İstanbul Ansiklopedisi eksiksiz basılıyor

TEK ciltlik ‘An Encylopedia of London’ sayılmazsa, Reşat Ekrem Koçu tarafından hazırlanan İstanbul Ansiklopedisi türünün tek örneği. 11 cilt olarak ‘G’ harfine kadar yayımlanan ve Koçu’nun ölümü üzerine yarım kalan İstanbul Ansiklopedisi’nin diğer maddeleri ve arşivi, ünlü sahaf ve araştırmacı Emin Nedret İşli tarafından bulundu. İşli, Cağaloğlu’nda bir depoda bulunan arşivi incelediğini ve ansiklopedinin ‘Z’ harfine kadar düzenlenmiş maddelerini gördüğünü söyledi. Kültür A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Bayhan ise İstanbul Ansiklopedisi’ni yeniden basacaklarını açıkladı. Bayhan, “İstanbul’un Avrupa kültür başkenti olduğu bir yılda, bu paha biçilmez eseri yeniden okuyucuya sunmak son derece önemli bir hizmet olacaktır” dedi.

İstanbul kütüğü

Konuyla ilgili olarak Kültür A.Ş. tarafından yayımlanan 1453 İstanbul Kültür ve Sanat Dergisi’ne, “Kültür Hayatımızın Dinmeyen Yarası: Reşad Ekrem Koçu ve Tamamlanamayan İstanbul Ansiklopedisi” başlıklı bir makale yazan Emin Nedret İşli, ansiklopedinin yazarlarından Prof. Semavi Eyice’nin yaptığı önemli bir yanlışı hatırlatıyor önce. Prof. Eyice, “Ölümünden sonra Mehmet Koçu, ansiklopedinin bir depoda duran fasiküllerini tasfiye etti. Arkasından da evde toplanan not ve dokümanları Niyazi Ahmet Banoğlu’nun aracılığı ile Tercüman gazetesi arşivine sattı. Bu arşiv de dağıtılıp satıldığına göre bugün ne olduğu bilinmez. Zaten az sonra Mehmet Koçu’nun da öldüğü duyuldu. Böylece Reşad Ekrem Koçu’nun bıraktığı her şey karanlıklarda kayboldu” demişti.
İşli, “Halbuki münferit birtakım kayıplara rağmen İstanbul Ansiklopedisi Arşivi İstanbul’un köklü ve soylu bir ailesi tarafından muhafaza edilmiş, günümüze kadar ulaştırılmıştır. Bugün bu ailenin müstakil bir mülkünde muhafaza edilen, kabaca tasnif edilmiş olarak korunan bu kıymetli arşiv İstanbul Kütüğü adı verilen bir hazinedir” diyor.

Tamamı basılmalı

İşli yazısında, İstanbul Ansiklopedisi’nin bulunan maddelerle birlikte yeniden basılmasını gerektiğini belirterek şunları da söylüyordu: “İstanbul sevenler olarak gerek kısmen yayımlanmış, gerekse yayımlanmamış not ve fişler halinde bulunan bu 70 yıllık bilgi birikimini tümüyle basmayı İstanbul’un Fethi’nin 500. yılına yetiştiremedikse de 2010 Avrupa Kültür Başkenti olarak pek çok etkinlikleri gerçekleştirdiğimiz bu önemli yılda basabilmeliyiz. Böylece İstanbul’da yaşayanlar olarak bu kentin tarihine, kültürüne sahip çıktığımızı göstermeli, bu büyük kentin ihtişamını muhteşem bir ansiklopedi ile dünya kültürüne tescil ettirmeliyiz. Bunu yaptığımız gün Reşad Ekrem Koçu kabrinde huzur bulacak, bu kent için yaptıklarını İstanbullulara helâl edecek.”

Baskı müjdesi

İşli’nin bu açıklamasının üzerinden birkaç saat geçmeden Kültür A.Ş. Genel Müdürü Nevzat Bayhan, herkesin beklediği müjdeyi verdi: İstanbul Ansiklopedisi’ni bulunan maddeleriyle birlikte basacağız. Reşat Ekrem Koçu’nun yayın haklarını elinde bulunduran Doğan Kitap’tan Vahit Uysal ise haberin çok sevindirici olduğunu belirterek, “Bu işi bizim tek başımıza yapmamız mümkün değildi. Dolayısıyla, bu haber çok önemli. Uysal, bu işin altından tek başlarına kalkmalarının mümkün olmadığını, Biz her türlü katkıya açığız” diye konuştu.