İstanbul Yazıları
Güncelleme Tarihi:
Tünel Pasajı
Tünel yapılandığı dönemlerde meydana açılan sokaklar: Sümbül, Karanfil ve Ensiz sokaklarıydı. Metro Han ile Teke Yolu arasında kalan bölgede ise çok güzel mezar taşları olan küçük bir Müslüman mezarlığı vardı. Önce bu mezarlık dokuz bin lira karşılığı Tünel idaresine satıldı. İdare de buradaki mezarları ve taşları, sözüm ona karşıki Mevlevi Tekkesi'ne (yalnız bir kısmını) götürdü. Geri kalanların ise ne olduğu bilinmiyor.
İşte böyle bir meydanın üzerine ilk kez, kaldırılan mezarlığın, Teke Yolu'na ve meydana bakan bölümüne, Seferoğlu Apartmanı inşa edildi. 1886 yılında ise, önce yalnız pasajın yapımına başlandı. Sonra Ensiz Sokağı'na açılan kapısının olduğu yere karşılıklı iki apartman yaptırıldı. Süreç içinde Sümbül ve Ensiz sokakları üzerinde beş apartman daha yaptırılarak, bu yörede geniş bir site oluşturuldu.
Pasajın meydan girişi dışında Sofyalı Sokağı'na ve bir de Ensiz Sokağı'na diğer iki giriş ve çıkışı da vardı. ‘‘T’’ harfi şeklindeki pasajın içinde, on dört dükkán ve iki apartman vardı. Sümbül Sokağı tarafındaki apartmanlar, pasaj bağlantılıydı. Pasaj yapılandığı dönemden bugüne kadar (1955 yılına kadar), değişik işyerlerini barındırmıştı. Kanımca bunların içinde en ilginçleri, Sokrat Boyahane ve Temizleme Evi, Peysiz Şapka Evi, Arnavut asıllı Arif Aydın'ın buz tutmaz dondurmalarının bulunduğu ünlü muhallebici dükkánı, Terzi Şakir, Merkez Berberi (Niko, Yorgo, Todori, Anastas, Koço'nun çalıştıkları).
O dönemler binanın yöneticisi herkesle uyumlu olan ve çok iyi geçinen Piyer (Peter) Banoviç idi. Ancak, Varlık Vergisi nedeniyle, iki pasaj ve beş apartman Hasan Tahsin Akel'e üç yüz bin liraya satılınca, iş değişti. Hasan Tahsin Akel tarafından getirilen yeni odabaşı, çok sert ve uygunsuz biriydi.
Bu arada hem pasaja, hem de meydana cephesi olan Jean Russel'in korse mağazası da Varlık Vergisi nedeniyle satılacak, onu da şirketin müdürü olan Edmond Russos satın alacaktır.1955 yılına kadar, estek köstek devam eden pasajın görünümü o yıl şöyledir: Merkez Berberi, Sokrat Boyahane ve Temizleme Evi ve Boyahanesi yerindedir. Peysiz adını, Yeni Peysiz olarak değiştirmiş ama o da çalışmalarını sürdürmektedir. İngiliz kitapevi de yerindeydi. Terzi Şakir'in yerine ise, Jordache'in berber dükkánı gelmişti.
(Pera'dan Beyoğlu'na 1840-1955. Akbank Yayınları.)