İstanbullu'nun içeceği Melen suyuna 200 fabrika atık bırakıyor

Referans Gazetesi'nde Metin Can-Nazlı Topçuoğlu imzası ile yayınlanan habere göre, son 50 yılın en düşük yağışını alan İstanbul'un su sorununu çözmek amacıyla öne çekilen Melen Çayı Projesi, bölgedeki 200'e yakın sanayi tesisine 2 milyar dolarlık fatura çıkaracak.

2010'da tamamlanmak üzere hazırlanan ama ilk hattın 20 Ekim'de açılmasına karar verilen Melen projesine fabrikalar hazırlıksız yakalandı. Melen Çayı'nın başlangıç bölgesinde bulunan Düzce Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ve civardaki fabrikalara yeni arıtma tesislerini tamamlamak için 4 ay süre verildi. Yatırımı zamanında yapmayanlara 1 milyon dolara kadar varan cezalar gündemde.

13 yıl önce gündeme gelen proje İstanbul'un 2040'a kadar su sorununu çözmeyi hedefliyor. Proje sürerken kirlilik tartışmaları da gündeme geldi. Projeyi yürüten Devlet Su İşleri'nin (DSİ) yaptığı "Melen kirlilik araştırmasına" göre çayın geçtiği bölgede 14'ü büyük fabrika, 300'e yakın orman ürünleri sanayi ve 70 adet tüfek fabrikası bulunuyor.

Pakmaya, Pekintaş'ın 2 fabrikası, Süperlit, Anlaş, Ak Işık, Kelebek Mobilya, Standart Profil, Plantafarma, Delta Tuğla, İto Kilit 1 ve 2, Bahar Süt, Çağlayan Süt, Erciyas Boru, Sarsılmaz ve Uzel Traktör Fabrikası bölgenin önemli kuruluşları. 80 fabrikalık Düzce OSB'nin bulunduğu bölgede Melen'e atık veren fabrikaların tahmini sayısı ise 200.

Tesislerin yüzde 90 arıtmasız

Sadece Pakmaya ve Baharsüt'ün arıtma tesisi var ama onların da teknolojisi eski olduğu için yetersiz kaldığı belirtiliyor. Fabrikaların yüzde 90'ının ise arıtma tesisi yok.

Arıtma tesislerinin yetersiz kaldığını kabul eden Düzce OSB Genel Müdürü Sıtkı Üzmez, Melen'i kirletmemek amacıyla 80 milyon dolarlık son teknolojide bir arıtma tesisi kuracaklarını belirtiyor. Üzmez, kendi bölgelerinde normalde fabrika başına 10 milyon doları bulan arıtma tesisi yatırımlarını tek bir merkezde toplayarak, tasarruf sağladıklarını da vurguluyor. Bir kaç hafta içinde ihalesi yapılması beklenen projenin DSİ işbirliği ile tasarlandığını aktaran Üzmez, "Ancak sadece bizim arıtma tesisimizle Melen'in çevre sorunu çözülmez" diyor.

DSİ'nin fabrikaları ciddi şekilde uyardığını da hatırlatan Üzmez, "Fabrikalar arıtmasız bir şekilde atıklarını Melen'e bırakıyor. Belediyelerin de atıklarını Melen'e attığını biliyoruz" diye konuşuyor.

Pakmaya'dan yeni tesis

17 yıl önce kurulan Pakmaya'nın arıtma tesisleri 11 yaşının üstünde. Kurulduğundan beri halkın birinci şikayet konusu olan Pakmaya'ya, Melen’de yol açtığı kirlilik nedeniyle daha önce İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nden 3500 YTL ceza kesilmişti. Arıtmanın yetersiz olduğunu kabul eden şirket, 15 milyon dolarlık arıtma tesisi yatırımına hazırlanıyor.

Pakmaya, kirlilik nedeniyle yaşanan balık ölümlerinin sorumluluğunu ise kabul etmiyor. Pakmaya Düzce Fabrika Müdürü Naci Söğüt, "Maya üretim sürecinde ortaya çıkan atıklar tümüyle organik olup, zehirli bir madde veya sağlık için tehdit yaratabilecek ağır metaller içermiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Melen projesi yeni koşulları gündeme getirmiştir. Pakmaya’nın varolan arıtma sistemi bütün yükümlülükleri yerine getirmektedir. 15 milyon dolarlık yatırımı erken çektik."

DSİ'den ceza uyarısı

DSİ yetkilileri Melen'e atık veren tüm kuruluşların arıtma tesislerini bir ön önce kurmalarını gerektiğini açıkladı. 4 ay süre verdiklerini belirten yetkililer, fabrikaların arıtma tesisi yapana kadar da suya atık vermelerinin yasaklandığını bildirdi. Bu kapsamda fabrikaların atıklarını foseptik çukurlarında toplamalarını istediklerini söyleyen yetkililer, tesisler zamanında yapılmazsa ciddi cezaların gündemde olduğunu kaydetti.

Köylü Melen Projesi'ne karşı dernekleşiyor

Melen yaklaşık 12 kaynaktan besleniyor. Gölyaka’daki Efteni Gölü’nden akmaya başlayan Büyük Melen, Gümüşova, Cumayeri, Dokuzdeğirmen, Esmahanım, Uğurlu, Beyler, Ortaköy üzerinden Akçakoca’da Karadeniz’e dökülüyor.

Çayın aktığı tüm bu yol boyunca uzanan köyler İstanbulluların aksine oldukça mutsuz. Suyun bentlerde tutulmaya başlanmasıyla beraber şimdiden Kozluk, Esmahanım ve Uğurlu köyleri susuzlukla mücadele ediyor. “Burada su çok sanılmasın. 3 aydır susuzluktan yakınıyoruz. Bu da giderse aç kalırız. Ne balık kalır, ne tarla...” diyen bölge halkı, şimdi Melen Projesi’ne karşı dernek kuruyor. Melenağzı, Cumayeri, Kozluk, Caferiye ve Uğurlu köylerinin temelini attığı dernek 2 ay içinde faaliyete geçecek. Dernek kurucularından Yaşar Akyüz, “Yıllardır gündemde olan bu konunun bu kadar aceleye getirilip bir anda geçim kaynaklarımızı elimizden alacağını tahmin edemedik” diyor. Tazminat isteyen köylüler, “İstanbul su içecek diye biz burada öleceğiz” diyor.

İlk etap 2010’da tamamlanacak

* DSİ’nin 13 yıl önce başlattığı Melen Projesi’nin ilk etabı 2010'da tamamlanacak.

* 4 aşamalı yürütülen projenin ilk aşamasında Ortaköy’deki Melen Pompa İstasyonu, terfi deposu ve regülatör 20 Ekim’de açılacak.

* Proje ile İstanbul’a yıllık 268 milyon, günlük ise 734 metreküp su gelecek ve böylece İstanbul’un günlük 2 milyon metreküp su tüketiminin 1/3’ü karşılanacak.

* 2. aşamadaki barajla yılda 1.180 milyar metreküp su taşınacak. Projeyle 2040'a kadar İstanbul’un su ihtiyacı karşılanmış olacak.

*Melen’den İstanbul Ömerli Barajı’na su getirmek için 157 kilometrelik alana 2.5 metre çapında çelik borular döşeniyor.

* Ortaköy’den döşenmeye başlayan borularla gelecek olan su önce Ağva’ya, oradan Ömerli’ye ve buradan da Kağıthane Barajı’na akacak.

* Ömerli Barajı’na ulaşan Melen’in Avrupa yakasına getirilmesi için İSKİ, İstanbul Boğazı’na 1200 milimetre çapında, 1830 metre uzunluğunda boru hattı döşeyecek.�