İşte biyonik kulak

TÜRKİYE'de ilk kez Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde yapılan ameliyatla duyma yetisini kazanması yönünde ilk adım atan 23 yaşındaki genç kız, ilk sesi 1 Kasım 2002'de işitecek. Odyolog Prof. Dr. Erol Belgin Hürriyet'e yaptığı açıklamada, duyma ve konuşma eğitimine altı hafta sonra başlanacağını bildirdi. Bu aşamada iletişimi sağlamak üzere kulak arkasına, ‘‘mikrofon’’ görevi yapacak ‘‘dış parça’’nın yerleştirileceğini belirten Prof. Belgin, ‘‘İşte ilk sesi o andan itibaren duyacak ve programlama o andan itibaren başlayacak’’ dedi. Prof. Belgin, ‘‘Uzun bir süreç’’ dediği eğitimi şöyle özetledi:

‘‘Elektrotlara verilecek ayrı uyarılarla, beyindeki işitme merkezleri uyarılacak. Bu uygulama, beynin digital unsurları doğru kabul edeceği ölçüye gelinceye kadar sürecek. Yani her türlü sese karşı beyindeki işitme merkezleri programlanacak. Böylece, hastanın yeniden dış dünyadaki sesleri duyması, algılaması ve bunlara karşılık vermesi sağlanacak.’’

Tıp dilinde ‘‘işitsel beyinsapı implantı’’ olarak tanımlanan biyonik kulak, işitme sinirinde oluşan tümör ve her iki iç kulak yolundan geçen kırıklar sonucu ortaya çıkan ve her iki tarafta işitme sinirinin tamamen zedelenmesine neden olan durumlarda kullanılıyor. Biyonik kulak, şu iki kısımdan oluşuyor:

İç parça: Cerrahi müdahale ile kafanın içine konuluyor. Bu parçanın 22 disk elektrodu ile çok kanallı elektrot ve alıcı/uyarıcıdan oluşan kısmı, beyinsapındaki işitme yollarının çekirdekleri üzerine yerleştiriliyor. Alıcı görevini yürüten mıknatıslı diğer büyük kısmı ise kulak arkasındaki kemiğin içine konuluyor. Diğer anten ise toprak hattı görevini yapmak üzere yine içerde bırakılıyor.

Dış parça: Sesin işlendiği konuşma işlemcisi, mikrofon ve iletici bobinden oluşuyor. Mikrofon görevini yürütecek parça kulağa takılıyor. Ses işleyici bölüm, üstte taşınacak şekilde dışarda tutuluyor. Yine mıknatıslı olan iletici bobin ise, kafa içinde kalan alıcı bobinin üzerine gelecek şekilde dıştan kulak arkası kemiği üzerine konuluyor. İç ve dış bobinler, mıknatıs aracılığıyla birbirini tutuyor.

Nasıl işitecek

Biyonik kulak, cerrahi işlemi takip eden altı haftalık iyileşme sürecinden sonra gerçekleşecek işitmeyi şöyle sağlayacak:

Bilgisayar yardımıyla işitme duyusu oluşturacak şekilde programlama işlemine başlanacak. Ses önce mikrofona gelecek. Ses, mikrofon aracılığıyla konuşma işlemcisine gönderilecek. Burada elektriksel sinyale dönüştürülen ses iletici bobin aracılığıyla içe yerleştirilen alıcı/uyarıcı bölüme, oradan da disk elektrotlara gönderilecek. Böylece, işitmenin beyin sapındaki merkezi uyarılacak. Bu uyarının üst merkezlere taşınmasıyla işitme sağlanacak.