İstanbul Yazıları

İstanbul'un boşaltılmasına doğru

(...) Lozan Konferansı 23 Nisan 1923'te yeniden toplandı. Bu tarihten birkaç gün önce, İstanbul'da Seláhattin Adil Paşa, Müttefik askeri komutanlara, 23 Nisan'da Büyük Millet Meclisi'nin kuruluş yıldönümünü kutlamak için törenler yapılacağını bildiren nazik bir not gönderdi. Mütarekeden beri ilk kez bir Türk yönetici belirli bir eylem düzenlemek için izin almıyordu. Bu sefer Seláhattin Adil Paşa Müttefikler'i sadece bilgilendirmeyi uygun görmüştü. Törenler herhangi bir pürüz çıkmadan yapıldı.

Aynı ay içinde General Charpy, subaylarından İstanbul'un boşaltılması için bir plan düzenlemelerini istemişti. (...)

24 Temmuz 1923'te Lozan Konferansı sona erdi ve Antlaşma bütün taraflarca onaylandı. Bunun sonucu olarak İstanbul'daki yönetim savaşının sonu geldi. 25 Ağustos'ta Müttefik işgal kuvvetleri boşaltma için hazırlıklara başladılar. Müttefikler ellerindeki eşyayı Türkler'e satmayı planlıyorlardı. Müttefikler tarafından elkonan kamuya ait ve özel binalar, artakalan savaş malzemesiyle birlikte Türkler'e geri verildi. 29 Ağustos'da General Harington, Türk subayları onuruna bir çay partisi verdi. Türkler de buna, 19 Eylül'de bir gardenparti ile karşılık verdiler.

General Charpy, bütün öteki Müttefik generallerini, Gelibolu ve İstanbul mezarlıklarında yatan ölülerine son bir saygı ziyaretinde bulunmaya davet etti. General Harington, sembolik bir jestle, karargáhındaki İngiliz Bayrağı'nı Galata'daki Kırım Kilisesi'ne verdi. Günümüzde bu bayrak, Kırım Savaşı sırasında kullanılan İngiliz Bayrağı'nın yanıbaşında sergilenmektedir.

6 Ekim'de düzenlenen bir törenle Müttefik ve Türk generaller birbirlerinin bayraklarını selamladılar, nöbetçi değişimi yapıldı ve Müttefik generaller gemilerine binerek gittiler. Aynı gün, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Birinci Piyade Tümeni şehre girdi.

(İşgal Altında İstanbul 1918-1923. İletişim Yayınları. 1993)