Elveda İstanbul, merhaba Suriye

ESENYURT’ta, belediye önünde Suriyeli iki aile bir yandan eşyalarını otobüse yerleştiriyor, bir yandan sevdikleriyle vedalaşıyor. Yolları uzun; 4 yıldır evleri olan Esenyurt’tan 20 saati aşan yolculukla vatanları Suriye’ye gidecekler. Son 1.5 yıl içinde 150 bin Suriyeli ülkesine döndü. İstanbul’un en fazla Suriyeli barındıran ilçelerinden Esenyurt Belediyesi de gidişleri kolaylaştırmak için Kilis’e otobüs seferleri düzenlemeye başladı. Ailelerden Muhammed-Rudayna Amino çiftinin beş çocuğu var; Mahmud (20), Denye (18), Cudi (13) ve ikizler Emced ile Ahmed (10). Esenyurt’ta bir dükkânda çıraklık yapan Mahmud, İstanbul’da kalacak. Gözyaşlarıyla ailesini uğurluyor. Diğer aile Yahya Şıbır (30) ve iki oğlu Ömer (9) ile Muhammed (7). İstanbul’da eşini ve kardeşini bırakan Yahya Şıbır, “En az bir yıl sonra görüşebiliriz” diyor. Vedalaşma için son durak Suriyeliler İrtibat Merkezi. Burada hem ‘Türk aileleri’ hem dert ortakları haline gelen danışmanlarla vedalaşıyorlar. Önümüzde Kilis’e kadar 1220 kilometrelik bir yol var. İstanbul Boğazı’na veda ettikten sonra Cudi Amino, hikâyesini anlatıyor: “Halepliyiz. Babam tesisatçı, annem kuafördü. Dört yıl önce İstanbul’a geldik. Halep’te üçüncü sınıf öğrencisiydim. İstanbul’da da okula kaydoldum. Ama artık Halep’teki dedemin yanında olmak istiyoruz. Azez üzerinden Halep’teki evimize döneceğiz.” Halep’te onları neyin beklediğini bilmiyorlar çünkü evlerini dört yıldır görmüyorlar...

SON DURAK İÇİN BELİRSİZ SEFER

Yaklaşık 20 saatlik bir yolculuğun ardından günün ilk ışıklarıyla Kilis’e varıyoruz. Sınırdan sonra aileler Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ekiplerine emanet. AFAD, Kilis’te 73 personelle ailelere psiko-sosyal ve lojistik destek sağlıyor. Saha Koordinatörü Hakan Köse, bugüne kadar 10 aileyi evlerine yolladığını anlatıyor: “Yıkıldı sandığı evini sağlam bulanlar, öldüğünü sandığı komşusuyla karşılaşanlar oluyor.”

‘YENİ BİR HAYAT KURACAĞIZ’

Amino çiftinin yol arkadaşları Yahya Şıbır aynı zamanda aile dostları. Tesisatçı Yahya Şıbır da bombalamalara dayanamamış ve üç yıl önce Halep’teki evlerinden çıkıp yürüyerek önce Kilis’e oradan İstanbul’a gelmiş. İnşaatlarda çalışarak başını sokacak bir ev bulmuş. Oğlu Ömer’i okula kaydetmiş. Yahya, “Ailemin yarısı birkaç yıl önce Azez’e taşındı. Tüm aile birleşip orada kendimize yeni bir hayat kuracağız” diyor.

‘SAVAŞ BİTTİ, EVİNE GİT’

Uzun süren yolculuk boyunca yolcular hem Türkiye’de geçen zamanı hem de Suriye’yle ilgili planlarını konuştu. Cudi Amino, Türkiye’de en çok parkları ve güzel evleri sevdiğini söyledi. Ayrılığı şöyle anlatıyor: “Okulda ‘Savaş bitti, artık evine git’ diyen erkek çocuklar oluyordu ama kızlar öyle değildi. Onları özleyeceğim ama biz Suriyeli'yiz. Erkekler Türkiye’de kalmak, kadınlarsa vatanlarına gitmek istiyor.”

‘Peki rejim bölgesi riskli mi?’sorumuzu Cudi, “Esad bir şey demiyor. Halep’te hayatın normale döndüğünü duyuyoruz” diye cevaplıyor. Öğretmen olmak isteyen Cudi, dönüşte sekizinci sınıftan okuluna devam etmeyi ümit ediyor. Rudayna Hanım’a evde pişireceği ilk yemeği soruyorum; yaprak, fettuş, tabule... Çocuklarsa heyecanla eski arkadaşlarını ve yeni oyuncaklarını bekliyor. Bu kadar uzun bir yolculuğu en son Türkiye’ye ‘çıkarken’ yaptıklarını anlatıyorlar.

‘GÜVENLİK OLUŞUNCA DÖNÜYORLAR’

AFAD Başkanı Dr. Mehmet Güllüoğlu, 150 bin ailenin geri döndüğü bilgisini vererek anlatıyor: “İlk dönüşler sınır illerindendi. Bir kısmı doğrudan döndü. Bir kısmıysa bayramda geçici gidip kaldı. Afrin ve Azez birbirine en yakın ilçe merkezlerindendi. Ancak biri PYD, diğeri DEAŞ kontrolündeydi. Zeytin Dalı operasyonuyla bölge artık bir bütün olarak güvenli oldu. Sağlık ve eğitim hizmetlerinin artmasıyla dönüşler hızlanacak. Suriyelilerde çok kuvvetli bir ‘vatan’ algısı var. Güvenli ortam oluştuktan sonra evlerine dönüyorlar.”

‘ŞEHİT OLURUM YİNE DE ÇIKMAM’

ÇATIŞMANIN İZLERİ BİZİ KARŞILIYOR

Kilis’te eşyalar araçlara yükleniyor; istikamet Azez... Sınırdan sonra bizi Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) askerleri ve çatışma izleri taşıyan binalar karşılıyor. Aminoların son durağı Halep olacağından önce otobüs garına gidiyoruz. Günde 30-40 otobüs Suriye’nin çeşitli yerlerine hareket ediyor. Normalde 45 dakika süren Azez-Halep yolculuğu, mevcut koşullarda kişi başı 100 dolara beş saate yakın sürüyor. Fakat seferin ne zaman olacağı belli değil... Gidecek yerleri olmadığından Aminolar, Şıbır ailesine misafir oluyor. Şıbır ailesinin evinde aileyi çocuklar karşılıyor. Büyükler duygulu, çocuklar şaşkın. İlk izlenimlerini “İstanbul’dan farklı” diye anlatmakla yetiniyorlar. Kadınların gündemindeki konular; kimin ailesi nerede mülteci, bombalama öncesi Halep, Suriye’nin diğer yerlerindeki son durum... Azez’deki aileler Türkiye’de mutsuz olduklarını söylüyor. Sebep: İş yok... Yeni gelenler “Türkiye güzeldi ama gurbet” diye dertleniyor. Erkeklerse gelecekten ümitli. Yahya Şıbır, “Toprağıma kavuştum. Şehit olurum yine de buradan çıkmam” diyor. Ağabeyi Zekeriya, Azez’in Türk güvenlik yetkilileri sayesinde artık daha emniyetli olduğunu anlatıyor. İş imkânı var ama elektrik ve su kısıtlı. Amino Ailesi ise Halep’e dönmenin yolunu arayacak. Herkesin ümidi savaşın bitmesi ve dağılan ailelerin bir araya gelmesi.

SURİYE’DEKİ ‘KÜÇÜK ESENYURT’

ESENYURT’ta 140 bin Suriyeli yaşıyor. Belediye Başkanı Ali Murat Alatepe, bugüne kadar 100 ailenin ülkelerine döndüğünü söylüyor: “Suriyeliler burada ev aldılar, iş kurdular. Bugüne kadar ev sahipliği yaptık. Şimdi dönüşlerinde de yardımcı olmak istiyoruz. İlk aşamada 13 kişilik bir aile gitti. Memnuniyetlerini ifade edince talep arttı. Dönmeye hazır 100 aile daha var. İleride orada bir ‘Küçük Esenyurt’ mahallesi olacak. Türk ordusunun barış getirdiği yerlerde Esenyurt’taki evlerindeki kadar rahat olacaklar.”

SON 24 SAATTE NE OLDU?