İstanbul'da günde 11 bin ton çöp toplanıyor

İstanbul'da bir günde ortalama 10-11 bin ton çöp toplandığı, bunun 4.500 tonunu organik madde, 1.450 tonunu kağıt, 950 tonunu da plastik atıkların oluşturduğu bildirildi. İstanbul'da kişi başına ortalama 1 kilo atık düşerken, Eminönü gibi işyerlerinin yoğun olduğu bölgede bu rakam 4.95 kiloya kadar çıkıyor.9000 üretici kuruluşun bulunduğu İstanbul'da yıllık 750 bin tonun üzerinde tehlikeli atık üretiliyor.     İstanbul Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından hazırlanan “İstanbul Çevre Durum Raporu 2004”e göre, bu ilde her gün ortalama 10-11 bin ton çöp, depolama alanlarında toplanıyor. İstanbul'un günlük ortalama çöp üretim miktarına, arayıcıların topladıkları 'eski eşya” ve sanayide kullanılabilir “hurda” gibi katı atıklar ile boş alanlara kaçak olarak dökülen inşaat artığı ve moloz eklendiğinde İstanbul'un kişi başına çöp üretim miktarı 1 kiloya ulaşıyor.  İstanbul'un evsel katı atık kompozisyonu şöyle:         CİNSİ                   ORT. MİKT (TON)    YÜZDE (%)    -------                ---------------    ---------    ORGANİK MADDE            4.500             45    KAĞIT                    1.450             14.5    KÜL                      1.500             15    PLASTİK                    950             9.5    TEKSTİL                    560             5.6    SERAMİK-TUĞLA-İNERT MD.    440             4.4    CAM                        380             3.8    METAL                      220             2.2     ATIKLARIN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI    İstanbul'da toplam evsel katı atıkların yüzde 93.4'ü ilçe belediyeleri, yüzde 6.6'sı ise büyükşehir belediyesi, İSKİ ve diğer belde belediyelerinden toplanıyor.     İlçelerin aktarma istasyonlarından transfer edilen evsel katı atıkyüzdeleri değerlendirildiğinde ise Anadolu Yakası'nda Kadıköy  yüzde 7.31 ile ilk sırada, yüzde 4.79 ile Üsküdar ikinci sırada yüzde 0.10 ile Adalar son sırada bulunuyor. Avrupa Yakası'nda ilk üç sırada yüzde 5.67 ile Bahçelievler, yüzde 5.65 ile Şişli, yüzde 5.14 ile Küçükçekmece gelirken son sırayı yüzde 0.71 ile Büyükçekmece alıyor.    İstanbul'da üçü Avrupa ve üçü de Anadolu yakasında olmak üzere 6 ”Aktarma Merkezi” bulunuyor. Aktarma istasyonlarından transfer edilen katı atıklar içerisinde Asya yakası ilçelerinin İstanbul içindeki yüzde değerleri şöyle:        İLÇE                  ATIK YÜZDESİ        ------------          ------------    KADIKÖY                 7.31    ÜSKÜDAR                 4.79    ÜMRANİYE                4.30    PENDİK                  3.09     MALTEPE                 2.94     KARTAL                  2.94    TUZLA                   0.95    ADALAR                  0.10    SULTANBEYLİ             0.98    Aktarma istasyonlarında transfer edilen katı atıklar içerisinde Avrupa Yakası ilçelerinin İstanbul içindeki yüzde değerleri de şunlar:        İLÇE                  ATIK YÜZDESİ     --------------        ------------    BAHÇELİEVLER            5.67    ŞİŞLİ                   5.65    KÜÇÜKÇEKMECE            5.14    GAZİOSMANPAŞA           5.02    BAĞCILAR                4.70    FATİH                   3.75    BEYOĞLU                 3.72    KAĞITHANE               3.64    EMİNÖNÜ                 3.36  �BEŞİKTAŞ                3.29    GÜNGÖREN                3.24    ESENLER                 2.86    ZEYTİNBURNU             2.79    BAKIRKÖY                2.68    BAYRAMPAŞA              2.45    EYÜP                    2.37    AVCILAR                 1.84    SARIYER                 1.75    BÜYÜKÇEKMECE            0.71    GÜNDE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN ATIK    İstanbul'da bir günde kişi başına düşen atık miktarı sıralamasında Eminönü yüzde 4.95 ile ilk sırada, Gaziosmanpaşa ilçesi ise 0.54 ile sonuncu sırada yer aldı.    Nüfus kalabalık olduğu Gaziosmanpaşa, Kadıköy, Ümraniye gibi ilçeler alt sırada bulunurken, nüfusun az olduğu Eminönü, Şişli, Beşiktaş, Beyoğlu ve Bakırköy gibi ilçeler üst sırada yer alıyor. Birim atık değerlerinin yüksek olduğu ilçeler İstanbul'da işyerlerinin fazla ve gündüz saatlerinden insan hareketlerinin yoğun olduğu merkezler. İstanbul'un ilçelerinde günde kişi başına düşen atık miktarları (Kg/Kişi-gün) ise şöyle:         İLÇELER                      BİRİM  ATIK                                   (Kg/Kişi-Gün)    -------------------          -------------    EMİNÖNÜ                         4.95    ŞİŞLİ                           1.70    BEŞİKTAŞ                        1.40    BEYOĞLU                         1.30    BAKIRKÖY                        1.05    GÜNGÖREN                        0.98    ZEYTİNBURNU                     0.94    BAHÇELİEVLER                    0.93    KADIKÖY                         0.90    BAYRAMPAŞA                      0.81    EYÜP                            0.81     KAĞITHANE                       0.81     ÜSKÜDAR                         0.79    FATİH                           0.75     KÜÇÜKÇEKMECE                    0.71     BAĞCILAR                        0.69    MALTEPE                         0.67    PENDİK                          0.66    AVCILAR                         0.64    ESENLER                         0.59    SARIYER                         0.59     KARTAL                          0.59    ÜMRANİYE                        0.57    GAZİOSMANPAŞA                   0.54    Ayrıca, gelişigüzel dökülen moloz ve hafriyatın temizlenmesi için başlatılan kampanya sonucunda ise Bağcılar'da 1.486, Beyoğlu'nda 2.414, Eyüp'te 2.874,  Gaziosmanpaşa'da 4.510, Kadıköy'de 4.325, Üsküdar'da 3.246 ton moloz ve hafriyat toplandı.     TEHLİKELİ ATIKLAR    Verilere göre, Türk sanayinin yaklaşık yüzde 60'nin İstanbul ve Trakya bölgesinde olması tehlikeli atık üretimini artırıyor. İstanbul'da başlıca tehlikeli atıklar boya çamuru, boya atığı; fosfat çamuru; yağlı metal çamuru; atık yağ, atık tiner, atık bitkisel yağ; akü ve pil, boş kimyasal varilleri, kimyasal atıklar, taşlama çamuru, endüstriyel nitelikli arıtma çamurlarından oluşuyor.    Buna göre, İstanbul civarında depolanabilir tehlikeli atık miktarı yılda 400 bin ton.    İstanbul Sanayi Odası kayıtlarına göre, ilde 9000 üretici kuruluş bulunuyor ve yıllık 75 bin tonun üzerinde tehlikeli atık üretiliyor.     İstanbul'un tehlikeli atıklarının bir kısmını bertaraf eden İzmit Atık ve Artıkları Yakma ve Değerlendirme A.Ş'ye (İZAYDAŞ)  2001 yılı itibariyle 315 firma başvurdu. Bu tesiste 2004 yılı itibariyle yaklaşık 5687 ton endüstriyel atık, yakma ve depolanmak suretiyle bertaraf edildi.     İZAYDAŞ'ın 2004 yılı verilerine göre, İstanbul'da Yakma ve Evsel/Endüstriyel Depolama Tesisine giden Atık Miktarları şunlar:          ATIK                           TESİS SAYISI    2004                                                  (TOP. KG)      -----                         --------------  ---------      YAKILAN ATIK                     141          3251206    DEPOLANAN TEHLİKELİ ATIK          23           680604    DEPOLANAN EVSEL NİTELİKLİ ATIK    31          1454838    ÖZEL İŞLEME TABİ TUTULAN ATIK      -            29650                                   TIBBİ ATIKLAR    İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bir kuruluşu olan İSTAÇ A.Ş de İstanbul'un 34 bin yatak kapasiteli 195 sağlık kuruluşunun günlük 24 ton tıbbi atığını toplayarak, 900-12000 santigrat derecede bertaraf ediyor.    Atık yağlar, bitkisel ve hayvansal atık yağlar, cips ve diğer yakma fırınlarından kaynaklanan küller, tarama çamurları, elektrik ve elektronik atıklar, kullanım ömrü bitmiş araçlar da tıbbi atıklar gibi özel atıklar içerisinde yer alıyor. İZAYDAŞ'ın 2001 yılı verilerine göre, İstanbul'dan yakma tesisine giden tehlikeli ve özel atık miktarı şöyle:        ATIK TÜRÜ                            MİKTARI (KG)    --------------------------------    -------------    ARITMA ÇAMURU                          20047    İLAÇ ATIĞI                            341454    CAM ŞİŞE TOZ İLAÇ                      12437    BOŞ KAPSÜL İLAÇLI TIPA                   360      BOYA ÇAMURU                            87265    BOYA ATIKLARI                         399715    BOYA KUTULARI                           3647    ATIK YAĞ                               63977    REÇİNE-YAPIŞTIRICI                      7123    TARIM İLAÇLARI                         13293     TİNER-VERNİK                            6532    SIVI VE KATI BESLENME ÜRÜNÜ            12641    SOLVENT ATIKLARI                       20625    TANK TEMİZLEME SUYU-ÇAMURU             29244     DDT                                     3300     TIBBİ ATIK                             56719     ELEKTRONİK                              39023    KANAL SLACI                            95711    FOLYO                                   2690    FOSFAT ÇAMURU                          32942     ÇEŞİTLİ AMBALAJ ATIKLARI               83535    DİSTİLASYON ATIKLARI                   16700    ÇEŞİTLİ KONTAMİNE OLMUŞ ATIKLAR       215404    FUELOİL İLE KONTAMİNE OLMUŞ ATIK     1881440    LABORATUVAR ATIĞI                       3650    ÇEŞİTLİ FİLTRE ATIĞI                    8575    KARTUŞ                                  3138    BACA KUMU-CURUF                        55296    GLİSRİN TUZU                          246209            YAĞLI KONTAMİNE ATIK                   35671    ATIK TORBA                              8765    ATIK TENEKE                             5980    YAKIT BULANMIŞ SU                       8303    AKIŞKAN VE TOZ ATIKLAR                 16231    ÇEŞİTLİ KİMYASAL ATIKLAR               60044        DİĞERLERİ                              88563            TOPLAM                               3986249    AMBALAJ ATIKLARI    1 Ocak 2005'te yürürlüğe giren Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne göre ambalaj üreticileri 2005 yılı için geri kazanım oranı cam için yüzde 32, plastik yüzde 32, metal yüzde 30 ve kağıt/karton için yüzde 20 olarak belirlendi.     Toplanan ambalaj atıklarının yüzde 75'i belediyelerin çöp döküm sahalarından temin edilirken, geri kalanı sokak toplayıcıları tarafından ayrıştırılıyor.    İSTAÇ A.Ş'nin katkılarıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Geliştirme Daire Başkanlığına Bağlı İşletmeler Müdürlüğü'nce 11 araç ile günde 1.5 ton atık kağıt toplanıyor. Alınan kağıtlara karşılık ağaç fidanları veriliyor.    DEPOLAMA SAHALARI    Avrupa Yakası'nda Odayeri/Göktürk, Anadolu Yakası'nda ise Kömürcü Karakiraz mevkilerinde 2 adet katı atık düzenli depolama alanı bulunuyor. Çöpler hücreleme yöntemiyle depolanıyor. Her iki depolama alanı İstanbul'un 20 yıllık çöp kapasitesini karşılayacak şekilde planlanmasına rağmen, yaklaşık 19 milyon ton atık depolanan Odayeri-Göktürk Düzenli Katı Atık Depola Sahası'nın yaklaşık 4 yıllık kapasitesinin kaldığı tahmin ediliyor.     Eyüp ilçesi Kemerburgaz Işıklar Köyü mevkiindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin kompost ve geri kazanım tesisine ise  ortalama günlük 600 ton katı atık kabulü yapılıyor. Bu atığın içerisindeki kağıt, plastik, alüminyum teneke gibi geri dönüşüm maddeleri geri kazanılırken, aylık ortalama 2400 ton kompost üretimi gerçekleşiyor. Kompost tesisinin devreye girmesiyle Odayeri Düzenli Depolama Alanı'na giriş yapan katı atık tonaj miktarı yüzde 10'a yakın düşüş sağlandı.     Kompost tesisinde günlük olarak 600 ton işlenen katı atığın 90 tonu geri dönüşüm maddesi olarak ayrılıyor ve hurda işleyen firmalara gönderiliyor.�