İstanbul yerle bir olabilir

Türkiye'nin toplam yüzölçümünün yüzde 96'sı, toplam nüfusunun ise yüzde 98'i, ilk dört derecedeki deprem bölgelerinde yer alıyor. En tehlikeli deprem kuşağı olan 1. derece içinde İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli gibi nüfusun ve yapılaşmanın çok yoğun olduğu kentler de bulunuyor. Uzmanlar, yüksek dereceli bir depremde İstanbul'un yerle bir olabileceğine dikkat çekiyorlar.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan ‘‘Coğrafi Bilgi Sistemi ile Deprem Bölgelerinin İncelenmesi’’ adlı yayında, Türkiye'nin deprem haritasına yer verildi. Buna göre, Türkiye'nin toplam yüzölçümünün yüzde 96'sının ilk dört derecedeki deprem bölgelerinde yer aldığı ve toplam nüfusunun yüzde 98'inin bu bölgelerde yaşadığı saptandı.

İlk üç dereceli deprem bölgesinde yaşayan nüfus, daha hızlı artıyor ve bu nedenle her geçen yıl daha fazla sayıda insan deprem tehlikesi altında kalıyor. 80 ilin yüzde 43'ünü oluşturan 34 il 1. derece, yüzde 28'ini oluşturan 22 il 2. derece, yüzde 16'sını oluşturan 13 il 3. derece, yüzde 11'ini oluşturan 9 il 4. derece, yüzde 3'ünü oluşturan 2 il ise 5. derece deprem bölgesinde bulunuyor.

MARMARA VE EGE:

Bu iki bölgenin yüzde 95'i, 1. derece deprem bölgesinde yer alıyor. Yine bu bölgelerde nüfus yoğunluğunun yüksek oluşu, sanayileşme ve çarpık kentleşme depremde can ve mal kaybı riskini de artırıyor. Bu nedenle, öncelikle buradaki binaların deprem yönetmeliklerine uygun olarak yapılması gerekiyor.

DOĞU ANADOLU:

Anadolu'nun bu bölgesindeki iller de 1. ve 2. dereceli deprem bölgesi içine giriyor. Ancak, nüfus yoğunluğu düşük olduğundan bu bölge, risk sıralamasında ikinci sırada yer alıyor.

GÜNEYDOĞU:

En az tehlikeli bölge olarak ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi gösteriliyor.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan ‘‘Deprem Haritası’’ Türkiye'nin deprem gerçeğini ortaya koyuyor. Yerel yönetimler, bu gerçeği göz önüne alıp deprem araştırma şirketleri ile ilişkiye geçmeli, mahallerindeki binaların depreme dayanıklılık şiddetlerini ölçtürmeli. Uzman şirketlerin ölçümünden sonra evlerin depreme dayanıklılığının artırılmması için ek tedbirler alınmalı. Türkiye'nin deprem Haritası'nda 80 ilin depremden etkilenme derecelerine de yer verildi. Buna göre, olası bir deprem karşısında etkilenecek iller ve etkilenme dereceleri şöyle:

1. DERECEDEKİ İLLER:

Amasya, Aydın, Balıkesir, Bartın, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Denizli, Erzincan, Hakkari, Hatay, Isparta, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Karabük, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kocaeli, Malatya, Manisa, Muğla, Muş, Osmaniye, Sakarya, Siirt, Tokat, Yalova.

2. DERECEDEKİ İLLER:

Adana, Adıyaman, Afyon, Ağrı, Antalya, Ardahan, Batman, Çorum, Diyarbakır, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Iğdır, Kars, Kütahya, Samsun, Şırnak, Tekirdağ, Tunceli, Uşak, Van, Zonguldak.

3. DERECEDEKİ İLLER:

Artvin, Bayburt, Gaziantep, Gümüşhane, İçel, Kayseri, Kilis, Mardin, Nevşehir, Ordu, Şanlıurfa, Sivas, Yozgat.

4. DERECEDEKİ İLLER:

Ankara, Edirne, Giresun, Kırklareli, Konya, Niğde, Rize, Sinop, Trabzon.

5. DERECEDEKİ İLLER:

Aksaray, Karaman.

Depremin şiddet ölçüsü

Uzmanlar, Richter ölçeğine göre, 1, 2, 3 ve 4 şiddetine kadar olan depremlerde hasar meydana gelmesinin beklenmediğini, hasar meydana gelmesi halinde ise bunun derme çatma yapılan binalarda olabileceğini belirtiyorlar.

Uzmanlara göre, 5 ve 5.5 şiddetindeki depremlerde hasar beklenirken, özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki sağlıksız yapılaşma nedeniyle bu hasarın daha da büyük olması ihtimali bulunuyor.

6 şiddetindeki depremlerde, betonarme binalarda kılcal çatlaklar meydana gelebiliyor.

7.5 şiddetinde ve daha yüksek derecelerde yüzde 50'den fazla yıkıntı oluşuyor. Özellikle yapılaşmanın yoğun ve sağlıksız olduğu İstanbul ve Ankara gibi illerde, büyük çapta hasar ve ölümler yaşanması ihtimali bulunuyor.

Uzmanlara göre, depremlerde şiddet arttıkça can ve mal kaybı da artıyor; yeryüzü şekillerinde büyük değişiklikler ortaya çıkıyor. Hasarların meydana gelmesinde binaların yapımının yanı sıra şehirleşmenin fay hattı üzerinde olup olmaması da önem taşıyor.

Hazırlıklı olun

Günlük hayatlarında depremle yaşamayı sürdüren Japonya'da insanlar hergün bu konuda uyarılıyor ve eğitiliyor. Japonların, depremden en az zararla kurtulmak için uyguladığı altın kurallar şunlar:

Evde boy hızasından yüksek dolap olmasın

Dolapların üzerine ağır yük koymayın

Odalara avize asmayın, bunun yerine gömme ışıklandırma yapın

Yüksek dolapları duvara sabit hale getirin

Deprem esnasında evinizden dışarıya çıkmayın. Dışarısı içeriden daha tehlikelidir

Deprem sırasında bir camı açık tutmaya gayret edin

Deprem sırasında odanın tam ortasında bir masa veya yüksek bir yatak altında bekleyin

İçinde el feneri, sabun, bir şişe su, bisküvi, tuvalet kağıdı gibi temel ihtiyaç maddeleri bulunan bir deprem çantasını sürekli hazır bulundurun

Deprem sonrası daha önceden belirtilen güzergahı kullanarak toplanma bölgesine gidin

Deprem ile ilgili etrafınızdaki haberlere kulak vermek yerine radyo haberlerini takip edin. Bunun için pilli küçük bir radyo bulundurun

Deprem sırasında yangınlara meydan vermemek için ocakları kapatmaya gayret edin

Deprem sonrası tüm elektrikleri ve gaz tesisatını ana şalterden kapatın

İlk sarsıntıyı atlattıktan sonra, hemen daha güvenli bir yere gidin; unutmayın ikinci ve daha kuvvetli bir sarsıntı gelebilir

Deprem sonrası evlerinize geri dönmenize müsade edilinceye kadar evinize girmeyin.