Istanbul Yazilari

Deprem ve Istanbul

Boyle bir baslik bile itici geliyor insana degil mi? Eski hanimlar bu gibi tehlikeli laflar icin, ‘‘Agzindan yel alsin’’ derlerdi. Alsin tabii ama, bunu demekle ve yine eskilerin belayi savusturmak icin yaptigi gibi, yakaya tutu demekle is bitmiyor. Cunku bu konu cok ciddi ve gecen zaman bu ciddiyeti azaltmiyor, artiriyor. Sunlardan dolayi:

1) Once bu sehrin tarihinde en cok 100 yilda bir, yer sarsilmis. En son buyuk deprem 1894'te oldu. Demek ki bir sure sonra bir yer zangirtisi daha ‘‘mukadder’’.

2) Tarihteki sehirde, konutlar tahtadan yapiliyordu. Tahta evin depremde en cok civileri girer cikar, kendisine bir sey olmaz. Buna ragmen 1894'te 10 binin uzerinde insan oldu. ‘‘Yeni Istanbul’’ ise bastan basa, bozuk yapilmis betona dayali. Bunlarin alti gider gelirse, neler olacagini dusunmek gerekmiyorsa, acaba akil ne ise yarar?

Felaket, ilk anda olenlerin miktari ile bitmez. Enkaz altinda kalacaklarin doguracagi sonuclar yani susuzluk, salginlar ve yanginlar, daha beteridir.

Gercekci olursak, yapilmis ve oturulan sayisiz bina icin artik toplumun ve devletin yapacagi bir seyin kalmadigini anlariz. Kimilerinin, ‘‘curuk yapilarin tespiti’’ calismalarinin baslatilmasi gibi, ancak aci mizah yani agir basacak onerilerde bulundugunu hatirliyorum. Burokrasi, hangi binanin depreme dayanikli olacagini saptama gibi teknik ve cetrefil bir cabaya girer mi? Onu, buna hangi guc zorlayacak ve kim denetleyecek? Bu tespitte (bircok binanin ilk yapilisinda oldugu gibi) avanta duzeninin islemeyeceginin garantisi ne olacak? Bir de boyle yuklu bir ise vakit kaldi mi? Ve bu tespit ne kadar surer? Ve en son, diyelim ki bu mucize gerceklesti ve tespit bitti. Bu, ne ise yarayacak? Onca konutu ve resmi binayi bosaltacak miyiz? 40 trilyonluk acikli butce, yenilerini nasil finanse edecek?

(...) Yapilacak uc onemli is var.

1) ‘‘Ilk yardim’’ duzenine hemen baslanmali. (...)

2) Bundan sonrasi icin bari, disiplinli bir imar duzeni kurulsa. (...)

3) Ucuncu onemli is biraz eski dosyalari karistirip, ibret-i álem icin birkac can yakmak olabilir! (...)

(Istanbul Maceramiz. Remzi Kitabevi. 1.Basim. 1995)