İstanbul Terkos’u kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya

Ä°stanbul’un en önemli su kaynaklarından olan Terkos su havzası ve biyolojik çeÅŸitliliÄŸi 10 önemli tehdit altında. Terkos su havzasını çevreleyen ormanlık sahalar, 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu çerçevesinde mutlak koruma statüsüne sahip deÄŸil, bu nedenle havzanın geleceÄŸi tehlikede. Durusu gölü de denilen Ä°stanbul’un 45 km kuzey batısındaki 25 km2 yüzölçümlü 619 km2 su toplama alanı olan Terkos, Ä°stanbul kenti içme ve kullanma su gereksinmesinin önemli bir bölümünü karşılıyor. Dünya DoÄŸayı Koruma Vakfı (WWF) Türkiye temsilcileri, Ä°stanbul’un su havzalarını çevreleyen ormanların ve sulak alanların korunmasının, temiz ve içilebilir suya sahip olmanın garantisi olduÄŸunu belirterek, konunun insan saÄŸlığı açısından önemine dikkat çekiyor. New York, Tokyo gibi büyük kentlerin içme suyu havzalarındaki ormanlar ve sulak alanlar mutlak surette koruma altında. Terkos su havzasındaki orman ve sulak alan ekosistemleri kaybedildiÄŸinde, Ä°stanbul’a temiz su saÄŸlamanın maliyeti dramatik bir ÅŸekilde artacak. Terkos su havzasındaki 5790 ha orman sahası, 22.12.1961 tarihli Bakanlık oluru ile Muhafaza Ormanı olarak ayrıldı. Ayrıca Terkos su havzasının içinde Milli Savunma Bakanlığı P. Zırhlı Tugay Komutanlığına verilen izin sahalarının toplamı 7351.0650 ha. Gölün Karadeniz kıyı kesimlerinde, kuvvetli kuzey rüzgarının taşıyıcı etkisiyle oluÅŸan kum tepeleri yer alır. Kuzeyden esen kuvvetli rüzgarlarla sürüklenen kumların her yıl 10-15 m yürüyerek Terkos gölünü doldurması sonucunda Ä°stanbul’un susuz kalacağının anlaşılması üzerine 1961 yılında Orman Bakanlığınca kumul aÄŸaçlandırma çalışmaları baÅŸlatılmıştı.Aslında Terkos gölünü tehdit eden tehlikeye karşı ilk giriÅŸimler 1902 yılına dayanır. Ancak, o yıllarda suyun iÅŸletmesini üstlenen Fransız ÅŸirketinin, kum hareketinin önlenmesi amacıyla baÅŸlattığı aÄŸaçlandırma çalışmaları, çok ileri gidemeden yarım kalmıştı. Daha sonra Orman Fakültesinin bir doktora çalışması olarak 5 hektarlık bir alanda aÄŸaçlandırma denemesi yapıldı. Ä°breli türlerden baÅŸta Sahil Çamı olmak üzere, Kızılçam, Karaçam, Fıstık Çamı ve yapraklı türlerden, KızılaÄŸaç, Akasya, Çınar, KaraaÄŸaç olmak üzere toplam 8500 adet fidan dikilerek geliÅŸmeleri gözlendi. Orman Bakanlığı tarafından 1961-1987 yılları arasında 2002 hektarlık bir alanda kumul tespit ve aÄŸaçlandırma çalışması yapıldı. Çayırlandırma çalışmalarında Ammophilla arenaria (kum yulafı), Sarathummus sciporius (poruk) çok iyi sonuç verdi. 1808 hektara Pinus maritima (Sahil çamı), 294 hektara Pinus pinea (Fıstık çamı) 1+0 tüplü fidan olarak dikildi. Åžimdi, aÄŸaçlandırma sahası içindeki boÅŸlukların yapraklı türlerle aÄŸaçlandırılarak, toprak kalitesinin artırılması ve yaban hayatı yaÅŸama ortamlarının iyileÅŸtirme çalışmaları yapılması gerekiyor. Terkos kumul tespit ve aÄŸaçlandırma çalışmaları, sabır, teknik bilgi, titiz çalışma, yoÄŸun emek ile gerçekleÅŸtirilen ve Türk ormancısının baÅŸarmaktan gurur duyduÄŸu eserlerden biridir. Terkos su havzası, Durusu Orman Ä°ÅŸletme ÅžefliÄŸi tarafından korunmakta ve iÅŸletilmektedir. Sahada 66 km yangın emniyet yolu ve 84 km üretim yolu olmak üzere, toplam 150 km yol ÅŸebekesi var.Sahanın genel koruması, 1 Orman Ä°ÅŸletme Åžefi, 4 Orman Muhafaza Memuru ve 6 İşçi tarafından yapılıyor. Durusu Beldesinde 1 adet yangın kulesi ve yangına ilk müdahale ekibi var.Terkos havzasının kuzeyi önemli kuÅŸ göç yolu üzerinde bulunması nedeniyle, yaban hayatının korunması için Çevre ve Orman Bakanlılığı Merkez Av Komisyonunca bir bölümü ava kapatılmaktadır. Orman ekosistemi:Orman ekosistemleri toprak yapısını iyileÅŸtirme, erozyonu önleme, su üretimi, oksijen kaynağı, yaban hayatının önemli bir habitatı, rekreasyon ve odun hammaddesi üretimi gibi fonksiyonları nedeniyle çok önemli doÄŸa parçalarıdır. Terkos’da ÅŸu bitkiler saptandı: Orman ekosisteminin önemli aÄŸaç türleri; Pinus maritima (Sahil çamı), Pinus pinea (Fıstık çamı), Qercus pubescens ( Sapsız meÅŸe), Carpinus betulus (Gürgen), Alnus glutinosa (KızılaÄŸaç), Salix alba (Ak söğüt). AÄŸaççık türleri; Arbutus unedo (Koca yemiÅŸ), Laurus nobilis (Defne), Paliurus spina-christi (Karaçalı), Mespulus germenica (DaÄŸ muÅŸmulası), Cotoneaster microphillus ( Küçük yapraklı daÄŸ muÅŸmulası), Cornus mas (Kızılcık), Coryllus avellana (DaÄŸ fındığı), Prunus domestica (Yabani erik).Çalı türleri; Rosa canina (KuÅŸburnu), Rubus fruticosus (Böğürtlen), Smilax excelsa (Diken ucu), Crataegus monogyna (YemiÅŸen), Prunus spinosa (Çakal eriÄŸi).Otsu bitkilerBromus hordeaceus (Arpamsı eriÅŸte otu), Bromus sterilis (Kısır eriÅŸte otu), Centaurea cyanus (Peygamber çiçeÄŸi), Campanula rapunculus (Çan çiçeÄŸi), Cirsium vulgare (Köy göçüren), Colchicum turcicum (Güz çiÄŸdemi), Capsella bursa-pastoris (Çoban çantası), Consolida regalis (Hezaran çiçeÄŸi), Cardus nutans (Deve dikeni), Convolvulus arvensis (Kuzu sarmaşığı), Carex flacca (Ayakotu), Crocus pulchellus (Güzel çiÄŸdem), Cruciata laevipes (Haç otu), Cyclamen coum (Siklamen), Cynoglossum (Köpek dili), Cynossurus cristatus (Ä°t kuyruÄŸu), Daxtylis glomerata (Tarak otu), Dracunculus vulgaris (Yılan bıçağı), Echium plantagineum (Sığır kulağı), Euphobia helioscopia (SütleÄŸen), Festuca arudinacea (Demir otu), Granium asphodeloides (Turna gagası), Glauceum flavum (Boynuzlu gelincik), Lithospermum purpurocaeruleum (TaÅŸkesen otu), Glıbularia (Küre çiçeÄŸi), Lythrum salicaria (Aklar ot), Helloborus orientalis (Boynuz otu), Matricaria chamomilla (Mayıs papatyası), Medicago lupulina (Yonca), Lathyrus ochrus (Kanatlı burçak), Muscari neglectum (Gavurbaşı), Ornitholagum montanum (Tükrük otu), Papaver rhoeas (Gelincik), Polygala anatolica (Süt otu), Plantago intermedia (Sinirli ot), Phleum exaratum (Topuz otu), Primula vulgaris (Çuha çiçeÄŸi), Pisium elatius (Yabani bezelye), Psoralea bituminosa (Katran yoncası), Pteridium aquilinum (Kartal eÄŸreltisi), Staghys, Ranunculus costantinopolitanus (Ä°stanbul düğün çiçeÄŸi), Silene vulgaris (Gıvışkan), Taraxacum (Karahindiba), Trifolium pratense (Kırmızı yonca), Solanum dulcamara (Yaban yasemini), Trifolium repens (Beyaz yonca), Sochus oleracerus (EÅŸek marulu), Vicia cracca (Burçak), Viola (MenekÅŸe), Viola sieheana (MenekÅŸe), Adonis aestivalis (KuÅŸ lalesi), Anagallis arvensis (Çayır minesi), Bellardia trixago (Yabani aslanaÄŸzı), Bevellia trifoliata (Üç yapraklı daÄŸ sümbülü), Bellis perennis (Koyungözü), Anemone pavonnia (Kır lalesi), Foeniculum vulgare (Rezene), Raphanus raphanistrum (Turp otu), Hypericum (Kantaron).Orkideler Genellikle göl yamaçları, göl civarındaki tepeler, Beykonağı ve Fındıkdere ile orman içi çayırlıklarda görülen orkideler eÅŸsiz güzellik sergilerler. Åžu türler saptandı: Ophrys mammosa, Ophrys apifera, Orchis simia, Orchis tridentata, Orchis laxiflora, Orchis purpurea, Anacamptis pyramidalis, Neottia nidus-avis, Plantanthera bifolia. Yaban hayvanlarıAynı ekosistem içindeki hayvanların bir birlerine besin zinciri ile baÄŸlı olması nedeniyle, bütünsellik içinde korunması kaçınılmazdır. Åžimdi çok basit görülebilecek bir hayvanın gelecek kuÅŸakların kaygısı haline getirmeye kimsenin hakkı yoktur. Onun için ekosistemdeki tüm hayvanların tek tek saptandı. Memeliler: Careolus capreous (Karaca), Terkos’un yapraklı ormanlarının en güzel memelisi. 2000 yılı sonbaharında iz takibi ve direkt gözlem metoduyla yaptığım populasyon envanterine göre 26 adet bulunuyor. Yazın sivrisinek nedeniyle göl kıyısından uzaklaÅŸarak daha yüksek yerlere çıkıyorlar. Saha da bulunan başıboÅŸ köpekler, Karaca yavrularına büyük zarar vermekte. Ormanlı ve Balaban Köylerinden kaçak avcılık yapıldığı duyumlarının alınması, Karacalar için büyük tehdit.Sus scorofa (Yaban domuzu), Kışın kumul aÄŸaçlandırmalarının bulunduÄŸu ibreli ormanlarda, yazın ise serinlemek ve beslenmek amacıyla göl çevresinde bulunuyor. 2000 yılı sonbaharında yaptığım populasyon envanterine göre, 86 adet olduÄŸu tespit edildi. Yaban köpekleri ve düzenlenen sürek avları populasyonu olumsuz etkilemekte.Meles meles (Porsuk) Sahanın her tarafına dağılmış olup az sayıda bulunur. Sürüngen ve kemirgen populasyonlarının kontrolü açısından gerekli bir hayvandır. Lepus europaeus (TavÅŸan), kumul aÄŸaçlandırma sahalarında kolayca yuva yapabildiÄŸi için oldukça iyi üremiÅŸtir. Sciurus vulgaris (Sincap), kumul aÄŸaçlandırma sahalarında bulunan çam tohumlarıyla beslendikleri için iyi ürediler. Son zamanlarda Ä°stanbul’daki kuşçularda sincap görülmesi, bunların kapanla yakalanarak satıldığı izlenimini vermekte.Martes foine (Kaya sansarı), kemirici ve sürüngenlerin kontrolü için sahada bulunması gereken bir hayvandır. Kürkü için avlandığından az sayıdadır.Potorius mustela (Kokarca), kemiricilerin kontrolü açısında sahada bulunması gereken bir hayvandır. Çok ender rastlanmaktadır. Erinaceus europaeus (Kirpi), sürüngenler ve böceklerin kontrolü açısından faydalı bir hayvandır. Etinin egzamaya iyi geldiÄŸi savıyla, kaçak olarak tutulduÄŸu duyumları alınmaktadır.Talpa europaea (Köstebek), yer altındaki böcek, larva ve kurtlarla beslenir. Ekosistem içindeki yeri itibariyle yaÅŸam hakkına saygı gösterilmelidir. Crocidura leucodon (Tarla faresi), ekosistem içinde besin zincirinin bir halkasıdır. Pipistrellus (Yarasa), sinek avladığından ekosistemde bulunması gereken bir hayvandır.Canis aureus (Çakal), yaban hayatı yaÅŸam piramidinin en üstünde bulunur. Sahada diÄŸer memelilerin aleyhine sayıca artış gösterdiÄŸinden kontrol edilmesi gerekmektedir.Canis vulpes (Tilki), Yaban hayatı yaÅŸam piramidini üstünde yer almaktadır. Düzenlenen domuz sürek avlarında avlandığından populasyonu normal düzeydedir. Felis silvestris (Yaban kedisi), sayıca çok azalmış olduÄŸundan koruma altında tutulmalıdır. Avlanan kuÅŸlar Scolopax rusticola (Çulluk), göçmen bir kuÅŸtur. Ekim ayı başında sahaya gelir. Kışın donlu aylarda, lokal olarak ılıman iklim özelliÄŸi taşıyan Terkos havzasındaki ormanlık alanlarda barınır. Dünya çapında suni olarak üretilemeyen ve sayıca her yıl azalan bu ender kuÅŸun, kışın bu havzada barınma olanağı mutlaka saÄŸlanmalı. Phasianus colchicus (Sülün), yerli olup sahada ender de olsa görülmektedir. Kaçak avcılık nedeniyle tükenme noktasına gelmiÅŸtir. Sahaya sülün yerleÅŸtirmesi yapılarak, yabani köpek kontrolü ve av koruma önlemlerinin artırılması gerekmekte.Coturnix coturnix (Bıldırcın), Eylül başından itibaren sahaya gelen göçmen bir kuÅŸtur. Genelde Karadeniz sahil kumulları ile orman vejetasyonunun baÅŸlangıcı olan kısa boylu orman parçalarında bir süre barındıktan sonra, hava ÅŸartlarına göre iç kesimlere doÄŸru göçmektedir. YoÄŸun göç zamanı Terkos’un sahil kesimine sığınan yorgun kuÅŸların korunması mutlaka saÄŸlanmalı.Columba oenas (Ev güvercini), göçmen olup yerleÅŸim yerlerinin yakınlarında bulunur. Columba livia (Kaya güvercini), göçmen olup kayalık yamaçlarda bulunur.Columba palumbus (Tahtalı), göçmen bir kuÅŸ olmasına raÄŸmen zaman zaman yüksek yapraklı ormanlarda kuluçkaya yatmaktadır. Sonbaharda büyük sürüler halinde yüksek ormanlarda görülmektedir. MeÅŸe ve Kayın tohumlarıyla beslenmektedirler.Streptopelia senegalensis (Kumru), yerli olup sıklıkta gördüğümüz insana yakın bir kuÅŸtur.Streptopelia turtur (Ãœveyik), göçmen bir kuÅŸtur. Fakat uygun yaÅŸama ortamlarında sahada kuluçkaya yatabilmektedir. Özellikle AÄŸustos ayı ortalarından itibaren geçit yapmaktadırlar. Bu geçitler sırasında çok miktarda avlanmaktadır. Avcılığı kontrol altında tutulmalıdır.Tardus merula (Karatavuk), yerli olup böceklerle beslendiÄŸi için ekosistem için gerekli bir kuÅŸtur. Oriolus oriolus (Sarı asma), göçmen olup limoni sarı çok güzel bir kuÅŸtur.KargagillerÇevresini acımasızca kirletip yok eden insan oÄŸlunun, doÄŸanın çöpçüsü olarak kabul edilen karga ve saksaÄŸanlardan esinleneceÄŸi birçok öğreti bulunmaktadır. Bu nedenle kargagillerin yaÅŸam hakkına saygılı olmalıyız. Tespit edilen türler:Curvus corane (Alakarga), Corvus corune (Kuzgun), Corvus frugileus (Yem kargası), Garrulus glandarius (Kestane kargası), Coracias garrulus (Mavi karga), Pica pica (SaksaÄŸan). Yırtıcı kuÅŸlarTamamı göçmen olup bazen havzada kuluçkaya da yatabilmektedirler. Yırtıcı kuÅŸların yaban hayatının içindeki yeri çok önemlidir. Bunu için türlerin tamamı uluslar arası anlaÅŸmalarla koruma altına alınmıştır. Tespit edilen türler:Gyps fulvus (Akbaba), Aqiala chrysaetos (Altuni kartal), Aquila heliaca (Kral kartalı), Buteo rufinus (Kartal), Circus cyaneus (Boz doÄŸan), Falco peregrinis (ÅŸahin), Accipiter gentilis (Çakır kuÅŸu), Accipiter nisus (Atmaca), Falco nuamanni (Kerkenez), Tyto alba (Beyaz baykuÅŸ), Asia otus (BaykuÅŸ), Bubo bubo (Puhu). Glaucidium passerinum (Ä°shak). AÄŸaç kuÅŸları Dendrocopus leucotos (AÄŸaçkakan), Upupa epops (Ä°bibik), Merops apiaster (Arı kuÅŸu), Coccothraustes coc (KocabaÅŸ), Tardus viscivorus (Cırlayık), Oenanthe oenanthe (Kuyrukkakan), Dendrocopos minor (Mini aÄŸaçkakan), Caprimulgus ruficollis (Çoban aldatan), Sturnus roseus (Pembe sığırcık), Sturnus onicolor (Sığırcık), Cuculus canorus (Guguk), Passer domesticus (Serçe), Passer montanus (DaÄŸ serçesi) olarak tespit edildi.Ötücü kuÅŸlarParus major (BaÅŸtankara), Parus caeruleus (Mavi baÅŸtankara), Lusciana magerhynchos (Bülbül), Erithacus rubecula (Çalı bülbülü), Fringilla coelebs (Ä°spinoz), Fringilla montifringilla (Fanta), Carduelis carduelis (Saka), Caduelis spinus (Ä°skete), Carduelis chloris (Florya), Loxia pytyopsittacus (Çaprazgaga), Bombycilla garrulus (Ä°pek kuÅŸu), Lanius excubitor (Sinek kapan), Regulus ignicapillus (Sürmeli çalı), Emberiza melanocephala (Munta), Aluada arvensis (Tarla kuÅŸu), Lullula arborea (Mini tarla kuÅŸu) olarak tespit edildi.KuÅŸların büyük bir kısmı göçmendir. Fakat bazen havzada kuluçkaya yattıkları da görülmektedir. YaÅŸamımızda bize eÅŸlik eden kanatlı dostlarımızın, sayısız yararlarının yanı sıra, özgürlüğü simgeleyen canlılar olduÄŸunu unutmayalım. SürüngenlerVipera ursinii (Küçük engerek), Lacerta agilis (YeÅŸil kertenkele), Lacerta vivipara (Kahverengi kertenkele), Testuda graeca (TosbaÄŸa), Testuda hermanni (Trakya tosbaÄŸası) olarak tespit edilmiÅŸtir. Orman ekosisteminin flora ve faunası birbirleri ile olaÄŸan üstü iliÅŸkiler içinde bulunan ve bir besin zinciri içersinde, ahenkli birliÄŸin en güzel örneÄŸini teÅŸkil eder. Biz insanlar bu birlikteliÄŸin sürmesi için doÄŸal süreçlerin iÅŸlemesini saÄŸlamak, hayvanların yaÅŸam ÅŸartlarında kolaylaÅŸtırıcı olmak ve çevre kirliliÄŸine meydan vermemek zorundayız. Sulak alanlar yer altı suları için depo veya kaynak görevi görürler. Pek çok kaynağı veya baÅŸka bir sulak alanı beslerler. Yüzeysel akışa engel olarak sel taÅŸkınlarını önemli ölçüde azaltırlar. Taban suyunu dengelerler. Ekolojik dengeyi bozucu tuzlu su giriÅŸini önlerler. Bulundukları çevrenin nem oranını yükselterek, yerel iklim elemanları üzerinde olumlu etki yaparlar. Filtre görevi yaparak suları temizlerler. Yüksek toprak verimliliÄŸi yaratırlar. Oldukça zengin bitki ve hayvan dünyasının yaÅŸama ortamıdır. Sulak alanların güzel manzarası ve barındırdığı doÄŸal hayat sayesinde dinlenme ve turizm olanakları saÄŸlarlar.Bu kadar önemli iÅŸleve sahip sulak alanlardan biri olan Terkos su havzası, barındırdığı bitki ve hayvan toplulukları önemli bir biyolojik çeÅŸitlilik yaratır. Sucul bitkilerSucul bitkiler adeta doÄŸanın böbrekleri gibi çalışıp, sudaki ağır metalleri bünyelerine alarak suları temizlerler. Tespit edilen türler: Typha latifolia (Aksaz), Nymphaea alba (Beyaz nilüfer), Hydrocharis morsus-ranae (KurbaÄŸa zehiri), Pota mogeton perfoliatus (Göl dili), Ranunculus aquatilis (Su düğün çiçeÄŸi), Trapa natans (Göl kestanesi), Lemma minor (Su mercimeÄŸi), Butemus umbellatus (Hasır otu), Ä°ris pseudocorus (Bataklık süseni), Leucojum aestivum (Akça bardak), Epipactis palustris (Bataklık orkidesi), Sucul memelilerLutra lutra (Su samuru), Tekos gölünün fazla suyunun tahliyesini saÄŸlayan Ä°SKÄ° kanalında bir su samuru ailesinin yaÅŸadığı saptanmıştır. Nesli tehlike altında olan bu ender memelimizin korunması büyük önem arz etmektedir. Su kuÅŸları:Su kuÅŸlarından Su tavuÄŸu, Su kılavuzu, Sakarmeke, Beyaz ve Gri balıkçın, Behri, Dalgıç dışındaki türlerin tamamı göçmendir. Tespit edilen türler: Ardea cinerea (Gri balıkçın), Egretta garzetta (Beyaz balıkçın), Ardea purpurea (Kahve balıkçın), Ardeola ralloides (Mini balıkçın), Botaurus stellaris (Balaban), Nycticorax (Gri balaban), Limosa lapponica (Altuni kızılbacak), Lymnocyrptes minimus (Kızıl bacak), Trigna nebularia (Boz kızılbacak), Plegadis falcinellus (Çeltik kargası), Platalea leucorodia (Kaşık gaga), Ciconia nigra (Kara leylek), Ciconia ciconia (Leylek), Podoceps cristatus (Behri), Podiceps ruficollis (Dalgıç), Recurvirostra avosetta (EÄŸrigaga), Cygnus cygnus (KuÄŸu), Pelecanus crispus (Pelikan), Neumenius arquata (Türlük), Neumenius tenuirostris (Mini türlük), Fulica atra (Sakar meke), Pluvialis squatarola (YaÄŸmurcun), Gallinula chloropus (Su tavuÄŸu), Rallus aquatis (Su kılavuzu), Gallinago media (Saz çulluÄŸu). Kazlar: Anser anser (Boz kaz), Anser albiforns (Sakarca), Branta ruficollis (Sibirya k.) ÖrdeklerAnas platyrhynchos (YeÅŸilbaÅŸ ördek), Anas stepera (Boz ördek), Anas acuta (Kıl kuyruk), Anas penepole (Fiyu), Anas querquedula (Çıkrıkçın), Anas crecca (Çamurcun), Netta rufina (Macar ördeÄŸi), Aythya marila (Patka), Aythya fuligula (Tepeli patka), Aytha ferina (ElmabaÅŸ), Oxyura leucocephala (Dik kuyruk), Todorna todorna (Hanım ördeÄŸi), Casarca ferruginea (Angıt).Kazları ve ördekler göçmen kuÅŸlardır. Fakat havzada YeÅŸilbaÅŸ ördeÄŸin kuluçkaya yattığı da bilinmektedir. Prof. Kurt Koswig’e göre; Afrika’nın Viktorya gölüne kadar giden kaz ve ördeklerin, Terkos havzasında konaklamaları sırasında, özellikle donlu kış aylarında yemleme yapılması kaçınılmaz bir görevdir. Martılar: Larus hypeboreus (Beyaz martı), Larus argentatus (Gümüşi martı), Larus minitus (Sumru), Chldonias leucopteris (KarabaÅŸ sumru) olarak tespit edilmiÅŸtir. Sürüngenler: Zararsız olan Su yılanı Terkos gölü kenarlarında bol miktarda bulunur. Tespit edilen türler: Natrix natrix (Su yılanı), Mauremys caspica (Su kaplumbaÄŸası).Balıklar: Son yıllarda Turna ve Yayın balığında görülen azalmalar dikkat çekicidir. Düzensiz avlanma ve balık yuvalarının korunmaması buna neden olmaktadır. Sürekli bir su sirkülasyonunu olması da incelemeye deÄŸer bir husustur. Tespit edilen türler:Cyprinus carpio (Sazan), Leuciacus cephalus (Tatlı su kefalı), Abramis brama (Çapak),Tinca tinca (Karabalık), Scardinius erythrophtlamus (Kızılkanat), Alburnus alburnus (Ä°nci balığı), Proterorhinus Marmoratus (Tatlı su kayabalığı), Luciaperea fluviatilis (Tatlı su levreÄŸi), Esox lucius (Turna ), Silurus glanis (Yayın).Tatlı su canlıları Özellikle Kerevitin hastalık nedeniyle tükenme noktasına geldikten sonra, son yıllarda biraz artış kaydetmesi sevindirici bir geliÅŸmedir. Orconectus limosus (Kerevit), Asellus aquaticus (Su çekirgesi), Dugesia lugupris (Sülük), Planorbis corneus (tatlı su salyangozu), Unia pictorum (Tatlı su midyesi), Lymnaea stagnalis (Tatlı su minaresi), Hyla arborea (AÄŸaç kurbaÄŸası), Rana esculenta (yeÅŸil kurbaÄŸa), Bufo calamita (Kara kurbaÄŸası) 5 Kategorilik Kırmızı ListeDoÄŸa bilimciler belirli bölgelerde yaÅŸayan ve soyları tükenme tehdidi altındaki bitki ve hayvan türlerinin karşı karşıya bulunduÄŸu tehlikeleri belirlemek ve gerekli önlemleri almak amacıyla kırmızı listeler hazırlar. Ä°ÅŸte Türkiye’de öncelikle biyogenetik rezerv alanları belirlenerek, burada yaÅŸayan bitli ve hayvan topluluklarına yönelik kırmızı listeler hazırlanmalı ve renkli resimlerle basılarak kamuoyuna benimsetilmeli. Bu listeler V Kategoride hazırlanmalıdır. I. Kategoride; tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan ve özel koruma önlemleri olmaksızın kurtarılması mümkün olmayan türler. ÖrneÄŸin ; Su samuru, YeÅŸil kertenkele, Boz kaz.II. Kategoride ; sayısı diÄŸer türlere oranla yüksek olup, fakat hızlı bir ÅŸekilde tükenen, yakın gelecekte kaybolma tehlikesi yaÅŸayan türler. ÖrneÄŸin; Küçük engerek, Su kaplumbaÄŸası, Beyaz balıkçıl, Kara leylek, Çeltik kargası, Angıt, Altuni kartal, Kral kartal, Åžahin, Yarasa.III. Kategoride; yakın gelecekte daha tükenme tehlikesi bulunmayan, fakat sayısı çok nadir olan veya yaÅŸadıkları mekanların elveriÅŸsizliÄŸinden dolayı kaybolan türler. ÖrneÄŸin; Yaban kedisi, Kokarca, Porsuk, Kaya sansarı, Kartal, Sülün.IV. Kategoride; biyolojik özellikleri yeteri kadar araÅŸtırılmayan, sayıları ve durumları endiÅŸe veren, fakat bilgi yetersizliÄŸinden dolayı, ilk üç kategorinin hiçbirine uymayan türler. ÖrneÄŸin; Karaca, AÄŸaçkakan, Pembe sığırcık, KocabaÅŸ, DaÄŸ serçesi, Orkideler, Bataklık orkidesi, Bataklık süseni, Kır lalesi.V. Kategoride; koruma önlemleri ve elveriÅŸli ortam saÄŸlanmasından dolayı sayıları yükselen, fakat henüz avlanmaya uygun olmayan ve çoÄŸalmaları devamlı kontrol gerektiren türler. ÖrneÄŸin; Sarıasma, Kerevit . Bu çalışmadan amaç; gerek flora gerekse fauna yönünden çok zengin biyolojik çeÅŸitliliÄŸe sahip, Ä°stanbul’un temiz içme ve kullanma suyu kaynağı olan Terkos su havzasının, mutlak koruma statüsüyle güvence altına alınmasıdır. Bu nedenle Terkos su havzasındaki ekosistemlerin, Çevre ve Orman Bakanlığı yönetiminde yeni bir koruma statüsüne kavuÅŸturularak, sıkı bir mevzuat güvencesi içinde, bilimsel çalışmalara bir an önce baÅŸlanması en büyük dileÄŸimdir.Terkos su havzasındaki tehditler1- Terkos gölü çevresinde izinsiz ve koruma-kullanma dengesi gözetilmeden yapılan rekratif faaliyetler sonucu kirlenme. 2- Usulsüz avcılık nedeniyle kurÅŸunun ekosistemlerdeki zehirleyici etkileri.3- Göl içi ekosistemde yaÅŸayan hayvanların usulsüz avcılığı sırasında ortaya çıkan atıklar. 4- Başı boÅŸ köpeklerin yaban hayatına verdiÄŸi zarar ve yarattığı kirlilik. 5- Düzensiz kesimler ve toplayıcılık sonucu zengin biyoçeÅŸitliliÄŸin uygun koruma statüsüyle mutlak olarak korunamaması.6- Ä°mara uygun olmayan yapılaÅŸmanın yarattığı habitat kaybı ve kirlilik7- Biyogenetik rezerv alanı olarak belirlenmemesi nedeniyle, Kırmızı Liste’deki yaban hayvanlarının gen kaynaklarının yok olma sürecine girmesi.8- Düzensiz hayvan otlatmacılığı ile ortaya çıkan bitki kayıpları ve kirlilik.9- Saz kesimi ve yakımı ile sucul bitkilerin tahrip edilmesi. Toprak kazanımı gayesi tahrip edilen ekosistem kayıpları.Â