İstanbul’un hafızasıydı... Tercüman binası 49 yaşında yıkıldı

İSTANBUL’da E-5’te yolculuk yapanların bakmadan geçemediği Zeytinburnu’ndaki eski Tercüman gazetesi binası, deprem riski nedeniyle alınan karar uyarınca yıkıldı.

TASARIMI YARIŞMAYLA

Tercüman gazetesi binasının projesi, gazetenin kurucusu Kemal Ilıcak’ın açtığı yarışmayla belirlenmişti. Tunca ve Günay Çilingiroğlu’nun tasarladığı Merkezefendi Mahallesi Mevlana Caddesi üzerindeki bina, 1974 yılında tamamlandı. Yolu E-5’ten geçenlerin ilgiyle baktığı bina, bir uçtan kâğıdın rulo olarak girdiği diğer uçtan bitmiş gazetenin çıktığı bir üretim bandı olarak tasarlandı. 3 bloktan oluşan bina 1993’te mali bir kriz nedeniyle gazeteyle birlikte satıldı ve bir süre sonra boşaltıldı.

2 YIL KORUMA ALTINDAYDI

Bina mimari değeri nedeniyle İstanbul 4 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun kararıyla 2010 yılında tescillendi. 2012 yılında ise betonarme olarak yapılan yapının tarihi, arkeolojik, çevresel ve diğer önem ve özellikleri bakımından önem arz etmediği gerekçesiyle tescili kaldırıldı.

DEPREME DAYANIKSIZ

Zafer Topaloğlu’nun Yönetim Kurulu Başkanlığını yaptığı Toya Merkez Turizm İnşaat Madencilik AŞ adına kayıtlı olan, birçok kuruma ev sahipliği yapan bina son dönemde ise TOYA Plaza ismini aldı. İkonik yapısıyla dikkati çeken 19 bin 344 metrekarelik 5 katlı Tercüman gazetesi tesisleriyle ilgili Zeytinburnu Belediyesi, yapılan tetkiklerin ardından ‘6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’ kapsamın-da riskli yapı tespit raporu düzenledi. 24 Kasım 2023 günü de yıkım ruhsatı tanzim edildi. Bina, belediye tarafından boşaltılıp çevre güveliği alındık-tan sonra sahipleri tarafından 3 Aralık 2023 günü yıkıldı.

LİSELİLERİ DE AĞIRLADI

49 yıllık bina 80’li yıllarda Özel Tercüman Lisesi’ne de ev sahipliği yaptı. Binada Anadolu Ajansı (AA) ve Basın İlan Kurumu gibi çok sayıda kurum da hizmet verdi.

AVRUPA’YA KANAT AÇTI

- Yapıldığı dönemde büyük ilgi çeken binayı, gazete şöyle anlatmıştı: “Binamızın dört üst köşesine alttan hiçbir destek görmeden boşlukta duran iki yüz yirmi beşer metrekarelik beton bloklar sizi korkutabilir. 8 çalışma mahallinin etrafa kanat açar gibi boşlukta durması sadece Türkiye’de değil bütün Avrupa’da yenilik teşkil etmektedir. Her biri yirmi üç metreye varan açıklıklarla koca beton blokların boşlukta durdurulabilmesi dünyaca meşhur ünlü Freyssinet Öngerilim Firması ile yapılan anlaşma sonu mümkün olmuş, firmanın Türkiye mümessili Rasin Etiman’ın elektronik beyinlerde günlerce yaptığı ince hesaplar, Londra Asfaltı kenarındaki inşaat abidesinin mucizelerini mimarimize armağan etmiştir.

ALMANYA’DAN GETİRİLDİ

Boşlukta duran beton bloklar Almanya’da yine özel olarak imal ettirilip, yine özel bloklarla gerdirilen yüksek dayanma güçlü demirlerle üstten askıya alınmıştır. Bu sistem çevreyolu geçitleri inşaatında da uygulanmış, iki yana kanat açmış beton yollar Tercüman binasındaki blokların adeta minyatürü olmuştur.

T HARFİ TÜRKİYE İÇİN

Binamız, yerden yirmi metre aşağılarda atılan ana temellerde yükselen taşıyıcı on altı perde üzerine oturtularak yükseltilmiştir. Binamız boşlukta dört tarafa kanat açmış mahalleri, kuleleri, her yandan görülebilen Tercüman’ın “T” harfi esprileri, son sistem baskı-dizgi, renk makineleri, kameralar ile Türkiye için, Türk milleti için çalışılmaktan başka düşüncesi olmayan bir gazetenin elemanlarını beklemektedir.”

Tercüman binası ilk açıldığında büyük ilgi görmüş, siyasiler tesisleri ziyaret etmişti.

KENDİ GİTTİ ADI YADİGÂR KALDI

* Tercüman gazetesi binasının yıkılması sosyal medyada da konuşulan konulardan biri olurken, bazı paylaşımlar şöyleydi:

- Muharrem M: “Bazı binalar, güzel-çirkin olsun, şehrin hafızasıdır. Tercüman binası da böyledir.”

- Can S. Arat: “Çok yazık olmuş. Fırsat kaçmış adeta, modern müze başta olmak üzere herhangi bir şeye dönüştürülüp kullanılabilirdi. Mimarları hâlâ hayattaysa üzüldüm onlar için.”

- Burhan Akgün: “Uzun zamandır çirkin reklam tabelaları ile görünmez olmuştu, şimdi tamamen yok edildi.”

-Hakan Akdağ: “Minibüslerin Tercüman’da indirdiği dönemi hatırlıyorum. Kendi gitti, adı kaldı yadigâr.”