İstanbul'da günde 11 bin ton çöp toplanıyor
Güncelleme Tarihi:
İstanbul'da bir günde ortalama 10-11 bin ton çöp toplandığı, bunun 4.500 tonunu organik madde, 1.450 tonunu kağıt, 950 tonunu da plastik atıkların oluşturduğu bildirildi. İstanbul'da kişi başına ortalama 1 kilo atık düşerken, Eminönü gibi işyerlerinin yoğun olduğu bölgede bu rakam 4.95 kiloya kadar çıkıyor.
9000 üretici kuruluşun bulunduğu İstanbul'da yıllık 750 bin tonun üzerinde tehlikeli atık üretiliyor.
İstanbul Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından hazırlanan “İstanbul Çevre Durum Raporu 2004”e göre, bu ilde her gün ortalama 10-11 bin ton çöp, depolama alanlarında toplanıyor. İstanbul'un günlük ortalama çöp üretim miktarına, arayıcıların topladıkları 'eski eşya” ve sanayide kullanılabilir “hurda” gibi katı atıklar ile boş alanlara kaçak olarak dökülen inşaat artığı ve moloz eklendiğinde İstanbul'un kişi başına çöp üretim miktarı 1 kiloya ulaşıyor. İstanbul'un evsel katı atık kompozisyonu şöyle:
CİNSİ ORT. MİKT (TON) YÜZDE (%)
------- --------------- ---------
ORGANİK MADDE 4.500 45
KAĞIT 1.450 14.5
KÜL 1.500 15
PLASTİK 950 9.5
TEKSTİL 560 5.6
SERAMİK-TUĞLA-İNERT MD. 440 4.4
CAM 380 3.8
METAL 220 2.2
ATIKLARIN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI
İstanbul'da toplam evsel katı atıkların yüzde 93.4'ü ilçe belediyeleri, yüzde 6.6'sı ise büyükşehir belediyesi, İSKİ ve diğer belde belediyelerinden toplanıyor.
İlçelerin aktarma istasyonlarından transfer edilen evsel katı atık
yüzdeleri değerlendirildiğinde ise Anadolu Yakası'nda Kadıköy yüzde
7.31 ile ilk sırada, yüzde 4.79 ile Üsküdar ikinci sırada yüzde 0.10 ile Adalar son sırada bulunuyor. Avrupa Yakası'nda ilk üç sırada yüzde 5.67 ile Bahçelievler, yüzde 5.65 ile Şişli, yüzde 5.14 ile Küçükçekmece gelirken son sırayı yüzde 0.71 ile Büyükçekmece alıyor.
İstanbul'da üçü Avrupa ve üçü de Anadolu yakasında olmak üzere 6 ”Aktarma Merkezi” bulunuyor. Aktarma istasyonlarından transfer edilen katı atıklar içerisinde Asya yakası ilçelerinin İstanbul içindeki yüzde değerleri şöyle:
İLÇE ATIK YÜZDESİ
------------ ------------
KADIKÖY 7.31
ÜSKÜDAR 4.79
ÜMRANİYE 4.30
PENDİK 3.09
MALTEPE 2.94
KARTAL 2.94
TUZLA 0.95
ADALAR 0.10
SULTANBEYLİ 0.98
Aktarma istasyonlarında transfer edilen katı atıklar içerisinde Avrupa Yakası ilçelerinin İstanbul içindeki yüzde değerleri de şunlar:
İLÇE ATIK YÜZDESİ
-------------- ------------
BAHÇELİEVLER 5.67
ŞİŞLİ 5.65
KÜÇÜKÇEKMECE 5.14
GAZİOSMANPAŞA 5.02
BAĞCILAR 4.70
FATİH 3.75
BEYOĞLU 3.72
KAĞITHANE 3.64
EMİNÖNÜ 3.36
BEŞİKTAŞ 3.29
GÜNGÖREN 3.24
ESENLER 2.86
ZEYTİNBURNU 2.79
BAKIRKÖY 2.68
BAYRAMPAŞA 2.45
EYÜP 2.37
AVCILAR 1.84
SARIYER 1.75
BÜYÜKÇEKMECE 0.71
GÜNDE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN ATIK
İstanbul'da bir günde kişi başına düşen atık miktarı sıralamasında Eminönü yüzde 4.95 ile ilk sırada, Gaziosmanpaşa ilçesi ise 0.54 ile sonuncu sırada yer aldı.
Nüfus kalabalık olduğu Gaziosmanpaşa, Kadıköy, Ümraniye gibi ilçeler alt sırada bulunurken, nüfusun az olduğu Eminönü, Şişli, Beşiktaş, Beyoğlu ve Bakırköy gibi ilçeler üst sırada yer alıyor. Birim atık değerlerinin yüksek olduğu ilçeler İstanbul'da işyerlerinin fazla ve gündüz saatlerinden insan hareketlerinin yoğun olduğu merkezler. İstanbul'un ilçelerinde günde kişi başına düşen atık miktarları (Kg/Kişi-gün) ise şöyle:
İLÇELER BİRİM ATIK
(Kg/Kişi-Gün)
------------------- -------------
EMİNÖNÜ 4.95
ŞİŞLİ 1.70
BEŞİKTAŞ 1.40
BEYOĞLU 1.30
BAKIRKÖY 1.05
GÜNGÖREN 0.98
ZEYTİNBURNU 0.94
BAHÇELİEVLER 0.93
KADIKÖY 0.90
BAYRAMPAŞA 0.81
EYÜP 0.81
KAĞITHANE 0.81
ÜSKÜDAR 0.79
FATİH 0.75
KÜÇÜKÇEKMECE 0.71
BAĞCILAR 0.69
MALTEPE 0.67
PENDİK 0.66
AVCILAR 0.64
ESENLER 0.59
SARIYER 0.59
KARTAL 0.59
ÜMRANİYE 0.57
GAZİOSMANPAŞA 0.54
Ayrıca, gelişigüzel dökülen moloz ve hafriyatın temizlenmesi için başlatılan kampanya sonucunda ise Bağcılar'da 1.486, Beyoğlu'nda 2.414, Eyüp'te 2.874, Gaziosmanpaşa'da 4.510, Kadıköy'de 4.325,
Üsküdar'da 3.246 ton moloz ve hafriyat toplandı.
TEHLİKELİ ATIKLAR
Verilere göre, Türk sanayinin yaklaşık yüzde 60'nin İstanbul ve Trakya bölgesinde olması tehlikeli atık üretimini artırıyor. İstanbul'da başlıca tehlikeli atıklar boya çamuru, boya atığı; fosfat çamuru; yağlı metal çamuru; atık yağ, atık tiner, atık bitkisel yağ; akü ve pil, boş kimyasal varilleri, kimyasal atıklar, taşlama çamuru, endüstriyel nitelikli arıtma çamurlarından oluşuyor.
Buna göre, İstanbul civarında depolanabilir tehlikeli atık miktarı yılda 400 bin ton.
İstanbul Sanayi Odası kayıtlarına göre, ilde 9000 üretici kuruluş bulunuyor ve yıllık 75 bin tonun üzerinde tehlikeli atık üretiliyor.
İstanbul'un tehlikeli atıklarının bir kısmını bertaraf eden İzmit
Atık ve Artıkları Yakma ve Değerlendirme A.Ş'ye (İZAYDAŞ) 2001 yılı
itibariyle 315 firma başvurdu. Bu tesiste 2004 yılı itibariyle yaklaşık 5687 ton endüstriyel atık, yakma ve depolanmak suretiyle bertaraf edildi.
İZAYDAŞ'ın 2004 yılı verilerine göre, İstanbul'da Yakma ve Evsel/Endüstriyel Depolama Tesisine giden Atık Miktarları şunlar:
ATIK TESİS SAYISI 2004
(TOP. KG)
----- -------------- ---------
YAKILAN ATIK 141 3251206
DEPOLANAN TEHLİKELİ ATIK 23 680604
DEPOLANAN EVSEL NİTELİKLİ ATIK 31 1454838
ÖZEL İŞLEME TABİ TUTULAN ATIK - 29650
TIBBİ ATIKLAR
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bir kuruluşu olan İSTAÇ A.Ş de İstanbul'un 34 bin yatak kapasiteli 195 sağlık kuruluşunun günlük 24 ton tıbbi atığını toplayarak, 900-12000 santigrat derecede bertaraf ediyor.
Atık yağlar, bitkisel ve hayvansal atık yağlar, cips ve diğer yakma fırınlarından kaynaklanan küller, tarama çamurları, elektrik ve elektronik atıklar, kullanım ömrü bitmiş araçlar da tıbbi atıklar gibi özel atıklar içerisinde yer alıyor. İZAYDAŞ'ın 2001 yılı verilerine göre, İstanbul'dan yakma tesisine giden tehlikeli ve özel atık miktarı şöyle:
ATIK TÜRÜ MİKTARI (KG)
-------------------------------- -------------
ARITMA ÇAMURU 20047
İLAÇ ATIĞI 341454
CAM ŞİŞE TOZ İLAÇ 12437
BOŞ KAPSÜL İLAÇLI TIPA 360
BOYA ÇAMURU 87265
BOYA ATIKLARI 399715
BOYA KUTULARI 3647
ATIK YAĞ 63977
REÇİNE-YAPIŞTIRICI 7123
TARIM İLAÇLARI 13293
TİNER-VERNİK 6532
SIVI VE KATI BESLENME ÜRÜNÜ 12641
SOLVENT ATIKLARI 20625
TANK TEMİZLEME SUYU-ÇAMURU 29244
DDT 3300
TIBBİ ATIK 56719
ELEKTRONİK 39023
KANAL SLACI 95711
FOLYO 2690
FOSFAT ÇAMURU 32942
ÇEŞİTLİ AMBALAJ ATIKLARI 83535
DİSTİLASYON ATIKLARI 16700
ÇEŞİTLİ KONTAMİNE OLMUŞ ATIKLAR 215404
FUELOİL İLE KONTAMİNE OLMUŞ ATIK 1881440
LABORATUVAR ATIĞI 3650
ÇEŞİTLİ FİLTRE ATIĞI 8575
KARTUŞ 3138
BACA KUMU-CURUF 55296
GLİSRİN TUZU 246209
YAĞLI KONTAMİNE ATIK 35671
ATIK TORBA 8765
ATIK TENEKE 5980
YAKIT BULANMIŞ SU 8303
AKIŞKAN VE TOZ ATIKLAR 16231
ÇEŞİTLİ KİMYASAL ATIKLAR 60044
DİĞERLERİ 88563
TOPLAM 3986249
AMBALAJ ATIKLARI
1 Ocak 2005'te yürürlüğe giren Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne göre ambalaj üreticileri 2005 yılı için geri kazanım oranı cam için yüzde 32, plastik yüzde 32, metal yüzde 30 ve kağıt/karton için yüzde 20 olarak belirlendi.
Toplanan ambalaj atıklarının yüzde 75'i belediyelerin çöp döküm sahalarından temin edilirken, geri kalanı sokak toplayıcıları tarafından ayrıştırılıyor.
İSTAÇ A.Ş'nin katkılarıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Geliştirme Daire Başkanlığına Bağlı İşletmeler Müdürlüğü'nce 11 araç ile günde 1.5 ton atık kağıt toplanıyor. Alınan kağıtlara karşılık ağaç fidanları veriliyor.
DEPOLAMA SAHALARI
Avrupa Yakası'nda Odayeri/Göktürk, Anadolu Yakası'nda ise Kömürcü Karakiraz mevkilerinde 2 adet katı atık düzenli depolama alanı bulunuyor. Çöpler hücreleme yöntemiyle depolanıyor. Her iki depolama alanı İstanbul'un 20 yıllık çöp kapasitesini karşılayacak şekilde planlanmasına rağmen, yaklaşık 19 milyon ton atık depolanan Odayeri-Göktürk Düzenli Katı Atık Depola Sahası'nın yaklaşık 4 yıllık kapasitesinin kaldığı tahmin ediliyor.
Eyüp ilçesi Kemerburgaz Işıklar Köyü mevkiindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin kompost ve geri kazanım tesisine ise ortalama günlük 600 ton katı atık kabulü yapılıyor. Bu atığın içerisindeki kağıt, plastik, alüminyum teneke gibi geri dönüşüm maddeleri geri kazanılırken, aylık ortalama 2400 ton kompost üretimi gerçekleşiyor. Kompost tesisinin devreye girmesiyle Odayeri Düzenli Depolama Alanı'na giriş yapan katı atık tonaj miktarı yüzde 10'a yakın düşüş sağlandı.
Kompost tesisinde günlük olarak 600 ton işlenen katı atığın 90 tonu geri dönüşüm maddesi olarak ayrılıyor ve hurda işleyen firmalara gönderiliyor.