senaryonun Türk askerlerinin sınırın 5-10 kilometre içine girerek sınırlı bir operasyon yapması olabileceÄŸini söyledi. Türkiye'nin risk notunun büyük ölçekli bir operasyon olmadığı sürece olumsuz etkilenmeyeceÄŸini belirten Piccoli, geliÅŸmeleri özellikle ABD'li yatırımcıların yakından takip etmekte olduÄŸunu da vurguladı. Analist "Ben Türkiye'nin sınır çizgisinde bir deÄŸiÅŸiklik yapma niyetinde olduÄŸuna iliÅŸkin görüşleri spekülasyon olarak yorumluyorum. Böyle bir ÅŸey olmaz. 3 ilin Geçici Askeri Güvenlik Bölgesi ilan edilmesinde de tedirgin edici bir durum yok. Bu uygulamanın 9 Eylül'e kadar geçerli olması bunun alıştığımız gibi PKK'ya karşı bir yaz operasyonu olduÄŸunu gösteriyor" diye konuÅŸtu.Â

65 ülkeyi tarıyorlar

1998 yılında Ian Bremmer'in kurduğu, yatırımcılar için siyasi risk analizleri yapan Eurasia Group'un yayımladığı "Küresel Siyasi Risk Endeksi" 2001 yılından beri hazırlanıyor. 85 kişinin çalıştığı Eurasia Group, 65 farklı ülkedeki siyasi gelişmeleri değerlendirerek risk analizleri hazırlıyor. İlk kez bu ay Citi Private Bank ile ortak yayımlanan endeks ise 24 gelişen piyasadaki siyasi riskleri kıyaslayarak oluşturuldu. Hükümet, toplum, güvenlik ve ekonomi olmak üzere 4 ana kategoride 20 farklı göstergeyi ölçerek hazırlanan endekste, ülkelerin şok ve krizlere olan dayanıklılığına göre not veriliyor. Buna göre 80-100 puan arası azami istikrar, 60-80 arası yüksek istikrar, 40-60 arası ise ortalama istikrar grubu, 20-40 aralığı düşük istikrar, 0-20 aralığı ise istikrarsız olarak değerlendiriliyor. Siyasi risklerin tespit edilmesi rakamlara dayalı ekonomik risklerden daha zor olduğu için farklı kriterler geliştirilmiş durumda. Bir ülkede yargının bağımsızlığını ölçmek yerine yargı mensuplarının maaşları diğer meslek gruplarıyla kıyaslanıyor, yargı mensuplarını hedef alan suçların işlenme sıklığına bakılıyor. Türkiye dışında haziran ayı endeksinde düşüş yaşayan diğer gelişen piyasalar ise hükümet krizinin şubat ayından beri devam ettiği Ukrayna ile nükleer programından vazgeçmeyen İran oldu. Endeks, her ay Türkiye'de de Referans gazetesi ve Turkish Daily News tarafından yayımlanacak.

367 AK Parti'yi zorlamaya devam ediyor

Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk tur oylamasının Anayasa Mahkemesi tarafından reddedilmesine gerekçe olan, daha sonra Anayasa değişiklik paketi oylamalarında da tartışma yaratan 367 yeter sayısı kritik önemini koruyor. AK Parti, TBMM toplantı ve karar yeter sayısını düzenleyen Anayasa'nın 96'ncı maddesinde yaptığı değişiklikle meclisin yapacağı seçimler dahil bütün oylamalarında üye tam sayısının en az üçte biriyle (184) toplanmasının önünü açtı. Ancak bu değişiklik paketi de oylamalardan birinde 367 sayısı yakalanamadığı için mahkemelik.