İşte Avrupa'nın ‘Typhoon’u

Avrupalı Eurofighter konsorsiyumun ürettiÄŸi ‘‘Typhoon’’ isimli ilk savaÅŸ uçağı, Ä°ngiltere'de önceki gün kamuoyuna tanıtıldı. Etiket fiyatı 60 milyon Euro olan Typhoon, ses hızının iki misli hızda uçabiliyor, hem avcı, hem de bombardıman uçağı yeteneÄŸine sahip.GÖKLERDEKÄ° milyarlarca dolarlık rekabet hızlandı. Ä°ngiltere, Almanya, Ä°talya ve Ä°spanya'nın ortaklaÅŸa ürettiÄŸi ‘‘Eurofighter’’ önceki gün Ä°ngiltere'de yapılan Farnborough Hava Åžovu'nda kamuoyuna takdim edildi. ‘‘Typhoon’’ adı verilen avcı ve bombardıman uçağı Amerikalı rakip Lockheed Martin'in ‘‘Joint Strike Fighter’’ ile rekabet edecek.‘‘Typhoon’’ Ä°ngiliz BAE Systems, Ä°talyan Finmeccanica, Alman ve Ä°spanyol EADS ÅŸirketlerinin ortak üretimi. ARGE çalışmaları 12.5 milyar Euro'ya mal olan uçağın 1996 yılında üretilmeye baÅŸlanması planlanıyordu. Ancak tasarımdaki deÄŸiÅŸiklikler, teknik yenilikler ve ortaklar arasında yaÅŸanan çekiÅŸmeler takvimin ertelenmesine yol açtı. Uçağın 2002 sonunda Ä°ngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne (RAF) katılması bekleniyor.Etiket fiyatı 60 milyon Euro olan uçağın test uçuÅŸlarını yapan pilot Christian Worning, yeni ürünü ‘‘benzerlerinden millerce ötede’’ diye övüyor. Uçak ses hızından 2 misli daha hızlı uçuyor. Bilgisayar sistemi, sadece pilota daha rahat kullanım saÄŸlamıyor, aynı zamanda yeni teknolojilere de kolay uyum saÄŸlıyor. Öncelikle avcı uçağı olarak geliÅŸtirilen uçağın yerdeki hedeflere saldırı yeteneÄŸi de bulunuyor.AMAÇ Ä°Åž ALANI Londra yakınlarındaki Farnborough Hava Åžovu'na katılan Ä°ngiliz Savunma Bakanı Geoff Hoon, Typhoon'dan övgüyle bahsetti. Hoon, ‘‘Typhoon RAF'da ÅŸimdiye kadar uçan en sofistike uçak olacak. RAF'ın hava üstünlüğü ve hava savunma yeteneÄŸinde deÄŸiÅŸikliÄŸe doÄŸru atılan bir adım olacak. Typhoon, hızlı saldırı uçakları filosunun yıllarca belkemiÄŸini oluÅŸturacak ve gelecekteki belirsiz sorunların çözümünde bize faydası dokunacak’’ dedi.Avrupa ülkeleri ÅŸimdiye kadar 620 adet ‘‘Typhoon’’ satın almayı vaad ettiler. Ä°ngiltere 232, Almanya 180, Ä°talya 121 ve Ä°spanya 87 adet Typhoon alacak olması sözkonusu ülkelerin büyük bir askeri risk altında olmalarından deÄŸil, sosyo-ekonomik ihtiyaçlardan kaynaklanıyor. Eurofighter projesi ÅŸimdiye kadar 30 bin kiÅŸiye iÅŸ imkanı yarattı ve bu sayının 120 bine ulaÅŸması bekleniyor. Eurofighter projesinde 1 kiÅŸiye iÅŸ imkanı yaratmak için ortalama 300 bin Euro harcandı. Eurofighter yöneticilerinden Andy Lewis, ‘‘Avrupa'ya yeni iÅŸ imkanları yaratacak bir proje bu’’ diyor. Ve bu vaad, Avusturya'nın 24, Yunanistan'ın ise 60 jet sipariÅŸi vermesinde etkili oldu. Konsorsiyum 20 yıl içinde öteki ülkelere 500 uçak satmayı planlıyor.DÄ°ÄžER RAKÄ°PLERTyphoon, alanında rakipsiz deÄŸil. Lockheed Martin, F-35 Joint Strike Fighter (JSF) isimli tarihin en büyük savaÅŸ uçağı projesiyle rekabete giriyor. F-35'lerin hem etkin, hem de ucuz bir uçak olacağı belirtiliyor. Hollanda teknoloji transferi ve Philips gibi yerel ÅŸirketlere saÄŸlayacağı fayda yüzünden JSF'yi Typhoon'a tercih etti. Böylece Eurofighter, Avrupalı potansiyel bir müşteriyi ABD'ye kaptırmış oldu.Ä°sveç'in ürettiÄŸi Gripen savaÅŸ uçakları da pazarın raÄŸbet gören avcı uçaklarından. 1996 yılından bu yana hizmete giren uçaklar Çek, Macar ve Güney Afrika gibi ülkelerden sipariÅŸ aldı. Fransa'nın Dassault ÅŸirketinin ürettiÄŸi ve 2000 yılında devreye giren Rafale uçakları ise yurt dışında pek ilgi görmüyor.11 Eylül saldırılarının ardından hava savunma sistemleri giderek önem kazanırken, yeni uçaklarla körüklenen rekabette kimin üstün geleceÄŸini önümüzdeki yıllar belli edecek. Teknik özelliklerKokpit: Ä°nteraktif bir bilgisayar yer alıyor. Ses tanıyan ‘‘zeki’’ sistem, pilotun iÅŸini kolaylaÅŸtırıyor.Ortaklar: Uçakta projeye katılan her ortaÄŸa ait parçalar bulunuyor.Silahlar: 27 mm'lik mavzer silahı, 6 adet BVRAAM (Görme Mesafesini AÅŸan Havadan Havaya Füze), 2 adet ASRAAM (Ä°leri Teknolojili Kısa Mesafeli Havadan Havaya Füze).Tasarım: Aerodinamik tasarım, sürtünmeyi azaltırken manevra ve hız kabiliyetini artırıyor.Motor: Ä°ki adet EJ200 Eurojet motoru bulunuyor. Typhoon, alçak irtifada en çok 30 saniyede ses hızına ulaÅŸabiliyor.Â